معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه حقآبه هامون باید از افغانستان وارد هامون ایران شود، اظهارکرد: متاسفانه حقآبه هنوز تامین نشده البته رایزنی‌هایی با دولت افغانستان انجام شده است.

قصهٔ چگونگی بهره‌برداری از آب رودخانهٔ هیرمند بین ایران و افغانستان به داستانی ۱۵۰ساله تبدیل شده است. متأسفانه تغییر و روی کار آمدن دولت‌های مختلف در افغانستان نیز تأثیری بر خط‌مشی و رفتار افغان‌ها در قبال حقابهٔ مردم ایران از این رودخانه نداشت. چه دولت‌های پادشاهی در افغانستان و چه دولت‌های برخاسته از رأی مردم و چه دولت‌های روی‌کارآمده توسط جنگ‌های داخلی در این کشور همواره در قبال جاری شدن هیرمند به‌سوی ایران موضعی نسبتاً یکسان داشته‌اند. تقریباً اکثر این دولت‌ها بر مشروعیت حقابهٔ ایران و عمل به معاهدهٔ سال ۱۳۵۱ تأکید کرده‌اند، اما در میدان عمل معمولاً دست به دامان بهانه‌های مختلف شده و از تمکین به اجرای این معاهده سر باز زده‌اند. با وجود رجزخوانی اشرف غنی، رئیس‌جمهور وقت افغانستان، در سال ۱۳۹۹ و در زمان افتتاح بند کمال‌خان مبنی‌بر اهدای آب در برابر نفت و فرار ایشان از افغانستان در سال ۱۴۰۰ و روی کار آمدن دولت امارت اسلامی در این کشور، تفاوت چندانی در رویکرد بهانه‌جویانه و فرار از عمل به تعهدات آبی افغانستان در قبال ایران مشاهده نشد.

سلاجقه با اشاره به وضعیت تالاب هامون گفت: دنیا برای جلوگیری از خشک شدن این تالاب چه کاری کرده است؟ کشور همسایه حقابه را بسته است. دنیا به آن کمک می‌کند که بیشتر حقابه را ندهد.

۱۸ سال قبل وقتی «طرح حفاظت از تالاب‌های ایران» در همکاری بین دولت ایران (سازمان حفاظت محیط زیست ایران)، صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی(GEF) و برنامهٔ توسعهٔ ملل متحد(UNDP) کار خود را شروع کرد، گمان نمی‌رفت در دو دهه بعد اغلب تالاب‌های ایران درگیر آسیبب‌های جدی و حل‌نشدنی باشند. خشکی گریبان بسیاری از تالاب‌ها را گرفته است و برنامه‌های مختلف دو دههٔ گذشته هم تأثیرات اندکی بر وضعیت گذاشته‌اند. «علی ارواحی»، کارشناس مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی که در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ به‌عنوان کارشناس فنی و در سال ۹۸ تا ۹۹ مدیر ملی طرح بوده است، حالا که به گذشته و فعالیت‌های انجام‌گرفته در این مدت برمی‌گردد، تعمیم نیافتن الگوهای موفقی که به‌صورت پایلوت عملیاتی شدند در سطح ملی و عملکرد جزیره‌ای را از جمله مشکلات و نقدهایی می‌داند که همچنان گریبان این طرح را گرفته است. او در روز جهانی تالاب‌ها از نقاط ضعف‌های موجود در این حوزه و بی‌توجهی سازمان محیط زیست و سایر ارگان‌ها به اهمیت تالاب‌ها می‌گوید:

در امتداد مذاکرات ناکام ایران با طالبان و پس از سفر ملابرادر به ایران، درست در روزهایی که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، مشعوف از این دیدار بود، طالبان اعلام کرد که سد بخش‌آباد در حال تکمیل است و سد خاشرود نیز در حال احداث. این سدها در شرایطی ساخته و تکمیل می‌شوند و به بهره‌برداری می‌رسند که سدهای کجکی، ارغنداب و بند انحرافی کمال‌خان جنوب‌شرق ایران را با مشکلات فراوان آبی روبه‌رو کرده و هامون را تا نابودی کامل پیش برده است. گرچه متخصصان و کارشناسان علوم آبی و سیاسی که بر رفتار افغانستان متمرکز هستند، می‌گویند برنامه‌های آبی افغانستان تمام منطقه، ایران، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اما این برنامه‌ها مشخصاً علاوه‌بر حاد شدن مشکلات آبی سیستان‌وبلوچستان این‌بار تا خراسان ایران را دچار تشدیدِ تنش آبی می‌کند. کارشناسان این‌بار در گفت‌وگو با «پیام‌ ما» ابعاد دیگری از این موضوع را بررسی می‌کنند. سفیر اسبق ایران در سازمان ملل متحد معتقد است ایران برای بازپس‌گیری تمامی حقوق دوجانبه یا چندجانبه باید خود را در موضع قدرت قرار دهد، نه انزوا. به اعتقاد او در غیر این‌صورت نه در مورد مسئلهٔ هیرمند بلکه در هیچ مسئلهٔ بین‌المللی‌ای موضع پیش‌برنده‌ای نخواهیم داشت. حالا هامون صابری در خطر است. به‌نظر می‌رسد نبود معاهده میان ایران و افغانستان در «فراه‌رود» کار را برای ایران دشوارتر کرده است. دیپلماسی ایران در حقابهٔ هیرمند ناکام مانده است و هیچ مذاکره‌ای میان ایران و طالبان در مورد فراه‌رود وجود ندارد.

ستاد مبارزه با گرد و غبار روز گذشته در زابل برگزار شد و گویی تماشای توفان گرد و غبار مسئولان را به این باور رساند که موضوع گرد و غبار در این منطقه بسیار جدی است تا جایی که به رغم وجود آیین نامه مقابله با گرد و غبار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از تدوین برنامه جدیدی خبر داد. این در حالی است که هفت سال پس از تدوین آیین‌نامه مقابله با گرد و غبار، این آیین‌نامه اجرا نشده است. این آیین‌نامه به صراحت تکلیف همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط را معین کرده است. یکی از مهم‌ترین این تکالیف تدوین سند مقابله با گرد و غبار است.

معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست برای «پیگیری چالش‌های محیط زیستی منطقه» به سیستان‌و‌بلوچستان سفر کرده است و در این سفر هم در توفان گرد و غبار ایستاد، هم بر بستر خشک هامون راه رفت و هم سری به پروژه چاه‌های ژرف و چاه نیمه‌های خالی زد. اهالی سیستان‌و‌بلوچستان اما از چند روز پیش از سفر او این سوال را می‌‎پرسند: «طی 13 ماه گذشته و در فاصله سفر قبلی سلاجقه و این سفر، چه چیزی تکان خورد و تغییر کرد؟» محمد مولا شهروند سیستانی می‌گوید: «چند ماه بیشتر در غبار نفس کشیدیم. ما نمی‌خواهیم مدیری بیاید در باد و غبار بایستد که بگوید به فکر شما هستم. اگر به فکر است کاری کند ما در غبار و خاک هر روز نفس نکشیم. با یک ربع ساعت ایستادن در غبار همدلی معنا پیدا می‌کند؟ بازدید و جلسه نه آب هامون است و نه هوای سیستان.»