|پیام ما| تحقیقات جدید نشان می‌دهد ایالات متحده از نظر آسیب‌های جهانی از چین، روسیه، هند و برزیل پیشی گرفته است. تحلیل جدیدی که اولین ارزیابی مسئولیت کشورها در تشدید بحران آب و هوایی را ارائه کرده، نشان می‌دهد ایالات متحده از طریق تاثیرات انتشار گازهای گلخانه‌ای، حدود 2 تریلیون دلار به سایر کشور خسارت وارد کرده است. با این همه پیدا نیست که این روند که بیشتر به کشورهای فقیر ضربه زده و سبب بی‌عدالتی شده، چطور و از سوی چه کسی جبران خواهد شد.

مطالعه تازه نشان می‌دهد ایالات متحده به عنوان بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در تاریخ، از سال 1990 با انتشار حجم عظیمی از این گازها و ایجاد موجود گرما، خسارت به محصولات کشاورزی و عواقب دیگر، چنان آسیبی به کشورهای دیگر -عمدتا کشورهای فقیر- زده که اکنون مسئول 1.9 تریلیون دلار خسارت به درآمد جهانی است.
گاردین با انتشار جزئیات این مطالعه نوشته است: با این روند ایالات متحده از کشور چین که در حال حاضر پیشروترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان است و همچنین روسیه، هند و برزیل که از طریق انتشار گازهای گلخانه‌ای به اقتصاد جهانی ضربه می‌زنند، بالاتر می‌رود. در مجموع این 5 کشور عاملان اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان‌اند که از سال 1990 با تشدید فروپاشی آب‌وهوایی به سراسر جهان 6 تریلیون دلار خسارت زده‌اند؛ برابر با حدود 11 درصد از تولید ناخالص داخلی سالانه در جهان.
کریس کالاهان، محقق کالج دارتموث و نویسنده اصلی این مطالعه، در مورد زیان اقتصادی کلی می‌گوید: «این عدد بزرگی است.» او اضافه می‌کند: «جای تعجب نیست که ایالات متحده و چین در صدر این فهرست قرار دارند، اما اعداد واقعاً بسیار گویاست. برای اولین بار، ما می‌توانیم نشان دهیم که انتشار گازهای گلخانه‌ای یک کشور در آسیب‌های خاص قبل ردیابی است.»
محققان دارتموث چندین مدل مختلف را ترکیب کردند تا با نشان دادن عواملی مانند انتشار گازهای گلخانه‌ای، شرایط آب و هوایی محلی و تغییرات اقتصادی تأثیر دقیق سهم هر کشور در بحران آب و هوا را مشخص کنند. آنها این اطلاعات را در یک دوره زمانی بین 1990 تا 2014 بررسی کردند.
ضرر ثروتمندها به فقیرها: بی‌عدالتی
آنچه محققان دریافتند، تصویری واضح از یک نابرابری عظیم بود؛ کشورهای ثروتمند در عرض‌های جغرافیایی شمالی، مانند کشورهای شمال آمریکا و اروپا، در حالی که بیشترین تلاش را برای دامن زدن به تغییر اقلیم به کار گرفته‌اند، از نظر اقتصادی آسیب جدی ندیده‌اند. کشورهایی مانند کانادا و روسیه حتی از فصل‌های رشد کشاورزی طولانی‌تر بهره برده‌اند و با گرم شدن زمستان‌ها، مرگ و میر ناشی از سرما در آنها کاهش یافته است.
از سوی دیگر کشورهای فقیرتر، مانند کشورهایی که در نواحی استوایی یا جزایر پست اقیانوس آرام واقع شده‌اند، کمترین آسیب را به سایر کشورها وارد کرده‌اند و با این حال بیشترین آسیب اقتصادی ناشی از تغییرات آب و هوایی را متحمل می‌شوند. این تحقیق مواردی که در تولید ناخالص داخلی گنجانده نشده، مانند از دست دادن تنوع زیستی، آسیب‌های فرهنگی و مرگ و میر ناشی از بلایای طبیعی را در نظر نگرفته که به این معنی که آسیب وارد شده در واقعیت بسیار بیشتر است.
جاستین مانکین، جغرافیدان در دارتموث و یکی از نویسندگان این مقاله، می‌گوید: «در مناطقی که از قبل گرم بوده‌اند، می‌بینید که اکنون کار کردن در بیرون سخت‌تر شده، مرگ و میر ناشی از گرما در حال افزایش و رشد محصولات کشاورزی سخت‌تر است.»
او ادامه می‌دهد: «این بی‌عدالتی بزرگ وجود دارد. کشورهایی مثل ایالات متحده به کشورهای کم‌درآمد در جنوب جهانی آسیب رسانده‌اند و در عین حال از کشورهای سردتر و با درآمد بالاتر در شمال جهانی سود برده‌اند.»
بن‌بست: ایالات متحده نمی‌پذیرد
کشورهای در حال توسعه و فعالان اقلیمی برای پرداخت «ضرر و زیان» به کسانی که بیشترین آسیب را از گرمایش جهانی از طریق موج گرما، سیل و خشکسالی می‌بینند، فشار آورده‌اند. اما ایالات متحده که تا به امروز مسئول حدود یک چهارم کل انتشار گازهای گلخانه‌ای است، با راه‌اندازی این صندوق مالی مخالفت کرده است چون از این می‌ترسد که از نظر قانون در قبال خسارات ناشی از اشتهای بی‌رویه‌اش برای استفاده از سوخت‌های فسیلی مانند نفت، زغال سنگ و گاز مسئول شناخته شود.
در آستانه مذاکرات آب و هوایی سازمان ملل که اواخر سال جاری در مصر برگزار می‌شود، فشار‌ها برای تغییر این موضع بار دیگر در حال افزایش است. گروهی از کنشگران جوان بیش از 40 کشور به تازگی در نامه‌ای به رئیس مذاکرات خواستار اقدام درباره ضرر و زیان‌ها شدند.
در این نامه آمده است که بحران آب و هوا «بحران‌های انسانی را تشدی کرده و به طور نامناسبی کشورهای فقیر جنوب جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد» و اشاره می‌کند به اینکه «بر اساس تخمین سازمان ملل حدود 3.6 میلیارد نفر در سراسر جهان اکنون در مناطقی زندگی می‌کنند که به شدت در برابر بلایای ناشی از تغییر اقلیم آسیب‌پذیر است.»
این نامه ادامه می‌دهد: «برای مدت طولانی، تلاش‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزایش انطباق بسیار ناکافی بوده است و میزان آسیب‌ها از توانایی مردم برای سازگاری فراتر رفته است. بنابراین، پرداخت ضرر و زیانی که در حال حاضر بخشی از واقعیت تغییرات آب و هوایی است، باید مورد توجه قرار گیرد.»
با این حال، پیشرفت‌هایی هم اتفاق افتاده. از جمله اینکه کشورهای ثروتمند قول داده‌اند 100 میلیارد دلار کمک اقلیمی به کشورهای آسیب‌پذیر ارائه کنند. با این همه هرگونه راه قانونی برای دریافت خسارت از ایالات متحده یا چین به دلیل این واقعیت پیچیده است که هیچ یک از این کشورها صلاحیت دادگاه بین‌المللی دادگستری لاهه را به رسمیت نمی‌شناسند.
مایکل جرارد، مدیر مرکز سابین فعال در حوزه قانون تغییر اقلیم در دانشکده حقوق کلمبیا، می‌گوید: «موانع اصلی برای ادعاهای یک کشور علیه کشور دیگر برای خسارات آب و هوایی، مبنای علمی آنها نیست، بلکه مبنای قانونی آنهاست.» او همچنین می‌گوید کشورها در برابر اکثر انواع دعاوی از مصونیت حاکمیتی برخوردارند مگر اینکه از آن چشم‌پوشی کرده باشند».
این بن‌بست به این معنی است که نوعی توافق محتمل‌ترین راه برای بهبود نابرابری تاثیرات آب و هوایی است. کارول مافت، مدیر اجرایی مرکز حقوق بین‌المللی محیط‌زیست معتقد است: «اینکه این مطالعه آسیب‌های وارد شده از سوی این بازیگران ملی را کمّی کرده، یک گام مثبت است؛ اکنون می‌توانیم ببینیم که میزان آسیب بسیار هنگفت است.»
مافت اضافه می‌کند: «ما به آرامی به سمت نوعی مسئولیت‌پذیری در این زمینه حرکت می‌کنیم. با افزایش شواهد و تثبیت سابقه آمریکا در زمینه آسیب‌های آب و هوایی، دیگر فکر نمی‌کنم که این کشور و سایر کشورها بتوانند برای همیشه از مسئولیت خود فرار کنند. میزان خسارات آب و هوایی در حال افزایش است و در نهایت کسی باید این هزینه را بپردازد. اما سوال این است که چه کسی و چطور؟»