رازهای ۱۰۰ سالگی پروفسور ستوده کرمانی
مردی که اهل شهر نبود

پروفسور منوچهر ستوده؛ پژوهشگر ایرانی که بیش از یک قرن عمر کرد از مهمترین خصوصیاتش مصرف همیشگی «عسل طبیعی و شیر محلی» بود. مردی که اهل شهر نبود ولی ایران را پیاده برای تحقیق پیمود و از خود آثار بسیاری به یادگار گذاشت. مردی که.۱۰۳ سال عمر باکیفیت داشت.
، پروفسور منوچهر ستوده – ایران شناس که روز 20 فروردین در سن 103 سالگی از دنیا رفت جدا از یک عمر تلاش و فعالیت در حوزه های مختلف از جمله چاپ 60 جلد کتاب و نزدیک به 300 مقاله به عنوان یک جغرافی دان تاریخی و پژوهشگر برجسته کشورمان؛ یک خصوصیت بارز دیگری هم داشت و آن عمر طولانی و البته باکیفیت بود، به طوری که نزدیکانش از نوع تغذیه جالب او روایت های بسیاری دارند.
در این رابطه علی امیری – محقق گیلانی و کسی که حدود 10 سال با این پژوهشگر برجسته کشورمان در حوزه های علمی همکاری داشته است، درباره سلامت بدنی و نوع تغذیه پروفسور منوچهر ستوده می گوید:دکتر منوچهر ستوده با طبیعت رفاقت دیرینه داشت و وقتی به طبیعت نگاه می کرد از طبیعت الهام می گرفت. وی ادامه داد: مرحوم ستوده به هیچ عنوان با کود شیمیایی موافق نبود و وقتی میوه هایی که با کود شیمیایی تولید شده بود را متوجه می شد مصرف نمی کرد. همچنین هرگز درطول عمر خودش به باغ 10 هکتاری مرکبات خود، یک گرم کود شیمیایی نزد و همیشه از کود حیوانی استفاده می کرد و نسبت به محصولی که مردم از این باغ می خواستند. مصرف کنند مسوولیت داشت و همیشه وجدانش بیدار بود. این محقق گیلانی در ادامه تصریح کرد: پروفسور ستوده در تمام عمر خود، عسل طبیعی و شیر محلی مصرف کرد، همچنین ورزش می کرد و پیاده روی بسیاری داشت. نسبت به اتفاقاتی که باعث دلخوری، تنهایی و حزن و اندوه می شد به هیچ عنوان عکس العملی نشان نمی داد و جمله معروفی داشت و هر زمان بنده در مورد موضوعی حساس می شدم می گفت:«فلانی سخت نگیر؛ نباید زیاد سخت گرفت.» این جمله معروفش بود.
امیری با تأکید به حافظه بی نظیر مرحوم ستوده به آخرین روزها و صحبت هایش با مرحوم ستوده اشاره کرد و افزود: آخرین سؤالی که از پروفسور ستوده داشتم این بود که برق را چه زمانی دیدید؟ که وی عنوان کرد که برای نخستین بار در سال 1303 و در سن 11 سالگی در امامزاده یحیی که یک مهندس خارجی در حال کشیدن برق بود توانسته بود با برق آشنا شود و در سال 1305 و در سن 13 سالگی نیز دوربین عکاسی گرفته و مشغول عکاسی شده بود. این محقق گیلانی که در حوزه علمی با مرحوم ستوده برای تدوین 4 کتاب (دو جلد اسناد روستاهای قدیمی گیلان – یک جلد اسناد پراکنده حکام محلی ولایات قاجاریه – چاپ مجلس و یادنامه دولتشاهی که مرکز دایرالمعارف تابستان چاپ می کند) درباره آرزوی برآورده نشده مرحوم ستوده توضیح داد: وی هیچ آرزوی برآورده نشده ای نداشت و فکر نمی کنم کسی به مانند مرحوم ستوده در این مملکت زندگی با عشق کرده باشد زیرا وی به هر آن چیزی که دوست داشت رسیده بود.
تحصیلات و پژوهش ها
ستوده تا چهار سالگی در محله سرچشمه زندگی کرد. در هفت سالگی به مدرسه ابتدایی آمریکایی رفت و دوره 6 ساله ابتدایی را در این مدرسه گذراند.
ستوده در دوران تحصیل در دبیرستان البرز کتابدار کتابخانه دبیرستان هم بود. سال1313 وارد دانشسرای عالی شد و نزد استادانی چون سید محمد مشکات و علی اکبرشهابی درس خواند. نخستین مقاله خود را در 1315 درباره مطالعات تاریخی و جغرافیایی «مسافرت به قلعه الموت» نوشت. در سال 1317 درجه لیسانس در رشته ادبیات فارسی را دریافت کرد. در همین دوره در اداره فرهنگ گیلان و دبیرستان شرف تهران تدریس می کرد. در سال 1324 با فاطمه(شکوه اقدس) شمشیرگران ازدواج کرد. در سال 1329 از رساله دکتری خود زیر نظراستاد بدیع الزمان فروزانفر با عنوان «قلاع اسماعیلیه در رشته کوه های البرز» دفاع کرد. در سال 1330 بنا به دعوت انجمن فولبرایت برای سفر مطالعاتی به آمریکا رفت. در سال 1331 به عضویت جامعه ملی جغرافیای آمریکا درآمد؛ و در سال بعد به عضویت انجمن ایران شناسی به ریاست ابراهیم پورداود درآمد.
در سال های بعد آموختن زبان پهلوی را در محضر دکتر ابراهامیان آغاز کرد. همچنین نخستین کتاب خود را با عنوان فرهنگ گیلکی در سلسله انتشارات انجمن ایران شناسی در سال 1332 انتشار داد. در طی سال های بعد چندین سفر مطالعاتی به خارج از کشور داشت و ارتقای به درجه استادیاری دانشگاه تهران و بعد دانشیاری و انتقال به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و عضویت در گروه تاریخ و سرانجام ارتقاء به درجه استادی در سال 1354 از جمله اتفاقات زندگی او در این سال ها بوده است.
ستوده در طی همین سال ها تا سال 1381 در کنگره های مهم ایران شناسی همچون کنگره بین المللی تاریخ و هنر و باستان شناسی ایران در دانشگاه آکسفورد و کنگره بین المللی ابوریحان در پاکستان سخنرانی کرد. سفر به چین و آسیای میانه از دیگر فعالیت های سال های اوایل دهه 1360 استاد بود. ستوده ساکن کوی نارنج (سی سرا) سلمان شهر بود. وی تابستان ها در روستای کوشک لورا در جاده چالوس و زمستان در خانه دیگری که بسیار ساده بود در سی سرا (نزدیک چالوس) زندگی می کرد. خانه اش بسیار ساده بود و اتاقش در خانه ییلاقی کوشکک جز یک زیلو و یک دست رخت خواب چیزی نداشت. او با رادیو و تلویزیون میانه ای نداشت.