شهرها در چند دهه‌­ گذشته به تدریج بزرگ و بزرگ­تر شدند و جمعیت زیادی را در خود جای دادند. هم‌­اکنون هفتاد و پنج درصد از جمعیت کشور در شهرها زندگی می‌­کنند. با افزایش و تراکم جمعیت شهری مشخص شد که شیوه­‌های سنتی اداره‌­ی امور دیگر امکان‌پذیر نیست. به خصوص در کلان‌شهرها که به وضوح ناکارآمدی رَویه‌­های سابق قابل مشاهده است. با دگرگونی شهرها، مدیران شهری به صرافت اصلاح امور برآمدند. تشکیل شوراهای شهر یکی از اولین قدم­‌ها برای تغییر مناسبات شهری بود که پیامدهای درخور تاملی برای شهروندان داشت. می‌­توان گفت از دهه هشتاد که گفتمان اجتماعی جای گفتمان مهندسی در اداره شهر را گرفت یا لااقل به رقیب آن بدل شد. طی دو دهه گذشته ابعاد و مسائل اجتماعیِ حیات شهری در صدر اخبار، گفت‌وگوها، برنامه‌ها و تصمیمات قرار گرفته­ و نگاه­‌ها را به خود معطوف کرده­ است. از سال‌­های میانی دهه قبل شهر به تدریج از یک پدیده‌­ کالبدی به یک واقعیت اجتماعی تبدیل شد که نیازمند مشارکت همه­‌ اقشار برای بهبود اوضاع و شرایط بود. متناسب با دگرگونی در مدیریت شهری طرح­‌ها و ایده­‌های نوآورانه­‌ای شکل گرفت که از طرف شهرداری مورد حمایت قرار گرفت و در نهایت موجب رفاه و آسایش شهروندان شد. آنچه در ادامه می‌­آید با عطف توجه به مباحث فوق قابل فهم‌­تر است.

تاسیس «اتاق‌­های مادر و کودک» یکی از نتایج تغییر نوع تفکر درباره‌­ شهر و مناسبات اجتماعی شهر بود که در مقدمه به‌طور مختصر بدان اشاره شد. مطالعه مقدماتی و ایده اولیه این اتاق‌‌ها در سال‌­های پایانی دهه هفتاد شکل گرفت و در نیمه دهه هشتاد وارد فاز عملیاتی و اجرایی شد. این اتاق‌­ها ابتدا در پایانه­‌های برون­‌شهری و سپس در برخی ایستگاه‌‌های پرتردد متروی تهران آغاز به کار کرد. رفته رفته تاسیس اتاق‌­های مادر و کودک ابعاد گسترده‌‌تری پیدا کرد. برخی مراکز تجاری پرطرفدار و شلوغ به این نتیجه رسیدند که برای خدمات‌رسانی هرچه بهتر برای مشتریان باید چنین اتاق‌هایی ایجاد کنند. هم اکنون تاسیس اتاق­‌های مادر و کودک در مراکز مختلف شهری به یک پدیده­‌ی رایج تبدیل شده است. در ضمن ساخت اتاق­‌ها محدود به تهران نیست و دیگر کلان‌شهرها هم به ضرورت تاسیس آن پی برده‌­اند و در حال عملیاتی کردن این ایده هستند. حال مسئله این است که با وجود این همه اسناد و قوانین بالادستی چه تمهیدات اجرایی می‌­توان به سیاست‌گذاری در این حوزه پرداخت تا این اتاق‌­ها از صِرف نیاز کارکردی مراکز و مکان‌­های خاص به یک پدیده­‌ عمومی و فراگیر تبدیل شود.

مطالعه مقدماتی و ایده اولیه اتاق‌­های مادر و کودک در سال‌‌های پایانی دهه­‌ هفتاد شکل گرفت و در نیمه دهه هشتاد وارد فاز عملیاتی و اجرایی شد

اتاق‌­های مادر و کودک یک نیاز فراگیر و بااهمیت در زندگی شهری است. شتاب زندگی شهری افراد را به طور دائم و بی‌وقفه بین محیط زندگی شخصی و محیط کار و مراکز خرید حرکت می‌‌دهد. در واقع این شتاب و گذران دائم، مکان‌‌های ویژه و چندکارکردی را واجد اهمیتی دوچندان می‌­کند. در ضمن تراکم هرچه بیشتر جمعیت در فضاهای شهری ایجاد چنین اتاق­‌هایی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. هم‌­اکنون در کشورهای مختلف و به‌خصوص در مکان­‌های گذر مانند پایانه­‌ها، مراکز خرید و دیگر مکان‌هایی که عبور و مرور را تسهیل می‌­کنند این اتاق‌­ها ایجاد می­‌شود. ایجاد اتاق­‌های مادر و کودک باعث می‌­شود تا افراد، زندگی و کارِ مراقبت بهینه از فرزند را در فضایی دیگر و با همان کیفیت تجربه کنند. اما تاسیس این اتاق‌­ها در ایران از چند منظر خاص واجد اهمیت مضاعف است. دیگر بر کسی پوشیده نیست که توسعه همه جانبه بدون مشارکت نیمی از جمعیت کشور عملاً غیرممکن است. از این نظر اتاق‌­های مادر و کودک پاسخی است بر ضرورت­‌های کارکردی برنامه‌‌های توسعه اجتماعی کشور. از طرف دیگر این پروژه هم اکنون در پیچ و خم اداری راه زیادی پیموده و ظرفیت‌­های حقوقی و قانونی آن تقویت شده است. در چند سال گذشته، مصوبه شهر دوستدار کودک، دستورالعمل مکان یابی و جانمایی، شیوه‌نامه مکانیابی و الزامات ایمنی و بهداشتی اتاق‌های مادر و کودک در فضاهای عمومی و هم‌چنین سند ملی استاندارد 15745 برای این اتاق‌­ها تهیه شده است. سند ملی استاندارد بر اساس ضوابط فرهنگی کشور بومی­‌سازی شده تا نحوه‌­ی اجرا آسان­تر و استفاده از اتاق­‌ها با رضایت بیشتری همراه باشد. برآیند تلاش‌‌های فوق هم ­اینک می‌طلبد که توسط نهادهای شهری و دولتی در اجرایی شدن و فراگیر شدن این طرح همچنین نظارت بر اجرای آن تسریع شود.

اتاق‌­های مادر و کودک یک نیاز فراگیر و بااهمیت در زندگی شهری است. شتاب زندگی شهری افراد را به‌طور دائم و بی‌وقفه بین محیط زندگی شخصی و محیط کار و مراکز خرید حرکت می‌­دهد. در واقع این شتاب و گذران دائم، مکان‌­های ویژه و چندکارکردی را واجد اهمیتی دوچندان می‌­کند. در ضمن تراکم هرچه بیشتر جمعیت در فضاهای شهری ایجاد چنین اتاق­‌هایی را اجتناب ناپذیر کرده است

در سال‌های اخیر اهمیت احداث و ایجاد طرح مادر و کودک در کشور مشخص شده است:
1. اهمیت طرح مادر و کودک در برنامه‌های توسعه‌ای بر اساس سیاست کلی خانواده وجمعیت
2. تدوین و تصویب استاندارد ملی به شماره 15745
3. فراهم آوردن امکانات رفاهی و آسایش برای مادران و کودکان در امکان عمومی
4. جذب مادران برای حضور بیشتر در اماکن عمومی و کسب احساس آرامش مادران در کنار فرزندانشان
5. انتقال تجربه از پایتخت به دیگر شهرستان‌ها
6. تحقق عدالت اجتماعی در فضاهای شهری
7. در حال حاضر جزء مطالبات مردم از مدیریت شهری و بخش خصوصی چه در کلان‌شهر و چه در دیگر شهرستان‌ها شده است.
8. چاپ استاندارد 15745 الزامات اتاق مادر و کودک به عنوان طرح منتخب سال کشور در ماهنامه بین‌المللی ایزو
9. تبدیل موضوع اجرای طرح «اتاق مادر و کودک» از یک الزام ایمنی و امنیتی به مطالبه عمومی شهروندی در کشور
اتاق مادر و کودک برای شهروندان و مسئولان چشم اندازی هم دارد
10.اشاعه فرهنگ حمایت از حقوق مادر و کودک
11.ایجاد اتاق مادر و کودک در همه اماکن عمومی شهرهای کشور
12.اشاعه فرهنگ حمایت از حقوق مادر و کودک
13.کمک به تحقق شعار «شهرهای دوستدار کودک» و«شهری برای همه»
14.آشنایی هرچه بیشتر مدیران مراکز خرید، مجتمع‌های تجاری، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و….. با ضرورت احداث اتاق مادر وکودک
در پایان باید گفت اتاق‌­های مادر و کودک به عنوان یک طرح اجتماعی مترقی و نوآورانه به تدریج در بین شهروندان شناخته شده و هم اکنون به عنوان یک مطالبه عمومی به دنبال فرصتی برای مشارکت هرچه بیشتر در زندگی شهری به وجود آورده است. طرح فوق با توجه به اقتضای فرهنگ اسلامی و ایرانی ظرفیت خوبی در بین آحاد جامعه دارد. امید است با حمایت از اجرایی شدن این طرح، عرصه‌ عمومی هرچه بیشتر به مبد و مرکز همبستگی اجتماعی تبدیل شود.