سایت خبری پیام ما آنلاین | بهرام سهرابی؛ موسس نخستین عکاسخانه کرمان

بهرام سهرابی؛ موسس نخستین عکاسخانه کرمان





۲۴ دی ۱۳۹۴، ۱۵:۴۰

خاطرات و فعالیت های محمد صنعتی با نظری به تحولات و رخدادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی کرمان در هفت دهه اخیر
بهرام سهرابی؛ موسس نخستین عکاسخانه کرمان
بخش هشتاد و دو
در این شماره روزنامه در ادامه خاطرات و فعالیت‌های آقای صنعتی، اشاره‌ای به چند نفر از خیرین و فعالان زرتشتی کرمان خواهیم داشت:
بیمارستان خداداد مهرابی
از دیگر مراکز زرتشتیان کرمان که منشاء خدمات فرهنگی، اجتماعی و درمانی در کرمان بوده‌اند، باید از بیمارستان خداداد مهرابی نام برد.
این بیمارستان در سال 1339ش. توسط خداداد مهرابی (1) در خیابان ناصریه (شهید باهنر) بنا نهاده و از سال 1349ش. کار خود را به صورت خصوصی، زیر نظر کمیته خداداد مهرابی رسماً آغاز کرد (2).
وصیتنامه شادروان خداداد مهرابی (به شماره 37/95 تاریخ سالمه دوازده اَمرداد 1330 برابر با سوم اوت 1961)، مبادرت می‌شود: به نام یزدان مهربان ـ «چاکر، خداداد رستم مهرابی کرمانی، ساکن انگلستان، دارای شناسنامه شماره 27393 صادره از تهران، متولد مورخ 29 اسفند 1305، وصیّت و اقرار می‌کنم بر اینکه پس از در گذشتم از این دیار ناپایدار، کمیته خیریّه خداداد مهرابی در کرمان کاملاً حق خواهند داشت آنچه چاکر در ایران دارم و به هر نام و به هر عنوانی و یا پیش هر کس داشته باشم، تمام آنها را جلو گرفته و اختیار دارند خود پول آنها را و یا سود و درآمد آنها را هر کدام صلاح می‌دانند، برای هزینه درمانگاه که قرار است در کرمان برای همه گروه‌های زرتشتی ساخته شود و همچنین برای هزینه و نگاه‌داری پذیرشگاه خداداد مهرابی در کرمان، سایر ساختمان‌ها، هزینه که به نام گانه شادروانان پدر و مادرم در آنجا ساخته شده است، صرف نمایند یعنی کمیته نام‌برده شده کاملاً و از هر جهت اختیار تمام آنها را خواهند داشت. امضاء خداداد مهرابی».
مدارس زرتشیان کرمان
در سال 1245ش. «مانکجی لیمجی هاتریا» ملقب به «درویش‌ فانی» که از دانشمندان و عارفان زرتشتیِ قرن گذشته بود، از بمبئی به کرمان آمد و به منظور آموزش و پرورش زرتشتیان، چند نفر از کود‌کان آنان را از کرمان و یزد با خود به تهران برد و در آن جا دبستان شبانه‌روزی زرتشتیان را بنیاد نهاد و آموزگارانی چند بگماشت و به تعلیم و پرورش آنان پرداخت. وی همچنین در بنیاد دبستان‌ها در یزد و کرمان کوشش فراوان نمود و استاد جوانمرد شیرمرد را به یزد و میرزا افلاطون اسکندر را به کرمان فرستاد تا سواد و دانش را به کود‌کان و نوجوانان زرتشتی بیاموزند. نیز با اقدامات و کوشش مانکجی لیمجی هاتریا، ناصرالدین شاه قاجار اجازه افتتاح چند آموزشگاه شبانه‌روزی و مدرسه را در کرمان و یزد و تهران به زرتشتیان داد. از طرفی، در اوایل قرن اخیر [به نسبت حال التحریر، حدود هشتاد سال قبل]، ارباب کیخسرو شاهرخ، به کرمان آمد و در این زمینه دست به اقدامات مؤثّری زد. وی در کتابی با عنوان «یادداشت‌های کیخسرو شاهرخ» در مورد تأسیس مدرسه توسط خویش در کرمان چنین نوشته است: «هنگام ورود من از بمبئی به کرمان فقط یک باب مکتب‌خانه در محله شهر وجود داشت گذشته از آن که آباد شد اقدام به تأسیس سه باب مدرسه دخترانه در کرمان نمودم. یکی در قبه سبز یا گنبد سبز (از بناهای دوره قراختائیان در کرمان، قرن هفتم ق.) و یکی در بیرون دروازه ناصریه که یکی از دروازه‌های شهر کرمان بود و جنب پرستشگاه شاه وَرَهرام، ایزد زرتشتیان که بیشترین خانه‌ها و بنگاه‌های زرتشتیان در بیرون این دروازه واقع بود. دیگری به تشویق خود مرحوم جمشید جهانگیر در محله شهر و سه مدرسه پسرانه هم در فرمیتن؟! قناتغستان و اسماعیل آباد جوپار دایر شد و به تمام آن‌ها سرکشی می‌کردم و مدیریت داشتم و در سال دهم توقفم در کرمان به کمک جماعت زرتشتیان، مدرسه بزرگ ملی در بیرون دروازه ناصریه ساختم که زمین آن را مرحوم ارباب شهریار خدابخش سروشیان از اراضی مرحوم ارباب گشتاسب دینیار کرم نموده و این مدرسه هم با اسلوبی خوب ساخته شد که هنوز وجود دارد که به نام دبیرستان ملی زرتشتیان (ایرانشهر) است و از کرمان رفتم. در کتاب جغرافیای خطّی دیگری، نگارش فریدون بن شهریار، که تاریخ تحریر آن 25 ذیحجه‌الحرام سنه 1319 ق. می‌باشد، در مورد وجود دو مدرسه مربوطه به زرتشتیان کرمان چنین ذکر شده است: «مدرسه زرتشتیان در محله شهر، جنب آتشکده، که به همت زرتشتیان کرمان بنیاد شده و مخارج معلمان و غیره آن از جانب زرتشتیان هندوستان می‌رسد و در آن مدرسه زبان فارسی و انگلیسی و عربی و جغرافیا و غیره تعلیم می‌شود بنیاد آن در سنه 1311 ق. است و مدرسه و آتشکده زرتشتیان در محله دولت‌خانه به اهتمام پولاد اسفندیار یزدی و اردشیر خسرو صندل کرمانی در سنه 1315 هجری است» (3).
در تاریخ زرتشتیان نیز ذکر شده؛ «در این اواخر با وجودی که زرتشتیان کرمان اعم از زن و مرد بیش از یک‌ هزار و پانصد نفر نبودند اما دارای دو دبیرستان کامل یکی دخترانه به نام «کیخسرو شاهرخ» و دیگری پسرانه به نام «ایرانشهر» و دو دبستان یکی دخترانه به نام «شهریاری» و دیگری به نام «کاویانی» بودند که در هر کدام بیش از پانصد نفر دانش‌آموز از هر نژاد و کیشی به فراگیری دانش مشغول بودند که مخارج آن‌ها را انجمن زرتشتیان کرمان تأمین می‌نمود و اکنون به اختیار اداره آموزش و پرورش می‌باشند».
مدرسه ملی ایرانشهر
همان‌طور که قبلاً ذکر شد، مدرسه ملی ایرانشهر در ماه ذیحجه 1324 ق. بهمن 1285ش. از طرف انجمن زرتشتیان، در زمین اهدایی ارباب گشتاسب تأسیس گردید و از بودجه ملی و موقوفات و شهریه دانش‌آموزان، هزینه آن را تأمین می‌کردند. مرحوم کیخسرو شاهرخ، در تأسیس این مدرسه نقش عمده‌ای را ایفا کرد و در بدو تأسیس، ریاست این مدرسه را نیز عهده‌دار بود. تحصیلات در این مدرسه غیر از دروس مذهبی، عبارت بودند از زبان‌های انگلیسی و روسی، حساب، تاریخ و جغرافیا. شاگردان می‌توانستند در حد سیکل اول متوسطه این دروس را فراگیرند و بستگی به تمایل آنان داشت که بتوانند یک مراسله تجاری را به زبان انگلیسی بخوانند یا بنویسند و یک صورت حساب را تشخیص بدهند. در این مدرسه تا مدتی، نجاری و خیاطی را هم تعلیم می‌دادند. استاد نجار از ارامنه اصفهان و خیاط از یهودیان تهران استخدام شده بود. بعد از رفتن ارباب کیخسرو شاهرخ به تهران این مدرسه به کار خود ادامه داد و از سال 1314ش. میرزا برزو آمیغی ریاست آن را عهده‌دار شد و به تدریج، اشخاص خیرخـواهی هم موقوفاتی برای اداره آن اختصاص دادند و بعداً تا حد یک دبیرستان متوسطه کامل، بر کلاس‌های مدرسه افزوده شد (4) و به زودی از لحاظ آموزش و تربیت شاگردان ممتاز، در ردیف مدارس قابل ذکر کرمان درآمد. فعلاً این مدرسه زیر نظر اداره کلّ آموزش و پرورش کرمان اداره می‌شود.
ـ بهرام سهرابی
اوج و رواج عکاسی در کرمان توسط «بهرام سهرابی» انجام گرفت. وی موفق به تأسیس اولین عکاس‌خانه عمومی در کرمان شد. بهرام سهرابی از زرتشتیان کرمان بود که در اوان جوانی در سفر به هندوستان،عکاسی را فرا گرفت و پس از بازگشت به کرمان عکاس‌خانه‌ای دایر نمود حدود سال‌های 1310 ش. و تا پایان عمر به این امر اشتغال داشت. بیشتر عکس‌های قدیمی کرمان توسط همین شخص گرفته شده. وی به طور معمول، برروی نگاتیو عکس‌ها (عکس‌های دسته جمعی) نام خود و تاریخ گرفتن عکس را ذکر می‌کرد (5).
پی نوشت: (1) ـ وی فرزند رستم مهرابی کرمانی است که از جوانی به دلیل علاقه به فراگیری زبان انگلیسی، به هنگام تشکیل پلیس s.p.r در کرمان، استخدام و مسئولیت تدارکات را عهده‌دار گردید و از آنجایی که فردی صحیح‌العمل و امانت‌دار بود، موقعیت خوبی در آن تشکیلات به دست آورد، به نحوی که به هنگام انحلال s.p.r ، انگلیسی‌ها وی را به لندن بردند. وی در زمان بازنشستگی، تصمیم گرفت با صرف اندوخته خویش، نام نیکی از خود به یاد‌گار بگذارد و بدین منظور، در سال 1339ش. پذیرشگاهی مجهز برای پذیرایی زرتشتیانی که از داخل و خارج، به کرمان می‌آیند و نیز درمانگاهی برای درمان عموم بیماران در زاد‌گاه خود، تأسیس کرد و به منظور تجهیز درمانگاه، وسایلِ لازمه را تهیه کرده، به کرمان فرستاد. درمانگاه مذ‌کور، نیز پس از مدتی تکمیل و تبدیل به بیمارستان شد. برگرفته از: نیک پور، مجید؛ علیرضا غفاری نژاد: پیشینه، پزشکی، کرمان، بخش بیمارستان خداداد مهرابی.
(2) ـ این بیمارستان اکنون با نام بیمارستان چشم پزشکی خداداد مهرابی، مشغول فعالیت است.
(3)ـ مدرسه،واقع درمحله شهر، همان مدرسه‌ای است که مرحوم کیخسرو شاهرخ در یادداشت‌های خود قید نموده و در شماره قبل روزنامه ذکر آن رفت.
(4) ـ نشریه، دانشسرای پسران، سال تحصیلی26-1325.
(5) ـ نیک‌پور، مجید: فصلنامه کرمان ـ شماره 35 و 36، ص 12 تا 16.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *