اهالی سراوان، 24 ساعت بعد از حضور نیروی انتظامی و گارد ویژه هنوز از شوک درنیامده‌اند. هنوز صدای بسیاری از آنها می‌لرزد و همچنان می‌گویند: «ما فقط می‌خواستیم راه ورود زباله بسته شود. چرا با ما این کار را کردند؟» سراوانی‌‌ها، سه هفته گذشته مقابل راه ورودی ماشین‌های حمل زباله به جنگل را بستند تا سرانجام این بار فکری به حال اهالی روستاهای اطراف، جنگل و البته خود استان گیلان بشود. اما اعتراض آرام آنها دیروز با اتفاقات ناگواری همراه شد. پنج صبح ماموران پلیس به منطقه رفتند. در لحظات اولیه حضور ماموران پلیس، مردم با گل از آنها استقبال کردند و در حالی که تا ساعت 9 صبح فیلم پرتاب گل‌های رز به سمت نیروها در فضای مجازی می‌چرخید، اما از این ساعت به بعد وضعیت تغییر کرد و با برخی از حاضران برخورد شد.

صبح پنجشنبه، هشتم اردیبهشت 1401 از این به بعد در خاطره جمعی اهالی سراوان میماند. روزی که آنها آرزو می‌کنند ای کاش نیامده بود. از سال 1369، سراوان بارها و بارها شاهد تجمع و اعتراض به حضور زباله‌های استان گیلان در خود بوده. بارها جنگل صدای مردان و زنانی را شنیده که خسته از بوی زباله، بیماری و و نابودی آب و خاک و هوایشان بوده‌اند. بستن راه ورود زباله به جنگل اما این دفعه طولانی‌تر از همیشه بود. سال 1396، مردم هفت روز راه را بستند. سال 1398، سه روز و امسال، 20 روز این. اما راه چاره هنوز مشخص نیست. پسر جوانی که از آوردن نام کوچکش امتناع می‌کند، دست‌های کبودش را نشان می‌دهد و به «پیام ما» می‌گوید من 33 ساله‌ام و عمر این زباله‌ها بیش از سن من است. «ما فقط می‌خواستیم و می‌خواهیم این وضعیت سامان بگیرد. ما به ماموران گل دادیم. نمی‌خواستیم اتفاق تلخی رخ نداد. اما ناگهان اتفاقات ناخوشایندی افتاد. گاز اشک‌آور زدند و با برخی حاضران برخورد شد.»
او می‌گوید جاده‌، 6 کیلومتر قبل و 6 کیلومتر بعد از امامزاده هاشم بسته بود تا ماشینی عبور نکند. «حدود 70 نفر بازداشت شدند. چند نفری بعد از چند ساعت آزاد شدند اما هنوز هم گویا چند بازداشت هستند.»
مجید رسول‌زاده، معاون فرهنگی و اجتماعی نیروی انتظامی گیلان خبر از بازداشت 22نفر داده و گفته «22 نفر از افرادی که به دنبال ایجاد ناامنی و سوء‌استفاده از مطالبه به حق مردم سراوان بودند، پس از شناسایی دستگیر شده و پرونده آن‌ها هم اکنون از طریق مرجع قضایی در حال رسیدگی است.»
اما در این میان خبر از مصدومیت 5 نفر از ماموران نیروی انتظامی هم به گوش می‌رسد. رسول‌زاده در این‌باره هم گفته: «در پی سنگ‌پراکنی این افراد، پنج نفر از کارکنان انتظامی مصدوم شدند که برابر گزارش‌های رسیده حال چهار نفر از آن‌ها مساعد و یک نفر هم در بخش مراقبت‌های ویژه بستری است.» مردم محلی اما می‌گویند آن فردی که حالش وخیم است با تیر آسیب دیده. «مردم که تفنگ نداشتند. خودشان تیراندازی کردند و متاسفانه یک نفر به این روز افتاد. همه از این وضعیت ناراحتیم»
لاکان و کپورچال، سراوانی دیگر
راه ورودی ماشین‌های حمل زباله باز شد اما پلیس به مردم گفته قرار نیست ماشین حمل زباله به آنجا برود. بنر جدیدی در ورودی نصب کرده‌اند و روی آن نوشته شده که برای عملیات بهسازی منطقه، ماشین‌های مخلوط‌بر به آنجا خواهند رفت. مردم اما بی‌اعتمادند. آنها 24 ساعت را در خوف گذرانده‌اند و عده‌ای از آنها بعد از زد و خورد، با پای پیاده به جنگل فرار کرده‌اند اما به آنها گفته شده «دادستان دستور داده تا زباله‌ای به سایت برده نشود و فقط ماشین‌هایی برای بهسازی بروند». بعد از این برخوردها آنها می‌گویند: «ما باور نمی‌کنیم.» تا عصر جمعه و زمان نوشتن این گزارش، همچنان ماموران مقابل ورودی این سایت حضور دارند. یکی دیگر از اهالی روستا به «پیام ما» می‌گوید: «دیشب محلی‌ها به منطقه رفتند و با فاصله گشت‌زنی کردند. ما نمی‌گذاریم این اتفاق دوباره تکرار شود. نمی‌گذاریم بار دیگر ماشین حمل زباله از اینجا رد شود. مگر ما چه می‌خواهیم؟ حق خودمان و محیط زیست این است؟»
او می‌گوید حدود 13 هزار نفر ساکن این منطقه حال بدی دارند. ترس سه هفته گذشته یک طرف و این هجوم و زد و خورد یک طرف. «وقتی هنوز فکری به حال جای جدید نشده است، اینکه می‌گویند قرار است بهسازی کنند دروغ است. می‌خواهند باز هم زباله به منطقه بیاورند و ما از این وضعیت خسته‌ایم. استاندار کجاست؟ نمایندگان مجلس و شهردار و اعضای شورای شهر کجا هستند تا ببینند چه بلایی بر سر مردم آمده؟»
از دیروز خبری از مسئولان نیست. واکنش خاصی در میان نبوده و همین هم مردم را بیش از پیش ناراحت کرده است.
یکی از زنان حاضر در جمع هم در تمام سه هفته گذشته همراه مردان از شب تا صبح در ورودی سایت زباله حضور داشته. او و زنان بسیاری در هفته‌های گذشته افطاری و سحری خود را اینجا خورده‌اند و حالا می‌گوید از آنچه بر سرمان آمده خسته‌ایم. «بچه‌های ما این صحنه‌های خشونت را دیدند. می‌دانید یعنی چه؟ چرا باید در چشم آنها گاز اشک‌آور زده شود. چرا با چشمان‌شان ببینند پدر و مادر و آشناهایشان باتوم می‌خورند؟ ما به این بچه‌ها زندگی کردن را بدهکاریم. من خسته‌ام از این وضعیت. از این حجم زباله. از این برخوردها. چرا صدای ما را نمی‌شنوند؟»
در روزهایی که ورودی سایت زباله سراوان بسته بود، زباله‌ها یا به منطقه لاکان در اطراف رشت تخلیه می‌شد، یا در منطقه‌ای به نام کپورچال که در نزدیکی آستاراست. لاکانی‌ها معترض شدند و اجازه آوردن زباله ندادند و حالا اگر وضع بر همین منوال پیش برود در کپورچال یا هر نقطه‌ دیگری که به این شکل زباله در آن ریخته می‌شود، یک سراوان دیگر شکل خواهد گرفت.
اهالی روستای سروان و 17 روستای دیگر آن منطقه هم در این مدت زباله‌هایشان را به کارخانه کود آلی رشت برده‌اند. «هر نیسان 700 هزار تومان پول دادیم تا زباله‌ها آنجا برود. این خودش درآمدزایی برای شهرداری است.»
باز هم بودجه‌ریزی بدون برنامه
درست در همان روزی که این اتفاق در منطقه رخ داد، سخنگوی ستاد مدیریت پسماند گیلان، خبر از تخصیص ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای مدیریت پسماند گیلان و سراوان به شهرداری رشت داد. جواد شفیعی ثابت، به شبکه خبری باران گفت که به زودی با همکاری ادارات کل منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست و شورای تامین استان یک محل دفن بهداشتی با تایید وزارت بهداشت و وزارت کشور تهیه می‌شود. این در حالی است که از سال‌ها پیش قرار است مکانی جدید برای این امر جانمایی شود و زباله‌سوز بیاید. اما هیچکدام از این وعده‌ها عملیاتی نشده. این در حالی است که بعضی پژوهشگران حوزه پسماند هم فعالیت صرف در حوزه عمرانی و بودجه‌ریزی را چاره کار نمی‌دانند. نرگس آذری، مدیر سابق میز محیط‌ زیست و شهری مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری است در روزهای گذشته، در گفت‌وگویی با «پیام ما» این روش را اشتباه دانسته و تغییر نگاه حاکمیت به مسئله پسماند، توجه به تفکیک زباله از مبدا و فعال کردن جوامع محلی مانند دهیاری‌ها را چاره کار دانسته بود؛ اتفاقی که هنوز هم شاهد نیستیم و همچنان در بر همان پاشنه می‌گردد. قرار است بودجه‌ای 1200 میلیارد تومانی برای مدیریت پسماند گیلان داده شود و همچنان پاسخ به مردمی که پس از 30 سال دپوی زباله در جنگل‌هایشان، حق حیات خود و محیط زیست را می‌خواهند، تندی و تلخی است.