سایت خبری پیام ما آنلاین | فریاد بی‌آبی از هامون

جمعی از مردم سیستان‌وبلوچستان در اعتراض به پرداخت نشدن حق‌آبه هامون دست به اعتراض زدند

فریاد بی‌آبی از هامون

معاون امنیتی وزیر کشور به جای رسیدگی به بی‌آبی، تلویحا از برخورد با تجمع کنندگان خبرداد





فریاد بی‌آبی از هامون

۹ بهمن ۱۴۰۰، ۰:۰۰

جمعی از مردم استان سیستان‌وبلوچستان در اعتراض به تامین نشدن حق‌آبه تالاب هامون از سوی افغانستان، در مرز میلک در محدوده شهرستان هیرمند ایران و در فاصله ۲۶۱ کیلومتری شمال شهرستان زاهدان دست به اعتراض زدند. بنا به گزارش شاهدان عینی مردم شمال سیستان‌وبلوچستان در تجمعی مسالمت‌آمیز خواستار باز شدن سد کمال‌خان و تامین حق‌آبه هامون شدند. در عین حال برخی رسانه‌ها از برخورد عده‌ای با برخی از کامیون‌های افغانستانی حاضر در نقطه مرزی گزارش دادند که بنا به گفته شاهدان عینی ربطی به تجمع‌کنندگان نداشته است. سال‌هاست مسئولان کشور از رایزنی با طرف افغانستانی برای تامین حق‌آبه سخن می گویند اما ضعف در دیپلماسی آب سبب شده تا این وعده‌ها هرگز رنگ عمل به خود نبینند. خشکسالی اما در تمام این سال‌ها به پیش آمده و حالا بیشتر از همیشه معیشت و حیات ساکنان حاشیه هامون را هدف قرار داده است.

پایانه مرزی میلک، نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان. مردمانی با لهجه‌های غلیظ محلی و لباس‌های محلی از ساعت 9صبح دور هم جمع شده بودند. بیشترشان از شهرهای شمالی سیستان‌وبلوچستان، زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون آمده بودند. تعدادشان براساس فیلم‌ها و تصاویر منتشر شده، حدود 100 نفر بوده است. اکثرا یا پلاکارد به دست داشتند یا دست نوشته. شعارشان هم ساده بود: «آب هیرمند باز نشه، پایانه تعطیل میشه» اما احتمالا خودشان هم می‌دانستند که نیروهای مرزی ایران و مناسبات سیاسی موجود میان ایران و طالبان به عنوان حاکم فعلی افغانستان، اجازه چنین اقدامی را به آن‌ها نخواهد داد. گوشه‌ای از پایانه جمع شده بودند و از آنچه بی آبی با سیستان‌وبلوچستان کرده نالان بودند. از سیستانی که این روزها تشنه‌تر از همیشه است و چشم انتظار اثربخشی رایزنی‌ها. روی پلاکاردهایشان نوشته بود: «هیرمند، شاهرگ حیات سیستان». خواسته‌شان هم اجرای معاهده 1351 بود: «در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال». خواسته و مطالبه‌ای که مقامات ایرانی از قرار معلوم ناتوان از تامین آن‌اند و این روزها تنها پاسخ‌شان به مطالبه مردم، «در جریان بودن رایزنی‌ها» است.
تهدید به سبک وزارت کشور
واتساپ و اینستاگرام شبکه‌های اجتماعی محبوب میان کاربران جنوبی ایران به ویژه ساکنان استان سیستان‌وبلوچستان است. فراخوان این تجمع هم از روز پنجشبه در این شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد اما فرمانداری میلک و استانداری سیستان‌وبلوچستان به جای همراهی با تجمع کنندگان و درک فریاد بی آبی آنان، در اطلاعیه‌ای برگزاری تجمع در پایانه مرزی میلک را «غیرقانونی» توصیف کردند. توصیفی که می‌توانست زمینه برخورد با تجمع‌کنندگان را فراهم آورد هرچند که این اتفاق رخ نداد. واکنش تهران هم به این تجمع دست کمی از نهادهای اجرایی سیستان‌وبلوچستان نداشت. مجید میراحمدی، معاون امنیتی وزیر کشور در اظهاراتی که از خبرگزاری فارس گرفته تا خبرگزاری ایسنا آن را منتشر کردند، تجمع برگزار شده در سیستان‌وبلوچستان را غیرقانونی خواند و تاکید کرد:«حق‌آبه ایران از رود هیرمند که حقی قانونی است از مسیر گفت وگوها در حال پیگیری است و هرگونه اقدامی خارج از این مسیر از جمله فراخوان و تجمعات نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه در روند تحقق این حق قانونی اخلال ایجاد خواهد کرد. بدون شک با کسانی که دست به اقدامات غیر قانونی زده‌اند، برخورد می‌شود.» این اظهارات در شرایطی مطرح شده که قانون برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز مردمی را منوط به کسب اجازه از نهادهایی چون فرمانداری و استانداری و وزارت کشور نکرده است. قانون اساسی نیز در اصل 27 نیز تنها دو شرط برای برگزاری تجمعات در نظر گرفته است: «بدون سلاح» و «عدم مغایرت با مبانی اسلام». با این حال دعوت کنندگان برگزاری این تجمع در بیانیه‌ای درباره این تجمع توضیحاتی دادند. آنها در بخشی از این بیانیه اعلام کردند: «این تجمع با استناد به حق قانونی تجمعات مسالمت آمیز بر اساس اصل 27 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت با اینحال برای جلب اعتماد و احترام به مقامات سیاسی محلی اقدام به درخواست مجوز شد ولی متاسفانه با استناد به اطلاعیه جعلی تشکیلاتی موهوم، پس از دوهفته مکاتبه و انتظار از دادن مجوز سرباز زدند که این موضوع را بی توجهی آشکار به حق مردم سیستان می‌دانیم».
وعده‌های بی سرانجام
معاون امنیتی وزیر کشور دولت سیزدهم البته در بخش ابتدایی اظهارات خود تلاش کرده برای اندکی هم که شده به ساکنان سیستان‌وبلوچستان دلگرمی‌ دهد. او گفته است: «موضوع حق‌آبه ایران از رود هیرمند، از مسیر مذاکره و گفت‌وگو با مسئولان افغانستانی در حال حل شدن است.» این اظهارات در شرایطی صورت گرفته که بیست و نهم دی ماه، 11 روز پیش خبر از بازگشت آب به هیرمند با بازگشایی سد کمال‌خان داد. رضا مدرس خیابانی گفته بود: « با توجه به بارندگی‌هایی که در افغانستان انجام شده، روز گذشته دو دریچه از بند کمال‌خان باز شد با توجه به فاصله 80 تا 90 کیلومتری که با چاه نیمه‌های ما دارد، پیش‌بینی می‌شود این حجم آب بین 48 تا 72 ساعت دیگر آب وارد خاک ایران شود. که توافق شده و تعهد شده با دولت افغانستان و بارندگی‌ها هم کمک می‌کند، این است که این جریان ادامه داشته باشد تا حق‌آبه ایران کامل تامین شود این آب به چاه نیمه‌ها هدایت می‌شود و به عنوان منابع آبی مورد نیاز برای منطقه سیستان است.» این اظهارات به سرعت به عاملی برای حمایت اصولگرایان از دولت ابراهیم رئیسی تبدیل شد اما یک روز بعد، عبدالطیف منصور، وزیر آب و برق طالبان با انتشار ویدیویی به اخبار منتشر شده درباره رها‌سازی آب از بند کمال‌خان به سمت ایران واکنش نشان داده و همه آن‌ها را تکذیب کرد. او گفت: «آب سد کمال‌خان برای سرازیر شدن به سمت ایران رهاسازی نشده بلکه به درخواست کشاورزان ولایت نیمروز افغانستان انجام شده است. آب در حد تامین نیاز آنها رهاسازی شده است»
آب هنوز هم به هیرمند برنگشته. با سد کمال‌خان، دیگر خبری از «دشتمال‌ها» هم نیست. افغانستان حتی اجازه نمی‌دهد آب‌های ناشی از سیلاب به ایران برسد اما خبری از عزم جزم در وزارت امور خارجه و طرحی نو در دیپلماسی آبی برای رفع تشنگی بلوچستان نیست. اخیرا اما لحن سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم تغییر کرده است. او در جریان نشست خبری اخیر خود گفته است: «بسیاری از رودهای مرزی از خاک ایران می‌آمدند و به افغانستان می‌رفتند و امروز با این انحراف در آب نه موضوع حق‌آبه، بلکه موضوع محیط زیست منطقه تحت تاثیر قرار گرفته است. در گفت‌وگوهای اخیر در تهران این مسئله مطرح شد. در سال آبی گذشته کمتر از ۵ درصد از حق‌آبه ایران براساس این معاهده تامین شد و تاکنون هم حق‌آبه‌ای تامین نشده است. به عنوان موضع وزارت خارجه عرض می‌کنم اجرای قرارداد ۱۳۵۱ قراردادی است که با جدیت به عنوان وظیفه حقوقی طرف افغانستانی‌، پیگیری می‌کنیم.»
معترضان به تامین نشدن حق‌آبه هامون دیروز در مقابل کنسولگری افغانستان در زاهدان نیز دست به تجمع زند. گروهی از معترضان با عنوان «جوانان، نخبگان و مطالبه گران اجتماعی منطقه سیستان» در سیستان هم بیانیه‌ای صادر کردند. آنها در این بیانیه نوشته‌اند: «از تلاش همه مسئولان در خصوص پیگیری مسائل سیستان تشکر می‌کنیم اما اعلام می داریم این تلاش ها کافی نبوده و مشکلات منطقه رو به ازدیاد است لذا از دولت محترم می‌خواهیم با نگاهی ویژه نسبت به حل مشکلات مردم به‌ویژه اشتغال اهتمام ورزد». آنها در بخش دیگری از بیانیه تاکید کرده‌اند: «احداث سد کمال‌خان، به‌ویژه احداث سرریزهای فعلی آن که آب را به نقاط غیر قابل استفاده منتقل می کند، غیر‌قانونی و غیر‌اخلاقی دانسته و از مسئولان می خواهیم نسبت به توجیه کشور افغانستان و اصلاح این سازه اقدام جدی به عمل آورند. اگر چه ما قرارداد سال 1351 بین ایران و افغانستان را به‌ویژه به دلیل نادیده گرفتن سهم پایین دست از بارندگی‌های بیش از نرمال و سیلاب‌های سالیانه ناعادلانه می‌دانیم، با این وجود افغانستان از اجرای همان قرارداد و تحویل آب به جمهوری اسلامی سرباز زده است لذا ضمن تاکید بر دریافت حق قانونی فعلی از مسئولان می‌خواهیم مقدمات انعقاد یک قرارداد عادلانه را فراهم کنند». باید دید در نهایت موضوع حق‌آبه هیرمند و تشنگی سیستان به کجا کشیده خواهد شد و ایران می‌تواند در دیپلماسی آبی توفیقاتی به دست آورد یا اینکه در بر همان پاشنه پیشین خواهد چرخید.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *