«آب‌شیرین‌کن‌ها» راه‌حل بحران آب؟

فعال محیط زیست: آب‌شیرین‌کن‌ها با رعایت ملاحظات زیست محیطی و شروطی خاص اجرا شوند

اینکه آیا پروژه‌های آب شیرین‌کن  می‌توانند به حل نیاز آبی کشور کمک کنند یا خیر، محمد درویش فعال محیط زیست معتقد است  این طرح‌ها باید با رعایت ملاحظات زیست محیطی و شروطی خاص در دستور کار قرار گیرند.

استان سیستان و بلوچستان به آب دریای عمان و استانهای  بوشهر و خوزستان هم به خلیج فارس متصل هستند. استان هرمزگان هم از همسایگی خلیج فارس و دریای عمان هر دو برخوردار است.

اما این استانها با وجود هم‌مرزی با دریای آزاد دارای مشکلات آبی بی‌شماری هستند. به طور مثال کم بارشی سال گذشته هرمزگان در 50 سال اخیر بی سابقه بوده و وضعیت بسیار بغرنجی را در این استان به وجود آورده است. همین موضوع سبب شده که خشکسالی در این استان صد در صد اعلام شود.

حال این سوال مطرح است که آیا نمی‌شود از آب همین دریا مشکلات آبی کشور و مخصوصا شهرهای هم‌مرز را مرتفع کرد؟چرا از دستگاه آب شیرین کن (نمک زدا)  در سطح وسیعی از این استانها استفاده نمی‌شود؟ آیا در صورت تاسیس آب‌شیرین‌کن‌ها مشکلات آبی حل خواهد شد؟ و نظر محیط زیست در خصوص استفاده از این دستگاه‌ها چیست؟

ساخت آب‌شیرین‌کن

سال 91 بود که با حضور مدیر عامل آبفای کشور، ساخت بزرگترین آب شیرین‌کن جنوب کشور در بندرعباس کلید خورد. حسین خادمی، مدیرعامل آبفای هرمزگان در مراسم ساخت این طرح گفته بود: هدف از اجرای این پروژه ایجاد تاسیسات نمک‌زدایی صد هزار مترمکعبی برای تامین آب شرب شهر بندرعباس است. سال گذشته هم بود که امین قصمی مدیر عامل آبفای هرمزگان امید حل مشکلات آبی استان را از طریق پروژه‌های اینچنین داده و گفته است: با تکمیل ظرفیت کامل این پروژه طی سه چهار سال آینده، نیازی به تامین آب شهر بندرعباس از دشت میناب نیست و آب مورد نیاز آن از طریق آب شیرین کن‌ها تامین می‌شود. به گفته او، این تلاش وجود دارد که تامین نیاز آبی از محل سدها به آب شیرین‌کن‌ها تغییر کند.

در همان زمان مهدی ثمره هاشمی مدیرعامل آبفای کشور، تکنولوژی شیرین‌سازی آب را به‌عنوان منبعی مطمئن و پایدار اعلام کرد.

مشکلات زیست محیطی طرح؟

برای بررسی پروژه‌های اینچنین از دیدگاه محیط زیست به سراغ محمد درویش فعال محیط زیست رفتیم. او در گفت‌وگو با پیام ما در این خصوص می‌گوید: پروژه‌های آب شرین کن گران هستند و زمانی باید سراغ آن‌ها رفت که واقعا گزینه دیگری وجود نداشته باشد.

هم‌اکنون 30 درصد آب شرب کشور به دلیل فرسودگی لوله‌ها هدر می‌رود. یعنی باید گفت از 8 میلیارد متر مکعب آب بخش شرب کشور، عملا 30 درصد آن هدر می‌رود که رقم قابل توجهی است. این در حالی است که کل مقدار آبی که طی پروژه آب شیرین کن در کشور شیرین می‌شود به 2 میلیارد متر مکعب هم نمی‌رسد. پس با این حساب به صرفه است که لوله های فرسوده تعمیر شوند اجرای پروژه‌های آب شیرین‌کن زمانی باید در دستور کار قرار گیرد که طرح‌هایی همچون بازچرخانی انجام شده و از هدر رفت آب در کشاورزی هم جلوگیری شده باشد. بعد از انجام این کارها اگر باز هم کمبود آب شرب در کشور وجود داشت اجرای این طرح قابل قبول است. 

به گفته درویش، مشکلات زیست محیطی که آب شیرین‌کن‌ها عموما ایجاد می‌کنند، شامل بالا بردن دمای آب، افزایش گازهای گلخانه‌ای به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی، واردات پساب(نمک‌ها) به دریا و به خطر افتادن تنوع زیستی است. هم‌اکنون کشورهای قطر و عمان بیش از 10 میلیارد متر مکعب آب را شیرین می‌کنند یعنی برابر با نیاز آبی 100 میلیون انسان در سال. 

به اعتقاد درویش، حق جمهوری اسلامی است که از آب دریا استفاده کرده و نیازهای آبی خود را مرتفع کند اما این کار باید در مرحله آخر و با رعایت تمام جوانب زیست محیطی صورت گیرد یعنی از نیروی خورشیدی به جای سوخت‌های فسیلی استفاده کند. همچنین پساب‌ها را همانند پسماند هسته‌ای عایق بندی کرده و در محل مخصوصی دفن کنند یا با تجزیه آنها از عناصر مفیدش استفاده کنند.