نمایندگان پارلمان فرانسه پنجشنبه گذشته اقدام بزرگی را برای حمایت از حقوق حیوانات انجام دادند. آنها در لایحه جدید حقوق حیوانات،‌ رای دادند تا استفاده از حیوانات وحشی در برنامه‌های زنده سیرک و پرورش مینک در مزارع ممنوع شود. تحت این قانون که موارد گسترده‌ای را دربرمی‌گیرد و از سال ۲۰۲۰ مورد بحث قرار دارد، اجرای نمایش به وسیله حیوانات وحشی مانند شیر، ببر یا خرس طی ۲ سال آینده و مالکیت آنها تا ۷ سال آینده ممنوع می‌شود.

برنامه فرانسه برای حذف سیر‌ک‌های حیوانات در حالی است که سازمان حفاظت محیط زیست ایران از ۶ سال پیش به دلیل جلوگیری از آزار و اذیت و بهره‌کشی از حیات‌وحش، استفاده از حیوانات را در سیرک‌های حیوانی حذف کرد و به فهرست کشورهای بدون سیرک جهان راه یافت. در آن زمان معرکه‌گیری سنتی و استفاده از شیر،‌ خرس و میمون و چندین حیوان دیگر نیز در سیرک‌ها ممنوع شد. این ممنوعیت در پی انتشار تصاویری از حمله شیر سیرک به مربی‌اش در مشهد و اتفاقات رخ داده در دیگر سیرک‌های کشور به نتیجه رسید. پس از آن سازمان محیط زیست فرصتی دو ساله را برای سیرک‌ها مشخص کرد تا حیوانات خود را به باغ‌وحش‌ها و مراکز نگهداری مجاز منتقل کنند. حالا مدت‌هاست هیچ سیرکی با حضور حیوانات در ایران فعالیت نمی‌کند.
اما لایحه جدید حقوق حیوانات در فرانسه، چه زمان به نتیجه می‌رسد؟ زمانی که لایحه جدید به وسیله امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، امضا شود به قانونی تبدیل می‌شود که در آن برگزاری برنامه‌های زنده دلفین‌ها و مزارع پرورش مینک که برای استفاده از پوست و خز آن در صنعت مد به کار می‌رود، متوقف می‌شوند. در واقع آخرین پرورش‌دهنده مینک در فرانسه نیز تعطیل می‌شود. حزب امانوئل مکرون لایحه را «گامی تاریخی در مبارزه برای حقوق حیوانات» دانسته و بریجیت باردو، بازیگر و فعال حامی حقوق حیوانات آن را پیشرفت بزرگی خوانده است. بر این اساس علاوه بر اقداماتی که سیرک‌ها را هدف قرار می‌دهند، در قانون جدید بالاترین حد جریمه برای بدرفتاری با حیوانات به ۵ سال زندان و جریمه‌ای ۷۵هزار یورویی (معادل ۸۵هزار دلار) افزایش یافته و محدودیت‌هایی در خصوص خرید و فروش حیوانات خانگی اعمال شده است. این لایحه از طرف تمام احزاب در هر دو پارلمان مورد حمایت قرار گرفته است. لویی دومبروال، یکی از طراحان این قانون که خود دامپزشک است، می‌گوید: «در نهایت روزی می‌آید که درباره مسائل حساسی مانند شکار، گاوبازی یا پرورش دام مذاکره کنیم.»
حمایت گسترده افکار عمومی
به گزارش گاردین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که بیشتر مردم فرانسه از اعمال قانون ممنوعیت استفاده از حیوانات وحشی در سیرک‌ها حمایت می‌کنند. بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک سراسر فرانسه نیز پیش از این اجرای سیرک‌ها را ممنوع کرده بودند.
سیرک‌ها زمانی برنامه‌ای برای پر کردن لحظات و سرگرمی خانوادگی به حساب می‌آمدند اما پس از افشای رفتار ظالمانه مربی‌های سیرک برای دست‌آموز کردن حیوانات و آگاهی‌رسانی کنشگران و حامیان حقوق حیوانات، افکار عمومی مخالفت شدیدی با برگزاری سیرک‌های حیوانات نشان داد. وقوع چند حادثه در سال‌های اخیر فرانسه، سیرک‌ها را به سمت تعطیلی سوق داد؛ مرگ خرس ناخوش احوالی به نام میشا در سال ۲۰۱۹ که از دست مربی‌های سیرک نجات پیدا کرده بود و دیگری تیراندازی در پاریس به ببر در حال فرار. این ماده ببر که مِوی نام داشت از حصار خود در سیرک Bormann-Moreno فرار کرد و در کوچه‌های پایتخت فرانسه در حال گردش بود که به دلیل حفظ امنیت عمومی، صاحب ببر مجبور شد او را با تیر از پای دربیاورد.
تلاش‌های برای حفظ حقوق حیوانات ادامه دارد
فرانسه بیستمین کشور اروپایی است که تاکنون استفاده از حیوانات برای سرگرمی را یا ممنوع کرده یا محدودیت‌های شدیدتری را اعمال کرده‌اند.
فعالان محیط زیست و حامیان پرشور حقوق حیوانات از قانون‌گذاران می‌خواهند تا در قوانین جدید خود بهبودی شرایط داخل مزارع حیوانی صنعتی را نیز در نظر بگیرند. فعالان محیط زیستی مدت‌هاست فعالیت‌های برخی مزارع را که اردک و مرغابی را برای خوراکی به نام «جگر‌چرب» پرورش می‌دهند، زیر نظر گرفته‌اند. خورد و خوراک پرندگان این مزارع بین ۸ تا ۱۰ هفته شدت زیادی پیدا می‌کند. بین ۱۲ تا ۲۱ روز، روزانه یک تا ۲ کیلو دانه و چربی به‌وسیله لوله‌ای به زور از حلق اردک‌ها و مرغابی‌ها به معده‌شان فرستاده می‌شود. انتظار می‌رود صاحبان ۱۲۰ سیرک در فرانسه نسبت به محدودیت‌های جدید دست به اعتراض بزنند. آنها هشدار داده‌اند که برخی از حیوانات ممکن است به خودی خود رها شوند.صنعت خز در فرانسه در سال‌های اخیر نیز تلاش بی‌ثمری برای مقابله با تعطیلی مزارع مینک و برندهای لوکسی که دیگر از پوست خز استفاده نمی‌کنند‌، کرده است.
ممنوعیت استفاده از حیوانات در سیرک‌های جهان
برخی کشورها مانند لاتویا و رومانی با تلاش‌های فعالان انجمن حامیان محیط زیست PETA، مکزیک، اسکاتلند، انگلستان، ولز و ایرلند استفاده از حیوانات در سیرک‌ها را یا ممنوع کردند و یا محدودیت‌های شدید اعمال کردند. در آمریکا نیز برخی از ایالت‌ها مانند نیویورک، سن فرانسیسکو، نیومکزیکو سیرک‌های حیوانی را ممنوع کرده‌اند. هم‌اکنون برگزاری سیرک‌های حیوانی در اتریش، بولیوی، بوسنی‌و‌هرزگوین، کلمبیا،‌ کاستاریکا،‌ کرواسی، قبرس،‌ ال‌سالوادور، انگلستان، استونی، یونان، گواتمالا،‌ ایرلند،‌ اسراییل، لوگزامبورگ، مقدونیه، مالتا، مکزیک، هلند،‌ پاراگوئه، پرو، رومانی، اسکاتلند، صربستان، ‌اسلوونی، اسلواکی و سنگاپور ممنوع است.حیوانات وحشی تنها به هدف سرگرم کردن بشر در سیرک‌ها یا در اسارت زندگی می‌کنند یا از خانه‌هایشان ربوده و زندانی می‌شوند. آنها به یک زندگی غمگین و ملال‌آور محکوم می‌شوند تا در قفس‌های تنگ به مکان‌های مختلف دنیا بروند و یاد می‌گیرند برای اینکه کتک نخورند یا مورد آزار قرار نگیرند، شیرین‌کاری کنند. در طبیعت، فیل‌ها به پیاده‌روی، شنا، کشف مناطق جدید، بازی و روابط اجتماعی پیچیده خود می‌پردازند. اما در سیرک‌ها دست و پایشان داخل چادرها زنجیر می‌شود و در چهاردیواری خود از هر گونه رفتار طبیعی و بااهمیت در زندگی‌شان محروم می‌شوند.
تاریخچه سیرک‌های حیوانی
اولین بار در سال ۱۸۳۱ بود که هنری مارتین فرانسوی در آلمان در اجرای خود وارد قفس یک ببر شد. کمی پس از آن، آیزاک ون امبورگ آمریکایی به آن مشهور شد که اولین مردی بود که سر خود داخل دهان شیر گذاشت. سپس این برنامه را در سال ۱۸۳۸ در انگلستان به اجرا گذاشت که ملکه ویکتوریا جوان را بسیار تحت تاثیر قرار داد. کم کم به حیواناتی مانند فیل، هرس، میمون و اسب نیز نقش‌هایی در برنامه‌های سیرک داده شد.