«مریم شهبازی» عضو هیئت‌علمی‌ محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌ طبیعی گرگان و رئیس کارگروه تنوع زیستی اتحادیهٔ انجمن‌های علوم زیستی ایران، یکی از شرکت‌کنندگان نشست برگزارشده در فرمانداری گرگان بود. او در جلسه از این موضوع صحبت کرد که «گزارش ارزیابی طرح تله‌کابین ناهارخوران» از فروردین‌ماه امسال در «کمیتهٔ فنی ارزیابی سازمان محیط زیست» در دست بررسی است و به‌دلیل ایرادات اساسی و نیز به‌دلیل مناسب نبودن سایت درنظرگرفته‌شده و جزئیات دیگر، هنوز هیچ مجوزی از سازمان محیط زیست دریافت نکرده است. در پی مخالفت‌های استادان دانشگاه‌های استان در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با احداث تله‌کابین در محل جنگل ناهارخوران، در مردادماه ۱۴۰۲ طی نامه‌ای از سوی استادان به سازمان محیط زیست خواسته شد که در بررسی گزارش ارزیابی طرح از نظر متخصصین استان استفاده شود.»
 

از فروردین سال جاری تاکنون سه جلسه در سازمان محیط زیست برای بررسی گزارش ارزیابی این طرح برگزار شده که با مساعدت دفتر ارزیابی سازمان در یک جلسه از متخصصان استان دعوت به‌عمل آمد تا فرصت بررسی این گزارش و ارائهٔ نظرات تخصصی خود را داشته باشند. «گزارش ارزیابی‌ای که تهیه شده بود، خیلی ضعیف بود. مهمترین سؤالی که مطرح کردیم این بود که برنامه‌های آتی برای پارک جنگلی ناهارخوران چیست؟ در سال ۱۳۹۸ مطالعاتی تحت عنوان «طرح پارک جنگلی ناهارخوران» به سفارش اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان گلستان انجام شده و مساحت ۶۷۰ هکتار همراه با پهنه‌های گوناگون تفرجی را برای این عرصه در نظر گرفته که تله‌کابین بخشی از این طرح است. از برنامه‌های توسعهٔ بیشتر در پایین‌دست و بالادست آن هم اطلاعاتی ارائه نشده. درواقع می بایست کل طرح مورد ارزیابی قرار می‌گرفت. نمی‌شود هربار پروژه‌ای در قسمت‌های مختلف پارک جنگلی ارائه شود و اثرات محیط زیستی مجموعهٔ این پروژه‌ها را کنار هم ارزیابی نکرد. نکتهٔ مهم دیگر ابهام در مکان‌یابی طرح است. به استناد گزارش کمیته‌ٔ فنی شهرداری گرگان در مورد طرح تله‌کابین ناهارخوران، از سال ۱۳۸۵، ۴۰ گزینه برای پروژهٔ مذکور در نظر بوده، ولی لیست این ۴۰ سایت و دلایل رد کردن آنها نه در گزارش و نه در هیچ سند دیگری موجود نیست. طرح فاقد گزینه‌های مکانی و گزینه‌های فنی است. با توجه به تمرکز گردشگری در جنوب شهر گرگان و اولویت برای توسعهٔ مکان‌های گردشگری جدید، این تحلیل و مقایسه در طرح بایستی گنجانده می‌شد.»
 

مشکلی که بر سر راه توقف پروژهٔ تله‌کابین ناهارخوران وجود دارد، این است که انتظار می‌رود سازمان حفاظت محیط زیست بعد از گذشت حدود ۱۰ ماه از بررسی این طرح، رسماً عدم تأیید این طرح را اعلام کند. این طرح به گواه نظرات دفاتر تخصصی در سازمان و نیز استادان و متخصصان دانشگاه‌های استان دارای ایرادات اساسی در طرح است و سایت درنظرگرفته‌شده برای آن نامناسب است. همچنین گزارش ارزیابی طرح از ابهامات بسیاری برخوردار است و به روش غیرعلمی‌ سعی در کوچک‌نمایی اثرات و پیامدهای طرح دارد. طبیعی است در چنین شرایطی و با چندین‌بار فرصت اصلاح گزارش، دست موافقان باز می‌شود که کلیت آن را تأییدشده عنوان کنند. سفر ماه جاری ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری، به استان هم فرصتی را فراهم کرده تا مسئولان استانی از آن استفاده کنند و باز تحت‌عنوان توسعه و اشتغال، پروژه را آغاز کنند. « دغدغه دوستداران طبیعت  این است که پروژه به صورت غیرقانونی کلنگ بخورد که عوارض جبران ناپذیری برای جنگل هیرکانی و شهر گرگان خواهد داشت»
 

در سال ۱۴۰۰ و در پی مخالفت ۱۲۸ استاد دانشگاه در استان گلستان، در شورای عالی معماری و شهرسازی، به‌عنوان بالاترین مرجع برای تصمیم‌گیری در مورد اجرای یک طرح توسعه‌ای یا گردشگری در شهرها، رئیس وقت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و نمایندهٔ سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد به‌دلیل کوچک‌نمایی سطح طرح و نیز اثرات تخریبی طرح به‌صورت عامدانه یا سهواً، مجوزهای گرفته‌شده تاکنون مخدوش است و شورای‌عالی نیز در جمع‌بندی خود اعلام کرد حوزه‌ٔ تأثیر اجرای طرح تله‌کابین بسیار بیش از پنج هکتار است و برپایهٔ قانون طرح‌ها و پروژه‌‏های گردشگری در استان‌های شمالی کشور مشمول مطالعهٔ ارزیابی اثرات محیط زیستی می‌شود. «در گزارش ارزیابی طرح روی کوچک کردن اثرات تخریبی آن تلاش شده است. برای مثال علی‌رغم تأکید صریح مشاور ژئوتکنیک و با توجه به بافت لایه‌های خاک در ایستگاه مقصد، استفاده از چاه جذبی برای سامانهٔ فاضلاب ممنوع است. در پروژه به دغدغه‌های موجود شامل نحوهٔ دفع فاضلاب و پساب و مدیریت پسماند توجه نشده و فقط گفته شده از مخزن سپتیک برای تصفیه استفاده می‌شود؛ درحالی‌که همین الان هم در بالادست زیارت، پساب و فاضلاب وارد رودخانه‌ای می‌شود که منبع اصلی تأمین آب شهر است. یا اینکه علی‌رغم درصد پوشش گیاهی ۶۰ تا ۸۰ درصد ادعاشده در ایستگاه‌های مقصد و میانی و طول مسیر درختی قطع نمی‌شود؛ درحالی‌که براساس دستورالعمل‌های ملی و بین‌المللی احداث تله‌کابین و به‌منظور رعایت استانداردهای ایمنی (حریق جنگل) و امداد و نجات (نجات افراد از کابین‌ها و انتقال آنها به زمین امن در بروز خطرات)، قطع درختان و پاکتراشی جنگل  در یک حریم حداقل ۱۵ تا ۲۰ متر در هر طرف آکس و در طول سه کیلومتر (یعنی حداقل ۱۲ هکتار) گریزناپذیر خواهد بود. «آنها می‌گویند درختی قطع نمی‌شود،‌ وقتی پنج هزار مترمربع در ایستگاه‌ها تغییر کاربری داده و هشت هزار و ۵۰۰ سازه تأسیس شود،‌ آیا ممکن است در منطقه‌ای که پوشش درختی آن ۸۰ درصد است، قطع درختی صورت نگیرد؟ همچنین، آب چشمه‌هایی که قرار است به ایستگاه‌ مقصد برده شود، منبع تأمین آب گیاهان، حیات‌وحش و کوهنوردها هستند؛ همین حالا با توجه به کاهش شدید سفره‌های آب‌های زیرزمینی و بحران کم‌آبی در منطقه، آبدهی این چشمه‌ها به‌شدت کاهش یافته است و نه‌تنها پاسخگوی نیازهای طبیعی نیست بلکه توان برداشت اضافه را نیز ندارد.»
 

ناهارخوران بدون تله‌کابین هم فراتر از ظرفیت بارگذاری شده است. به گفتهٔ شهبازی «همین حالا بیش از یک میلیون نفر در سال به این منطقه مراجعه می‌کنند. حالا اگر عدد یک‌هزار و ۴۴۰ نفر تله‌کابین را هم به آن اضافه کنیم، بیش از دو برابر ظرفیت برد محیط زیستی جمعیت وارد آن شده است.»

در راستای توزیع گردشگری در استان و اجرای گردشگری پایدار در شهر گرگان است که شهبازی و سایر اساتید در آن جلسه و البته در این سال‌ها که بحث تله‌کابین مطرح بوده، گزینه‌های جایگزین را مطرح کرده‌اند:«حرف اساتید دانشگاه و فعالان محیط زیست این است که ما به‌هیچ‌وجه مخالف تله‌کابین نیستیم، ولی منطقه‌ٔ انتخاب‌شده را مناسب نمی‌دانیم.»
 

آنها روی سایت‌های دیگر در ورودی و خروجی شهر تأکید دارند که بعضی از آنها دست‌خورده و دارای جنگل دست‌کاشت هستند، هم از نظر دیدرسی و هم دسترسی مسافرین نسبت به ناهارخوران ارجحیت دارند و هم مشکلات محیط زیستی عدیدهٔ آن را ندارند.‌ بااین‌حال مدیران پروژه می‌گویند بین ۴۰ گزینه به ناهارخوران رسیدند. «هربار از آنها خواستیم سایر گزینه‌های انتخابی را مطرح کنند، جوابی نگرفتیم. آنها نه می‌گویند این گزینه‌ها چیست و نه توضیحی دارند که چرا آنها انتخاب نشده‌اند. تنها شهرداری دربارهٔ گزینه‌های دیگر گفته چون این منطقه خارج شهر است، نمی‌تواند در اجرای آن دخیل باشد.»
 

به گفتهٔ شهبازی تله‌کابین منجر به افزایش دسترسی گردشگران آموزش‌ندیده به جنگل و اکوسیستم شکنندهٔ جنگل هیرکانی خواهد شد. در عین اینکه مسیرهای دسترسی پایین‌دست به قوت خود باقی خواهد بود و تخریب‌ها در پایین‌دست و بالادست تشدید خواهد شد.

مسلماً برای تله‌کابین برنامه‌های توسعه‌ای مانند هتل‌سازی در جنگل و سورتمه و… در آینده اضافه خواهد شد. همهٔ اینها یعنی تخریب بیشتر. ضمن اینکه به‌دلیل مستعد بودن منطقه برای سیل‌گیری و سیل‌خیزی به‌دلیل ساخت‌وساز بی‌رویه در بالادست و تخریب گستردهٔ جنگل در ۲۰ سال گذشته در حوضهٔ آبخیز رودخانهٔ زیارت، ریسک بالای سیلاب وجود خواهد داشت. «برای بتن‌ریزی ۱۷ پایه دکل‌ تله‌کابین با بلندی ۳۸ متر و فونداسیون مناسب لازم است تا ژرفای بین یک تا ۲۰ متر، خاک سطحی و نباتی جنگلی برداشت شود. یعنی بیش از هشت هزار مترمکعب بتن‌ریزی در خاک جنگلی و در عرصه‌ای با خطر نسبی لرزه‌خیزی زیاد و شیب تند انجام خواهد شد. براساس گزارش سال ۱۳۹۵ برنامه‌وبودجهٔ استان و براساس حضور گسل‌های موجود، بیش از ۹۰ درصد مساحت شهر گرگان در محدودهٔ خطر زیاد و متوسط از نظر زلزله‌خیزی قرار دارد. معلوم نیست ریسک نفوذ آب سطحی به خاک زیر پی دکل‌ها چگونه مدیریت خواهد شد؟»
 

به‌نظر می‌رسد مخالفت با پروژهٔ تله‌کابین ناهارخوران هم وضعیتی مانند سایر پروژه‌ها دارد. مسئولان سیاسی در رفت‌وآمد به پردیسان هستند تا بتوانند مجوزهای لازم را بگیرند و سازمان حفاظت محیط زیست هم در ارائهٔ یک نظر قاطع دربارهٔ این پروژه بازمانده است و همین باعث شده استاندارد و فرماندار و سایر مقامات همچنان امیدوار به بارگذاری جدید در ناهارخوران باشند. حال باید منتظر ماند و دید آیا سازمان حفاظت محیط زیست گام اول در شفافیت را با تله‌کابین ناهارخوران برمی‌دارد یا همچنان به‌دنبال محرمانه نگه داشتن گزارش‌هایی است که مشارکت عمومی‌ و شفافیت اصل اول آنها به حساب می‌آید.