برگشت تیر سه شاخه به سمت اروپا و آمریکا

بسم الله خرمی
نیروهای انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی در رزمایشی درگیری با ایران را در آب های خلیج فارس شبیه سازی می کنند.
پایگاه اینترنتی میدل ایست آی نوشته است: نیروهای مشترک آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی با فرماندهی نیروهای انگلیسی رزمایشی را در آب های خلیج فارس برگزار می کنند که در مقابله با ایران نیز شبیه سازی می شود.
به نوشته این پایگاه، تمرین نظامی «تیر سه شاخه متحد» هفته آینده شروع می شود و مدتی نیز ادامه می یابد. در این تمرین نظامی، اچ ام اس دیرینگ و اچ ام اس اوشن به کشتی های فرانسوی و آمریکایی ملحق می شوند و نابودی هواپیماها، کشتی ها و موشک های ساحلی ایران را شبیه سازی و تمرین می کنند.
در گزارش زیر در نظر داریم تا در مصاحیه ای با دکتر علیرضا کوهکن، استادیار روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبایی مانور نظامی تیر سه شاخه متحد و مواضع هریک از این کشورها را مورد بررسی قرار دهیم.
 به عنوان پرسش اول می خواهم این سوال را مطرح کنم که به طور کلی مانور نظامی موسوم به تیر سه شاخه متحد را چگونه ارزیابی می کنید؟
برگزاری مانور نظامی در خلیج فارس سابقه زیادی دارد. اما برگزاری مانور در این زمان خاص که مصادف با چند رویداد است. اولین آن دوره جدید ریاست جمهور یایالات متحده، دومین آن تلاش برای تجدید ساختار قدرتهای اروپایی انگلیس و فرانسه و سومین آن افزایش مراودات کشورهای اروپایی با ایران و البته کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به صورت همزمان به همراه خودش دارای پیام های سیاسی است و بیشتر از آنکه با هدف تمرین نظامی باشد، با خودش پیامدهای سیاسی به همراه دارد. مخصوصا چنین برنامه عظیمی که همراه با چنین تبلیغات پرحجمی صورت می گیرد.
 با توجه به اینکه رئیس جمهور آمریکا به تازگی روی کارآمده است، حضور آمریکا در این مانور آیا برخلاف سیاست احیای دوباره عظمت آمریکا و توجه به داخل این کشور نیست؟
ترامپ درباره اعمال سیاست خارجی خود یک اصل کلی مطرح کرده است و فاقد یک دکترین مشخص در حوزه سیاست خارجی است. این اصل کلی اجتناب از اقدامات پرهزینه در حوزه سیاست خارجی است. مثال هایی هم که می زد مثل اینکه ما مبالغ سرسام آوری در عراق و افغانستان خرج کردیم ولی عایدات کافی نداشتیم. در مورد اعمال سیاست خارجی خود به خصوص در خاورمیانه احتمالا به صورت قابل توجهی تغییر اعمال نخواهد کرد و می گوید که به سمت ایجاد مناطق امن در سوریه می رویم اما هزینه آن را از کشورهای منطقه می گیریم.
این نوع بیان نشان می دهد که ترامپ به دنبال آن است که آمریکا سیاست های منطقه ای خود را اعمال کند ولی هزینه های آن را دیگران بپردازند. ایالات متحده نمی خواهد از بازیگری اصلی در مهمترین منطقه انرژی جهان انصراف دهد. ولی با توجه به وضع فعلی اقتصادی و اجتماعی آمریکا به نظر نمی رسد که بخواهد هزینه کند.
 همان طور که می دانید کشورهای اروپایی مثل فرانسه از یک طرف تمایل به همکاری با تهران و ازطرف دیگر اقدام به مانور نظامی می کنند؟ به نظر شما این اقدامات منجر به از هم پاشی روابط تجاری بین ایران و اروپایی ها نخواهد شد؟
بعد از توافق برجام کشورهای اروپایی ابراز علاقه زیادی کردند که سطح روابط خود را با ایران به شدت گسترش دهند. سفرهای رسمی دوطرفه زیادی انجام شد. اروپایی ها در کنار این سفرها و تفاهم نامه ها یک کار متناقض را هم همزمان انجام دادند. اگرچه قایل توجه است که می خواهند رابطه خود را با کشورهای حوزه خلیج فارس گسترش دهند. اما برای جلب نظر کشورهای منطقه که سیاست متعارضی با ایران دارند اقدام به اظهار نظر و جهت گیری و حتی اقدام سیاسی در جهت متضاد با منافع ایران می کنند. هم می گفتند می خواهیم با شما رابطه داشته باشیم، انگلستان علاقمند بود که به سرعت سفارت خود در تهران را بازگشایی کند و هم از طرف دیگر نخست وزیر انگلیس به صراحت با چند لفظ توهین آمیز در منطقه خلیج فارس، ایران را مورد خطاب قرار می داد. اعلام می کردد که ما تهدیدی بزرگتر از ایران نمی شناسیم. این اقدامات متضاد چندان با عرف دیپلماتیک و روابط بین الملل درست به نظر نمی رسد.
همانطور که قبلا اعلام شده است، منطقه جنوب غرب آسیا چاره ای ندارد جز این که به سوی نظام امنیت دسته جمعی و به کارگیری قدرت های بزرگ بر ضد کشورهای همسایه هم هزینه زیادی بر قدرت های منطقه تحمیل کرده است و هم کارایی ندارد. ما نمونه هایش را در جنگ عراق، جنگ خلیج فارس و یمن مشاهده کردیم. بنابراین به نظر نمی رسد این اقدامات با عرف دیپلماتیک و روابط بین الملل همراستا باشد. خیلی ها در فرانسه معتقدند که این مانور می توانست همزمان با سفر آیرو به ایران نباشد.
خرج کردن برای منطقه خلیج فارس و استفاده از منابع فروش نفت کشورهای جنوب خلیج فارس برای انگلستان منافعی زیادی به دنبال دارد. بزرگترین فروشنده سلاح در منطقه انگلستان است. بزرگترین قراردادهای سودآور تسلیحاتی را هم در منطقه انگلستان منعقد کرده است. در قبال آن هم سعی کرده است بر اختلاف بین کشورهای منطقه بیفزاید. چون وقتی اختلاف بیشتر باشد فروش سلاح بیشتر می شود. وقتی نزاع در منطقه بیشتر باشد امکان اینکه انگلیس بتواند از این نزاع استفاده مالی، تسلیحاتی و پرستیژی بکند بیشتر می شود.
انگلستان پس از دهه 60 میلادی که از منطقه خلیج فارس و شرق سوئز خارج شد، الان دوباره اقدام کرده است به ایجاد پایگاه نظامی و برنامه گسترده حضور در منطقه خلیج فارس. این نشان می دهد که انگلستان برای اینکه به این سطح برسد برنامه جدی در دست دارد.
 واکنش سردار سیاری رئیس نیروی دریایی ارتش ج.ا.ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
انجام مانور نظامی بیشتر ردوبدل کردن پیام سیاسی است و به نظر می رسد آنچه که فرمانده نظامی نیروی دریایی، سردار سیاری اعلام کرده است به نوعی پیامی به طرف های مقابل بوده است. ردو بدل کردن پیام های سیاسی و دیپلماتیک در حوزه نورماتیو قابل توجه است.
در سیاست منطقه ما، بیشتر از این که پایه منطقه ای داشته باشد، پایه خارجی دارد. باید توجه داشت که آقای ترامپ نگرش تندی دارد و اگر فرصت اجرای آن را داشته باشد، خاورمیانه دوران پرآشوبی خواهد داشت. اما باید این را در نظر گرفت که موقعیت فعلی ایالات متحده و منابع قدرت داخلی در این کشور به آقای ترامپ این اجازه را نخواهند داد که سیاست های خود را اجرایی کند.