سایت خبری پیام ما آنلاین | رانت‌خواری برخی از مسئولان از گوشت مرغ، تخم مرغ و سیمان در کرمان

رانت‌خواری برخی از مسئولان از گوشت مرغ، تخم مرغ و سیمان در کرمان





۱۱ بهمن ۱۳۹۴، ۱۷:۱۷

خاطرات و فعالیت های محمد صنعتی با نظری به تحولات و رخدادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی کرمان در هفت دهه اخیر
رانت‌خواری برخی از مسئولان از گوشت مرغ، تخم مرغ و سیمان در کرمان
بخش پنجاه و پنج

در این شماره روزنامه نظری خواهیم داشت به اهم موارد مطرح شده در سومین دوره انجمن شهرستان کرمان

گرانی تخم مرغ و سیمان و رانت خواری برخی
از مسئولین
در خصوص گرانی تخم‌ مرغ در این سال‌ها، بحث و گزارشات مختلف و مفصلی مابین اصحاب جرائد و مسئولان شایع بود، از جمله در ستون یادداشت سردبیر روزنامه اندیشه در 29 اسفند 1356 آمده: «… در کرمان به هر کیلو تخم مرغ بیش از دوازده ریال اضافه شد، آیا این هدیه وزرای بازرگانی و کشاورزی در این عید برای مردم کرمان بوده، یا آن که شرکت سیمرغ در این شهر هر طور که بخواهد در مورد گرانی تخم مرغ تصمیم می‌گیرد …!! و شاید هم کسان دیگری … در دهه دوم اسفند ماه اطلاعیه‌ای به امضای وزیر کشاورزی و وزیر بازرگانی انتشار یافته که در آن یادآور شده که «… به منظور ایجاد تعادل در عرصه و تقاضای گوشت مرغ و تخم مرغ در داخل کشور و تشویق تولید کننده نرخ فروش گوشت مرغ و تخم مرغ آزاد اعلام می‌گردد …!!» در تاریخ 15/ 12/ 2536 [1356] شرکت سیمرغ کرمان با استفاده از اطلاعیه یاد شده و بدون اعتنا به نظر یا مشورت (هیئت عالی نظارت) یا (کمیسیون نظارت)، که آیا در شهر کرمان نرخی که او تعیین می‌کند مورد تأیید و تصویب می‌باشد یا نه!؟ بلافاصله در تاریخ 15/ 12/ 36 بخشنامه‌ای به قسمت فروش شرکت صادر و رونوشت آن به فروشندگان تخم مرغ ابلاغ می‌گردد که بهای تخم‌مرغ را از کیلویی 78 ریال به 88 ریال ترقی داده و مبلغ 5/4 ریال بهای کارتن هم از فروشنده دریافت می‌شود، یعنی عملاً با یک بخشنامه به هر کیلو تخم مرغ 5/12 ریال اضافه می‌گردد. در حالی که تا تاریخ یاد شده هر کیلو تخم مرغ 88 ریال به دست مصرف‌کننده می‌رسید ولی از آن تاریخ به بعد کیلویی 100 ریال …! به طوری که کسب اطلاع شده این شرکت چندی پیش در کمیسیون نظارت در کرمان تقاضای 2 ریال اضافه نرخ را داشته، یعنی به جای 78 ریال، 80 ریال به فروشنده عرضه کند، ولی کمیسیون با این تقاضا موافقت نکرده است. معلوم نیست این شرکت چگونه و چه طور بدون این که توجهی به مقررات موجود داشته باشد و با استفاده از یک اطلاعیه و جمله «نرخ آزاد» فوراً 5/12 ریال به هر کیلو تخم مرغ اضافه می‌کند و علاوه بر منافع همیشگی ده‌ها هزار تومان در روز پول مردم زحمتکش این شهر را به جیب شرکای شرکت سیمرغ روانه کرده است و تا کنون هم هیچ گونه اقدام عملی برای جلوگیری از اجحاف این شرکت به عمل نیامده است …!» (1).
چندی بعد شرکت سیمرغ کرمان نسبت به یادداشت سردبیر روزنامه اندیشه در خصوص گران نمودن نرخ تخم مرغ توسط این شرکت اعتراض نموده و عنوان کرد:
«گرامی روزنامه اندیشه: نظر به این که در روزنامه اندیشه مورخ 29 اسفند 2536 [1356] شرحی در مورد نرخ تخم مرغ شرکت سیمرغ درج شده و ذیل آن خواسته شده بود که مقامات ذی‌ربط با توضیح خود اذهان عمومی را روشن نمایند. لذا مراتب زیر را برای آگاهی عموم به استحضار می‌رساند …
1ـ به طور کلی شرکت سیمرغ در استان‌های کرمان ـ یزد ـ اصفهان ـ خراسان و مرکزی فعالیت دارد و علت شروع فعالیت در کرمان تنها علاقه مفرط شرکای کرمانی شرکت، خدمت به موطن خود بوده والا نقاط دیگری مثل استان‌های فارس یا آذربایجان و غیره از لحاظ اقتصادی و بازار مصرف زمینه مستعدتری داشته است و مردم آن دیار هم کراراً از شرکت این تقاضا را نموده و پیشنهاد همه رقم همکاری داده‌اند که به واسطه مقدم داشتن طرح کرمان، امکان شروع آن‌ها میسر نگردیده است. با این حال تصور نمی‌رود فردی در کرمان باشد که این خدمت شرکت سیمرغ را نادیده بگیرد که عده‌ای با سرمایه شخصی و وام بانک توسعه کشاورزی با بهره 9 درصد و وثیقه گذاردن املاک (بدون استفاده از دیناری وام و یا کمک بلاعوض) در کرمان تأسیساتی را برقرار سازند که تخم‌مرغی را که روزی از رومانی و چند کشور آسیایی و اروپایی، کهنه و شکسته و احیاناً فاسد آن به دستش می‌رسید … نپسندد و به عاملین این عمل پسندیده دعا نکند.
2ـ قیمت تمام شده تخم مرغ در واحد کرمان که به تمام مقامات مملکتی داده و کراراً مورد حساب‌رسی و بررسی قرار گرفته است و در شش ماه اول سال 2536 [1356] که تولید کم بوده، کیلویی 85/ 101 ریال و در ده ماهه همان سال، 14/94 ریال بوده است. البته پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده از این قیمت هم کم‌تر شود ولی در هر صورت چند ریالی بالای قیمت تمام شده واحد اصفهان که در حال حاضر 09/86 ریال است قرار خواهد گرفت. زیرا هم اکنون دان آن از اصفهان و دارو و سایر مواد از تهران و فاصله دورتر آورده می‌شود و چون برای تولید هر یک کیلو تخم مرغ سه کیلو دان مصرف می‌شود، لذا توجیه قیمت تمام شده گران‌تر، امری واقع و مسلم است.
3ـ با در نظر گرفتن قیمت‌های تمام شده فوق و هزینه هفتصد و پنجاه میلیون ریالی طرح سیمرغ کرمان و قیمتی را که برای تخم مرغ کمیسیون نظارت کرمان تعیین کرده بود، یعنی بعد از گذشت یک سال و بالا رفتن هر گونه هزینه‌ای در این مدت و هم زمان با بهره‌برداری شرکت سیمرغ، قیمت تخم مرغ را برای تولید کننده، با ذکر کلمه تخم‌مرغ سیمرغ، کیلویی 3 ریال پایین آوردند و از این جهت شرکت سیمرغ دچار خسارت و زیان هنگفتی گردید.
4ـ رشد سریع مصرف تخم‌مرغ و گوشت مرغ در سراسر کشور و عدم صرفه و ورشکستگی بعضی از واحدهای مرغ‌داری و افزایش شدید واردات این محصول موجب شد که دولت به فکر چاره افتد و پس از چند ماه مطالعه و بررسی از طرف کارشناسان درجه اول وزارت کشاورزی و بازرگانی و تهیه گزارش لازم و طرح در شورای عالی اقتصاد و تصویب هیئت وزیران در تاریخ 15/ 12/ 36 [1356] قیمت تخم مرغ و گوشت را آزاد یا شناور اعلام کردند، بدین نحو اگر قیمت تخم مرغ از کیلویی 70 و گوشت مرغ 100 ریال کم‌تر شد، دولت تولیدات مرغ‌داری‌ها را بخرد و اگر زیادتر از کیلویی 100 ریال تخم‌مرغ و 140 ریال گوشت مرغ شد، دولت با عرضه آن در بازار نرخ را متعادل سازد. بند دو تصویب‌نامه فوق کاملاً صریح و روشن است و می‌گوید بهای گوشت مرغ و تخم‌مرغ در تمام سطح کشور آزاد اعلام و تابع عرضه و تقاضا باشد. خوشبختانه این تصمیم دولت اثرات نیکویی داشته، بازار سیاه تمام شده، قیمت‌ها در حدود مصرف متعادل گردیده و به محض گران شدن، دولت اقدام به عرضه بی چون و چرای تخم‌مرغ و گوشت مرغ کرده است.
5ـ با در نظر گرفتن مطالب فوق، خوانندگان عزیز تصدیق می‌فرمایند که واحد سیمرغ کرمان نه تنها گران‌فروشی نکرده و سودی نبرده، بلکه مرتب ضرر هم داده و امیدوار است با رفاهی که برای همشهریان عزیز ایجاد شده و دعای خیر آن‌ها در آینده سود هم ببرد. با تقدیم احترام ـ شرکت سیمرغ (سهامی خاص) » (3).
رانت‌خواری برخی از مسئولان از گوشت مرغ، تخم مرغ و سیمان در کرمان
در اینجا جهت روشن‌تر شدن موضوع افزایش نرخ مرغ و تخم مرغ در آن دوران و مسایل حاشیه‌ای آن، به یادداشتی از محمد صنعتی اشاره می‌گردد که در آن ضمن بیان این مهم، به رانت خواری برخی از مسئولان و مدیران در قضیه تخم مرغ و سیمان در آن سال‌ها پرداخته است.
«در شماره 671 مورخه 21 دی ماه 1391 نشریه بیداری 80 سال قبل آورده شده است «حال رقت‌آور کنونی مردم در نتیجه کسادی و گرانی، حواسی برای هیچ ذی حسی نمی‌گذارد» از درآمد صد میلیارد تومانی روزانه تا تخم مرغ 400 تومانی این زمان مواردی آورده شده بود که تداعی خاطراتی در همین مورد و از سوءاستفاده در سال‌های 1350 تا 1356 برایم شد که بی شباهت به رانت‌های 3000 میلیارد تومانی و رقم کوچک 460 میلیون تومانی در پتروشیمی نیست.
اولین ماجرا مربوط به سال 1350 می‌باشد که در آن زمان سیمان هر کیسه 50 کیلویی درب کارخانه 70 ریال بود که روزانه مقدار کمی در حدود 20 درصد تولید در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گرفت و بقیه سیمان تولیدی با قیمتی بالاتر از نرخ قانونی به وسیله افراد خاص درب کارخانه یا مراکز فروش خاص عمدتاً به وسیله ایادی وابسته و حتی تریلی‌ها و کامیون‌های مشخص به استان‌های دیگر حمل و به نرخ معروف به بازار سیاه عرضه می‌شد و سود سرشاری به جیب سهام‌داران کارخانه و عوامل وابسته سرازیر می‌کرد. در آن زمان نهادی به نام «کمیته حمایت از مصرف‌کنندگان» که مسئولیت آن در استان کرمان به عهده حقیر بود، فعالیت می‌کرد که اعضاء آن از اساتید دانشگاه گرفته تا فرهنگیان آماده به انجام خدمات اجتماعی و افراد عادی بی غرض و آزموده علاقه‌مند به انجام فعالیت‌هایی بودند که در جهت رفاه و آسایش مردم که عمدتاً فعالیت آنان جلوگیری از گران‌فروشی و نظارت واقعی در زمینه تنظیم و عادی‌سازی خرید و فروش کالاهای مورد نیاز روزانه عمومی را تأمین می‌کرد، می‌شد. این افراد بدون دریافت حقوق و به منظور رفاه عمومی بر اساس ضوابط تعیین شده فعالیت می‌نمودند. مسئول این کمیته وظیفه داشت در کمیسیون نظارت بر بازار و قیمت‌ها شرکت داشته باشد و بررسی‌های اعضای کمیته حمایت از مصرف کنندگان در زمینه تعیین قیمت‌ها و اجرای آن‌ها را کنترل نماید.
یک روز بر اساس دعوت مدیرعامل کارخانه سیمان از این کارخانه بازدید و در جریان بازدید مرحوم «محمدعلی یاسایی» که از تجّار قالی بود و سال‌ها عضویت و ریاست انجمن شهر کرمان را بر عهده داشت و از علاقه‌مندان به عمران و آبادی کرمان بود و در رک‌گویی و صحت عمل ایشان هیچ یک از کرمانیان شک نداشت (4)، در آن زمان رییس کارخانه سیمان بود و مشکلات کارخانه را بازگو می‌کرد. وی گفت: اگر ما کل تولیدات خود را به قیمت قانونی بفروشیم، آن مقدار سیمان که مجانی یا ارزان‌تر در اختیار افراد و مراکز خاص قرار می‌دهیم به طور مثال سیمان مورد مصرف ساختمان‌های بنیاد آرشام، پولش را از چه کسانی بگیریم تا ضرر و زیان متوجه کارخانه و تعطیلی آن نگردد؟! در نتیجه مجبوریم مقداری از تولیدات خود را در بازار سیاه عرضه کنیم تا بتوانیم چرخ‌های کارخانه را بچرخانیم.
مدیر عامل کارخانه به مسئله دیگری هم اشاره کرد و گفت: بنیاد آرشام پیشنهاد داده برای این که ما با مشکل گران فروشی و جوابگویی به مقامات دولتی مواجه نباشیم، بیاییم کل تولیدات خود را درب کارخانه در اختیار این بنیاد قرار دهیم و کاری به قیمت‌گذاری و نحوه توزیع آن نداشته باشیم و خود بنیاد مسئولیت قیمت‌گذاری و عرضه کل سیمان را در اختیار بگیرد. با توجه به این که بنیاد آرشام زیر نظر ریاست ساواک کرمان اداره می‌شد و ظاهراً نهادها و عوامل دولتی برایش ساده و بی دردسر و شاید بلامانع بود. البته با توجه به این که آن بنیاد، مؤسسه حمل و نقلی به نام «کا تی تی» داشت و شاید هم مقرون به صرفه بود.
دومین موردی که از تیتر روزنامه بیداری (همان شماره) برایم خاطره‌سازی کرد و بازگویی آن می‌تواند نشان دهنده قدرت و نفوذ رانت‌خواری در دوره‌های مختلف، آن هم از راه‌های فریب دهنده و باز هم به وسیله شخصیت‌های به ظاهر خوش نام می‌باشد.
روزی مرحوم علی آقا ارجمند (تاجر معروف قالی، رییس اسبق اتاق بازرگانی و صنایع کرمان) تلفن زد و گفت: «علی آقا آگاه» (5) مدیرعامل کارخانه‌های سیمرغ ایران و تولید‌کننده مرغ و تخم مرغ می‌خواهد با شما ملاقاتی داشته باشد، چه زمانی وقت آزاد داری که ایشان از تهران بیاید؟ گفتم: من برای افراد عادی قرار قبلی ندارم، هر کسی در هر ساعتی از روز که به دفتر من مراجعه کند پذیرای او هستم، چه برسد به ایشان که وابسته به خانواده‌ای است که همگی در عرصه‌هایی چون کشاورزی، صادرات و … فعالیت داشته و جزو سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان و مورد احترام نیز می‌باشند. خلاصه دو سه روز بعد وی با پوشه‌ای از اسناد مربوط به هزینه‌های تولید مرغ و تخم مرغ تولیدی کارخانه آمده و اظهار داشتند؛ نرخی که برای فروش مرغ و تخم مرغ تعیین شده (6)، تقریباً با هزینه تولید برابر است و برای سرمایه‌ گذار سودی نمی‌ماند و پیشنهاد کرد اگر برای تخم‌مرغ ـ هر شانه سی عدد تخم مرغ ـ دو ریال و برای گوشت مرغ هر کیلو پنج ریال اضافه بشود، سرمایه گذاران راضی هستند و باعث گسترش کارخانه نیز خواهد شد. البته ایشان متذکر شد که بنیاد آرشام پیشنهاد داده که ما تولیدات سیمرغ را در اختیار آن بنیاد قرار دهیم، اما صاحبان کارخانه سیمرغ مایل نیستند که خود را در اختیار سازمان‌های دولتی امنیتی یا وابسته به آنان قرار دهند، زیرا احتمالاً آرشام با قدرتی که دارد اگر رشته‌ای از مواد غذایی مورد نیاز عموم مردم را در اختیار بگیرد، می‌تواند هر طور که بخواهد قیمت‌گذاری کند و مسلماً منجر به افزایش نرخ، البته به ضرر مردم و احتمالاً به سود خودش و بدون این که برای سرمایه‌گذار سود داشته باشد، انجام خواهد داد و ما شرعاً راضی به ضرر مردم نیستیم (7).
متعاقب گفتگوها، وی دعوت کرد که اعضای کمیته مصرف کنندگان بازدیدی از کارخانه و نحوه تولید مرغ و تخم مرغ داشته باشیم. این بازدید انجام شد، البته مدیر داخلی کارخانه در آن زمان به عهده آقای یاسایی پسر برادر مرحوم محمد علی یاسایی ـ شخصیت مورد احترام جامعه و دلسوز مردم ـ بود. در نتیجه پس از بررسی مدارک ارایه شده توسط علی آقا آگاه ـ مدیرعامل سیمرغ ـ که آدم بسیار صادقی بود، مسئله در کمیسیون نظارت استان مطرح و با قیمت پیشنهادی ایشان موافقت شد، که بعد از آن تاریخ در سال 1356 قیمت گوشت مرغ برای مصرف کننده هر کیلو یک صد و پنج ریال و قیمت هر شانه سی عدد تخم مرغ برای مصرف کننده نود ریال، یعنی هر عدد تخم‌مرغ سه ریال محاسبه و اجرا گردید؛ البته هنوز هم پس از 80 سال متحیرم چه بنگارم.
محمد صنعتی» (8).

پی نوشت:
(1) ـ روزنامه اندیشه، دوشنبه 29 اسفند 1356، شماره 2943.
(2) ـ همان، پنجشنبه 7 اردیبهشت 1357، شماره 2961.
(3) ـ همان، همان شماره.
(4) ـ مرحوم محمدعلی یاسایی که گویا در جوانی در کارگاه‌های قالی‌بافی احمد یزدان‌پناه (دیلمقانی) به شغل رنگرزی مشغول و بعد از قتل دیلمقانی (در جاده زرند ـ کرمان) خود به تأسیس کارگاه قالی‌بافی اقدام کرد و در این راه نیز پیشرفت زیادی نمود تا به جایی که خود یکی از تاجران این عرصه گردید. وی بعدها در انجمن شهر نیز عضویت داشت و در مسایل سیاسی و اقتصادی به نوعی زبان گویای تجّار معروف آن زمان (محمد ارجمند، ابوالقاسم هرندی، غلامرضا آگاه) نیز بود و از طرفی چون امثال و حکم، اشعار، داستان‌‎ها و لطایف ادبی زیادی در حافظه داشت و همچنین به صراحت لهجه و رک‌گویی اشتهار داشت، در مجالس و محافل مختلف، بعضاً با لطایف‌الحیل همچون خواندن شعر و بیان داستان و لطیفه‌ای ادبی، به سبکی بسیار دلنشین و ماهرانه، مخالفین را از میدان به در می‌نمود. در این خصوص بد نیست به خاطره‌ای از وی اشاره نمایم. در سال 1341 ش. که احمد علی بنی‌آدم برای دومین مرتبه به استانداری کرمان برگزیده شده بود، با اعضای انجمن شهر کرمان ـ که در آن زمان عموماً شخصیت‌هایی مورد احترام و غیر قابل نفوذ بودند و به توصیه‌های مسئولین دولتی توجهی نکرده و صادقانه در جهت رفاه مردم انجام وظیفه می‌کردند ـ در جریان مسئله‌ای با آنان درگیر شد و چون آنان به خواست‌های استاندار اهمیتی نداده بودند، استاندار با سفر به تهران، درخواست انحلال انجمن شهر را از وزارت کشور نمود. موافقت وزارت کشور دایر بر انحلال انجمن شهر به استاندار ابلاغ گردید. در جلسه‌ای استاندار با طعنه غرورآمیزی خطاب به اعضای انجمن شهر گفت: متوجه شدید با همه قدرتی که تصور می‌کردید دارید، به بادی بند بودید. مرحوم محمدعلی یاسایی بلافاصله خطاب به استاندار گفت: می‌دانستیم که ما به بادی بند هستیم، اما باد خود را نمی‌شناختیم، که اکنون آن را نیز شناختیم. این حرف که خنده حضار را به دنبال داشت، باعث عصبانیت بسیار استاندار شد. البته معنی کلمه باد را کرمانیان بهتر می‌دانند (محمد صنعتی).
(5) ـ وی پسر مرحوم غلامرضا آگاه، تاجر یزدی‌الاصل و معروف مقیم کرمان است که در این زمان مدیر عامل کارخانه مرکزی سیمرغ ایران بود (محمد صنعتی).
(6) ـ قیمت گوشت مرغ برای فروش به مصرف کننده هر کیلو یک صد ریال و تخم مرغ هر شانه (سی عدد تخم مرغ) هشتاد و هشت ریال، یعنی هر عدد تخم مرغ سه ریال بود (محمد صنعتی).
(7) ـ در این دوره بنده به عنوان مسئول کمیته حمایت از مصرف کنندگان، ملاقاتی با محمد علی آرشام (رییس ساواک کرمان) داشتم و از وی پرسیدم آیا قصد دارید امور اقتصادی کرمان را نیز در دست داشته باشید؟ وی با تأیید این حرف، گفت: چرا که نه؟ اگر ما این کار را نکنیم، دیگر سرمایه‌داران که بعضاً مورد قبول ما نیستند، بر اقتصاد کرمان مسلط خواهند شد (محمد صنعتی).
(8) ـ روزنامه بیداری، یکشنبه 28 آبان 1391، شماره 672.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *