سرپرست تیم مرمت آرامگاه کوروش به «پیام ما» خبر داد:
استحکامبخشی آرامگاه کوروش
«محمد حسینی گورجی»: تمرکزمان روی استحکامبخشی پوسیدگی و ورقشدگیهاست اما گلسنگها را هم تا جای ممکن کنترل میکنیم
![استحکامبخشی آرامگاه کوروش](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دیجیتال-4.jpg)
۱۷ تیر ۱۴۰۳، ۲۱:۳۱
|پیام ما| آرامگاه کوروش هم مانند همه بناهای تاریخی شیراز در ماههای گذشته با حاشیههای زیادی همراه بود. از قطعشدن ردیف بودجهٔملی پایگاه پاسارگاد که مشکلی سراسری و مربوط به همه پایگاههای کشور بود تا رشد گلسنگها که این آثار را در معرض تخریب قرار دارد. حالا مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی فارس از اجرای ۶ طرح ملی حفاظتی، مرمتی و ساماندهی در محوطه میراث جهانی پاسارگاد و مرمت آرامگاه کوروش در ۴ فاز خبر میدهد و میگوید: «طبق برنامهریزیها یکی از این طرحهای بزرگ و مهم مرمت آرامگاه کوروش است که در قالب ۴ فاز طراحی و تعیینشده و هماکنون فاز نخست آن آغاز شده که طبق پیشبینیها فاز نخست طرح اوایل پاییز به پایان میرسد.» به گفته «محمد ثابت اقلیدی» مرمت بلوکهای سنگی پلهها و دیواره بیرونی اتاقک آرامگاه ازجمله اقدامات مرمتی است که در این بنا صورت میگیرد و همچنین محوطهسازی، ساماندهی و بازچینی بلوکهای سنگی حیاط مرکزی کاروانسرای مظفری، ساماندهی و استحکامبخشی و مرمت صفه برج سنگی همچنین استحکامبخشی و حفاظت جداره آبنماهای باغ شاهی و ایجاد زیرساختهای گردشگری در محوطه میراث جهانی از پروژههای مهمی است که در این محوطه جهانی انجام خواهد شد. محوطه جهانی پاسارگاد شامل کاخ، آرامگاه، کاروانسرا، باغ شاهی، پل، کوشکها با شمارهٔ ۱۱۰۶ در سال ۱۳۸۳ در فهرست جهانی قرار گرفت و روز شنبه(۱۶ تیر) بیستمین ساگرد ثبتجهانی آن بود. «محمد حسینی گورجی» کارشناس مرمت محوطه میراث جهانی پاسارگاد در گفتوگو با «پیام ما» درباره این طرح که در حال اجراست توضیح میدهد.
در این دوره از مرمت آرامگاه کوروش چه اقداماتی قرار است انجام شود؟
ما در یکی دو سال گذشته کارهای پژوهشی روی جدارههای بیرونی آرامگاه کوروش انجام دادیم. این پژوهشها برای این بود که ببینیم بعد از آخرین دوره حفاظت و مرمت که در فاصله سالهای ۱۳۸۴تا ۱۳۸۷ روی آرامگاه انجام شد تاکنون اتفاق خاصی رخ داده یا خیر و اگر اتفاقی افتاده چقدر پیشرفت داشته یا قابل نگرانی است؟ در نهایت نتیجه این کار پژوهشی به ما نشان داد سطوح بیرونی آرامگاه به ویژه پلکان یا طبقات ششگانه که اتاقک روی آن قرار دارد، فرسایش سطحی زیادی را تجربه کرده است.
این اتفاق به ویژه بعد از فصل سرما با توجه به اینکه تورق زیادی روی سطوح داشتیم نشان میداد بخشهای زیادی از سنگ را از دست میدهیم. به همین دلیل بنده طرحی را آماده و از طریق «محمد نصیری حقیقت» مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در مجمع عمومی مدیران پایگاههای میراث فرهنگی به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی ارائه کردم مبنی بر اینکه آمادگی داریم که روی آرامگاه کوروش به صورت امانی و با هدف استحکامبخشی و تا حدی مرمت کار کنیم.
یکی از نگرانیهایی که در حاشیه کار داشتیم این بود که در آخرین مرمت صورت گرفته در آرامگاه به ویژه روی جدار بیرونی اتاقکها وصله یک سری سنگها روی فضاهای خالی به سبک «آناستیلوزی» کار شده بود که با کمی بیدقتی همراه بود
یکی از نگرانیهایی که در حاشیه کار داشتیم این بود که در آخرین مرمت صورت گرفته در آرامگاه به ویژه روی جدار بیرونی اتاقکها وصله یک سری سنگها روی فضاهای خالی به سبک «آناستیلوزی» کار شده بود که با کمی بیدقتی همراه بود. ببینید در مرمت قانونی داریم که به شما اجازه دخالت داده میشود، اما به شرطی که از یک فاصلهای به بعد امکان تشخیص کار انجام شده برای فرد بازدیدکننده و غیرمتخصص وجود نداشته باشد اما در جداره اتاقک کار صورت گرفته از فاصله دور دیده میشد. حالا ما میخواهیم بررسی کنیم و ببینیم اگر امکان تعویض یا تغییر این موارد وجود دارد، آن را انجام بدهیم. چون در پاسارگاد یک کارشناس مرمت داریم، از یک تیم دعوت کردیم که از اردیبهشتماه به اینجا آمدند و آسیبنگاری روی جداره بیرونی آرامگاه را انجام دادیم. در نتیجه این آسیبنگاری مشخص شد در بخشهایی از اثر گلسنگ و ترکهای فعال وجود دارد و یک بخشهایی هم که در معرض باد غالب است، دچار فرسایش منظم شده.
روش مرمت به چه صورت خواهد بود؟ آیا روش جدیدی به کار گرفته میشود؟
در ۱۰ سال گذشته از سال ۱۳۹۳به بعد که تیم ایتالیایی آمدند و به مرمت بخشهای مختلف مجموعه کمک کردند، در هر اثر تلاش کردیم متناسب با نیازهای آن اثر کار مرمت را پیش ببریم. در این فاصله و در سال ۱۳۹۵ تجربه مرمت روی نقش «انسان بالدار» را داشتیم که تقریبا میتوانم بگویم فراوانی و نوع آسیبهایی که الان روی آرامگاه میبینیم شبیه همان اتفاقی است که روی نقش «انسان بالدار» در کاخ دروازه پاسارگاد داشتیم. روشی که آنجا کار شد از سال ۱۳۹۶ به بعد توانست شرایط این اثر را تثبیت کند و به نظر میرسد با توجه به شرایط خشن اقلیمی اینجا بتواند روی آرامگاه هم اجرا شود.
برهمیناساس کارمان امروز این است که در تمام ورقهشدگی یا پوستهشدگی سنگها با چسبهای اکلریلی با دانهبندی میکرو تزریق میکنیم که این ورقهها جدا نشود و به بدنه اصلی سنگ بچسبد. بخشهای گلسنگ را هم به صورت فیزیکی پاکسازی میکنیم که تاثیر منفی ندارد و یک بخشهای کوچک را هم مجبور میشویم با روش شیمیایی برای جلوگیری از رشدشان مرمت کنیم.
به هر حال میدانیم که از بین بردن صد در صد گلسنگ در فضای آزاد عملا غیرممکن است به ویژه اینکه در اطرافمان کوههایی داریم که بستر سنگی دارند و این کوهها به گلسنگ آلوده هستند. هرچقدر هم پاکسازی کنیم متاسفانه دوباره این حملهها صورت میگیرد. نکته مهم و تاثیرگذار بعدی اینکه در اطراف محوطه کشاورزی صورت میگیرد و فعالیتهای کشاورزی و انواع و اقسام بذر گیاهان هم خود یک عامل رشد گلسنگ است. باد هاگ میکروارگانیستم ها را روی سنگها میآورد؛ میکروارگانیستمهایی که زندگیشان را حداقل تا ۵ سال اول نمیتوان تشخیص داد.
پس راه تشخیص گلسنگها در مراحل اولیه چیست؟
برخیشان را میشود تشخیص داد به ویژه اگر مطالعه انجام شده باشد و بدانید با چه گلسنگی مواجه هستید. آن موقع میشود کمکم پیشگیری کرد، اما این صددرصد نیست. در واقع شما اول باید تصمیم بگیرید که اگر گلسنگ وجود دارد صددرصد آن را پاکسازی میکنید یا خیر؟ چون پاکسازی صددرصد یعنی اینکه عملا چند میلیمتر از سطح سنگ برداشته شود. شاید یک جایی از اثر که دچار ریختگی شده و نقش هم ندارد را بتوان با این روش پاکسازی صددرصدی کرد، اما وقتی گلسنگ روی چشم یک نقش برجسته اتفاق افتاده نمیتوانید این کار را بکنید و فقط میتوانید آن را کنترل کنید.
گلسنگ موجود عجیبی است؛ هم زنده است و هم زنده نیست. بخشی را داریم که حیات ندارد اما کافی است رطوبت به آن برسد.
با این شرایط حتی اگر جلوی رشد گلسنگ را بگیریم، وقتی در جایی که مستعد رشد است این اتفاق تکرار شود با پاکسازی بیشتر به مروز زمان بخشی از اثر را از دست میدهیم. درست است؟
بله. اگر استمرار به پاکسازی داشته باشیم حتما این اتفاق میافتد. متاسفانه افکارعمومی بدون دانش کافی درباره خیلی از اتفاقات یک سری هجمهها را به بخشهای مختلف من جمله میراث فرهنگی روانه میکند.
یکی از انتقادهای افکارعمومی هم این است که چرا گلسنگها در تختجمشید و پاسارگاد را به صورت صددرصدی پاکسازی نمیکنید؟ اما کسی نمیداند که اگر پاکسازی صددرصدی انجام شود چه اتفاقی برای اثر رخ خواهد داد.
خود پاکسازی هم آسیبزاست؟
دقیقا همینطور است؛ جایی که کلونی گلسنگ به حدی رسیده که شما میبینید یعنی دستکم یک مکعب با ابعاد میلیمتر اثر را از دست دادهاید و آن بخش تبدیل به خاک شده است. در حال حاضر هم که کلونیها اینقدر واضح دیده میشود که افکارعمومی را درگیر کرده است، یعنی بخش زیادی آسیب دیده است و تقریبا تا عمق ۴-۵ میلیمتر چیزی به اسم سنگ نداریم. برای مثال، نقش سوزنی که به عنوان نقش روی لباس پادشاهی است تا عمق یک میلیمتر کار شده و اگر گلسنگ آن را به صورت کامل پاکسازی کنیم چیزی از نقش نمیماند، حتی اگر روشهای شیمیایی استفاده کنیم.
یعنی هیچ راهی برای نابودی کامل گلسنگها به صورت کامل بدون آسیب وجود ندارد؟
در آزمایشگاهها میتوانیم گلسنگ را فریز کنیم و از طریق فریز در دمای منفی ۲۰۰ درجه با شلیک نیتروژن فریز کنیم چون عملا میمیرد و دیگر در این دما نمیماند، اما هیچ کس به شما اجازه نمیدهد نقشی را که دارید به همین راحتی بردارید و به آزمایشگاه ببرید مگر اینکه به این ماجرا فکر نشده باشد و پاک کردن ارجح باشد. کما اینکه در خیلی از مناطق با فشار افکارعمومی این اتفاق میافتد.
پس هیچ بعید نیست ما خیلی از بناهایمان را در طول زمان و با رشد مداوم گلسنگها از دست بدهیم؟
میتوانیم کنترل کنیم و نگذاریم گستردهتر شوند.
اگر گلسنگها دوباره رشد کند، چطور؟
این گلسنگها باید مداوم پایش شود و هر مجموعه یک تیم ویژه برای پایش مداوم گلسنگها داشته باشد که البته این امکانپذیر نیست و یک جورهایی ایدهالگرایی است.
این کار اعتبار بالایی هم نیاز دارد. درست است؟
بله. همین الان هم این چالش را داریم. ضمن اینکه هیچ کارشناس مرمتی دانش کافی را برای کنترل گلسنگ ندارد مگر اینکه شاخه تحصیل را در ارشد و دکترا روی این مسأله بگذارد. برای همین پایش در مجموعههای میراثی نیازمند یک سری متخصص کارکشته مانند بیولوژیست و زمینشناس و … است که با این بیماری آشنا باشد. مرمتگر مگر چقدر اطلاع دارد. در تخت جمشید ۲۷۰ نوع گلسنگ وجود دارد که هر کدام یک روش مبارزه میخواهد. ما گلسنگهایی داریم که نوردوست و گلسنگهایی که نورگریز هستند. اگر آن بخش نوردوست را در سایه صددرصد بگذارید، میتوانید مطمئن باشید کنترلشده و دیگر رشد نمیکند، اما مثلا در چند میلیمتر فضا در کنار همان حفرهای که گلسنگ نوردوست رشد کرده است یک گلسنگ نورگریز هم هست و نمیدانید چه کار کنید.
روش برخورد اینها مثل هم نیست. امیدواریم کارگروه درستی در پژوهشکده مرمت به یک روش یکسان برای مبارزه با گلسنگها برسیم که یک فکر اساسی کنیم. من نگرانیام این است که فشار افکارعمومی یک جایی کارشناسان مرمت را مجبور کند گلسنگ را پاکسازی کنند.
ما حتی لیزرگان یا نیتروژنگان نداریم که بتوانم روی گلسنگها شلیک کنیم و آن را از بین ببریم و اگر هم باشد من مرمتگر دانش آن را ندارم که این کار را بکنم.
در خارج از کشور این دانش وجود دارد و چقدر با این مشکل مواجه هستند؟
اگر بخواهیم درباره اروپا صحبت کنیم یک زمانی خیلی گرفتار بودند و در نهایت با پایشهای مداوم توانستند آن را کنترل کنند. اما به طور کلی جواب این سوال را کسی که روی گلسنگها کارکرده است میتواند بدهد. حداقل میتوانم بگویم من مرمتگر دانش کافی درباره کنترل گلسنگها ندارم.
با این شرایط، آنچه در عمل در مرمت پاسارگاد صورت میگیرد چه کاری است؟
ما یک بخشهایی را پاکسازی میکنیم و البته استحکامبخشی از طریق چسب انجام میدهیم تا پوستهها جدا نشود و در نهایت تمام منافذی که رطوبت نفوذ میکند گرفته شود. طی پژوهشی که سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ انجام دادیم متوجه شدیم که ۲عامل رطوبت و خاک را اگر از کنار سنگها دور کنیم تا ۹۰درصد به سنگهای مجموعه کمک میکند و شاید اگر به این موضوع توجه میکردیم گلسنگ زیر ۱۰درصد به ما آسیب میرساند.
حالا در این مرمت، قصد داریم تمام فضاهایی که امکان ورود رطوبت دارد را از طریق چسبانندههای هیدرولیک طبیعی که البته آن هم در ایران نیست و وارد میشود، ببندیم. با این کار علاوه بر اینکه رطوبت از نظر شیمیایی اثر نمیگذارد در زمستان هم رطوبت نمیتواند به داخل سنگها نفوذ کند. در واقع کار ما استحکامبخشی و ملاتگذاری است.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید