‌مجریان احداث سد باغان متعهد به تامین حق‌آبه هستند

 مدیرکل محیط زیست استان بوشهر: مهمترین برنامه درباره سد باغان، تامین حداقل  حق‌آبه زیست محیطی رودخانه «مند» است

طرح احداث سد باغان بر روی رودخانه «مند» واکنش‌های متفاوتی در پی داشته؛ از یکسو باعث ایجاد موجی از نگرانی در بین مردم، کشاورزان و فعالان محیط زیست شهرستان دشتی شده و از سوی دیگر مسوولان و مجریان طرح معتقدند این سد اهمیت صنعتی دارد و باعث ایجاد یک منبع پایدار آبی برای منطقه و کشاورزان خواهد شد.

در حالی که فعالان محیط‌زیست و کشاورزان شهرستان دشتی نسبت به احداث سد باغان نگرانند و به آن واکنش منفی نشان می‌دهند ولی مدیرکل محیط زیست استان بوشهر نظر مساعدی در این زمینه دارد و آن را به نفع مردم منطقه می‌داند.

فرهاد قلی‌نژاد در خصوص احداث سد باغان می‌گوید: این سد خوشبختانه دارای مطالعات کارشناسی و ارزیابی زیست محیطی است و در این مطالعات یکسری مطالبات مشروط محیط زیستی دیده شده و از مجریان سد باغان تعهدنامه‌ گرفته شده که یکی در مورد مرحله ساخت سد بوده که در این مرحله باید برخی الزامات برای کاهش آلودگی محیط زیست و جلوگیری از تخریب منطقه رعایت شود. آن‌طور که وی به ایلنا گفته، کارگاه این سد قطعا باید تحت نظارت محیط زیست باشد همچنین مصالحی از جمله شن، ماسه که برای سد استفاده می‌شود باید با مجوز از اداره کل محیط زیست استان برداشت شود.  این مقام مسوول می‌افزاید: اداره کل محیط زیست استان با مجریان وزارت نیرو در امر سدسازی مکاتباتی در مرحله ساخت و استانداردسازی لازم باید انجام شود. به گفته قلی نژاد مهمترین عاملی که در مرحله بهره‌براری سد از رودخانه مند که به آبریز دشتی متصل می‌شود، منطقه حفاظت شده مند در آب‌دهی منطقه است. این سد نباید تغییری در حق‌آبه زیست محیطی دبی رودخانه مند در پایین دست داشته باشد. دبی این رودخانه در طی سال متغیر بوده و در تابستان‌ها کم‌آب و در زمستان‌ها پر آب است. مدیرکل محیط زیست استان بوشهر در ادامه تصریح می کند مهمترین برنامه در مورد سد باغان در مرحله بهره‌برداری مورد توجه اداره محیط زیست قرار گرفته تامین حداقل حق‌آبه زیست محیطی رودخانه مند در منطقه حفاظت شده مند است که وزارت نیرو متعهد شده بعد از بهره‌برداری در منطقه تامین کند و با توجه به اینکه سد یک مخزن آبی را در منطقه ایجاد خواهد کرد، این حق‌آبه قابل نوسان و تنظیم بوده و نگرانی که در فصل تابستان برای رودخانه مند وجود دارد برطرف و یک منبع آبی پایداری در منطقه ایجاد خواهد شد. به گفته وی در صورتی که بهره‌برداری از این سد حق‌آبه زیست محیطی منطقه را ندهد و موجب کم‌آبی منطقه شوند به طور قطع هم در اراضی پایین دست و هم در منطقه حفاظت شده مند برای ما مشکلاتی ایجاد خواهد شد ولی آنچه را که به ما تعهد دادند، مجریان این سدسازی متعهد شدند حق‌آبه محیط زیست منطقه را تامین کنند. از همین رو اداره محیط زیست منطقه جهت کنترل سدسازی دستگاه‌های اندازه‌گیری را به صورت آنلان نصب کرده و روزانه میزان حق‌آبه محیط زیست اعلام می‌شود.

موافقان و مخالفان احداث سد باغان

رویه سدسازی‌ هرچند طبق نظریه بسیاری از موافقان، کاری پسندیده و به نوعی کنترل آب بارندگی در مواقع سیل و ذخیره آب به عنوان منبع غنی انرژی است اما در عین حال همواره مورد انتقاد فعالان محیط زیست بوده چرا که به اعتقاد این افراد سدسازی دستاورد و پیامدی جز نابودی محیط زیست ندارد.

با وجود این دو دیدگاه متفاوت نسبت به مقوله سدسازی و نقدهایی که از این حیث در نکوهش تغییر اکوسیستم مناطق مختلف جغرافیایی مطرح می‌شود ولی همواره بخشی از برنامه و اعتبارات دولت‌ها در بخش زیرساخت به سدسازی و اختصاص منابع مالی و عمرانی به این بخش تعلق می‌گیرد. رویه ای که به نظر می‌رسد در بلند مدت می‌تواند به لحاظ زیست محیطی و تغییرات اکوسیستمی تاثیرات منفی در کشور و جغرافیای طبیعی برجای بگذارد.

بر اساس همین رویه به تازگی سدی در منطقه باغان شهرستان دشتی با همین نام بر روی «رودخانه مند» در حال احداث است که به اعتقاد بسیاری از کشاورزان منطقه و فعالان محیط زیست ره آوردی جز نابودی محیط‌زیست و خشکاندن زمین‌های کشاورزی منطقه در پی نخواهد داشت. محمد شاکری یکی از فعالان محیط زیست استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در این باره می‌گوید: با احداث سد باغان مشکلات زیست محیطی بسیاری در شهرستان دشتی به وجود خواهد آمد و با به سر انجام رسیدن و بهره‌برداری از این سد مناطق پایین‌دست شهرستان دشتی از جمله بخش شنبه و طسوج شهرستان کاکی که در بخش عمده‌ای از رودخانه مند قرار گرفته‌اند رو به نابودی خواهند رفت.

سد، باید روی رودخانه‌ فصلی احداث شود

مختار پزشک دیگر فعال محیط زیست دراین باره به خبرنگار ایلنا گفت: طرح این سد بیست سالی می‌شد که در دست بررسی بود و از همان زمان تاکنون فعالان محیط زیست با این موضوع به شدت مخالفت می کردند اما طبق گفته مدیران استانی و کشوری این طرح ملی بوده و سد باید احداث شود. این فعال محیط زیست با تاکید بر اینکه سدهای امروز در دنیا باید بر روی رودخانه‌های فصلی احداث شوند نه رودخانه‌های دائمی افزود: احداث این سدها بر روی رودخانه‌های دائمی معایب زیادی از جمله نابودی محیط‌زیست مانند جانوران، ماهیان و همچنین غیرقابل کشت شدن زمین های اطراف این رودخانه می شود. وی ادامه داد: زمین‌های کشاورزی دشتی از دو کانال آبرسانی می‌شوند؛ کانال آب شور و کانال آب شیرین و اگر با احداث این سد بخواهند جلوی آب شیرین را بگیرند زمین‌ها تبدیل به شوره‌زار می‌شوند و تاکنون اعتراضات مردم دشتی و فعالان محیط زیست در این زمینه به جایی نرسیده است.

احداث چاه‌ها علت خشکی رودخانه «مند»

گرمایی‌پور یکی از کشاورزان روستای باغان درباره مشکلات سد باغان به خبرنگار ایلنا می گوید: با سدهایی که تاکنون بر روی رودخانه مند احداث کرده‌اند آب این رودخانه نسبت به سال‌های گذشته به نصف کاهش یافته است. هنوز سد باغان به بهره‌برداری نرسیده است که این فاجعه رخ‌نمایی می‌کند، چه برسد به روزی که این سد نیز احداث شود؛ تصور می کنم آن زمان دیگر آبی برای این رودخانه باقی نمی ماند. به گفته این کشاورز، اداره آب شهرستان دشتی و شرکت نفت 11 چاه در کنار رودخانه باغان احداث کرده‌اند و چندین سال است این رودخانه خشک و نیمه‌خشک شده است و آب این رودخانه برای مصارف صنعتی عسلویه در جنوب انارستان به نام جمال‌آباد که مخزن بسیار بزرگی است، منتقل می شود. وی می افزاید: روی این چاه‌ها را پوشانده‌اند و طبق اخبار موثق متاسفانه چاه ها باعث خشکی رودخانه “مند” و شعبات فرعی این رودخانه در روستای باغان شده اند. به گفته وی اهالی روستای باغان اکثرا باغدارند و بیشترین درآمدشان از همین راه است.