سایت خبری پیام ما آنلاین | شاعر و پژوهشگر مطرح کرمانی از دفتر هفتم دایره المعارف فرهنگ حوزه هلیل رود می‌گوید روایت «منصور علیمرادی» از نواهای عاشورایی

شاعر و پژوهشگر مطرح کرمانی از دفتر هفتم دایره المعارف فرهنگ حوزه هلیل رود می‌گوید روایت «منصور علیمرادی» از نواهای عاشورایی





۲۶ مهر ۱۳۹۵، ۱:۲۷

شاعر و پژوهشگر مطرح کرمانی از دفتر هفتم دایره المعارف فرهنگ حوزه هلیل رود می‌گوید
روایت «منصور علیمرادی» از نواهای عاشورایی

«منصور علیمرادی» نوحه‌ها، مراثی و نسخه‌های تعزیه را در جنوب استان کرمان گردآوری و تدوین می‌کند.
منصور علیمرادی، شاعر، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ شفاهی است که پیش‌ازاین آثاری همچون: «تاریک ماه»، «زیبای هلیل یا باد است سینیور»، «شروگ ماه»، «افسانه‌های مردمان حوزه‌ی هلیل رود»، «اشعار و ترانه‌های شفاهی مردمان حوزه هلیل رود»، «فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های حوزه‌ی هلیل رود»، «لیکوهای رودبار جنوب دفتر اول و دفتر دوم»، و «مجموعه شعر آوازهای عقیم باد» از وی چاپ و منتشرشده است. علیمرادی دفتر هفتم دایره المعارف فرهنگ حوزه‌ی هلیل رود را به کتاب «نوحه‌ها، مراثی عاشورایی و نسخه‌های تعزیه» در جنوب کرمان اختصاص داده است. در این رابطه پایگاه خبری «کرمان نو» با منصور علیمرادی گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
علیمرادی گفت که این مجموعه شامل نوحه‌ها و مراثی اصیل عاشورایی، نسخه‌های قدیمی تعزیه و شرح شیوه‌های برگزاری مراسم عزاداری و سوگ سالار شهیدان است. در جنوب استان کرمان تنوع نغمه‌ها و نوحه‌ها چشمگیر و منحصربه‌فرد و شیوه‌های عزاداری اصیل و متنوع است و این میراث گران‌قدر معنوی باید حفظ گردد. علیمرادی اضافه کرد که اشعار این مجموعه شامل سه دسته‌اند: دسته‌ی اول نوحه‌هایی هستند که سراینده مشخصی ندارند و تا حدی در نواحی دیگر و شهرها و استان‌های دیگر هم متداول‌اند، اما نسخه و روایت جنوبی آن‌ها قدری متفاوت است. دسته‌ی دوم شامل نوحه‌هایی است که مردم خوش‌ذوق محلی در ادوار مختلف ساخته‌اند، عمدتاً سراینده‌ی آن‌ها مشخص نیست و در مراسم عزاداری اباعبدالله خوانده می‌شوند. این نوحه‌ها بسیار عالی، پرمحتوا و شایسته‌اند. گاه کم‌وبیش واژه‌های محلی هم در ساختار آن‌ها به‌کاررفته است. بخش سوم این اثر نوحه‌هایی را در برمی‌گیرد که شاعران قدیمی منطقه در گذشته سروده‌اند، مثل «مرحوم کربلایی فضل علی دهکهانی»، «مرحوم دادعلی یاری» و مرحوم” آصف میرزا” .
مناظره کربلایی فضل علی با ناصرالدین‌شاه
از فوت بعضی از شعرا و ذاکرین شاید ۲۰۰-۱۵۰ سال گذشته است، مثلاً «کربلایی فضل علی» نزدیک به ۲۰۰-۱۵۰ سال پیش در منطقه «دهکهان» زندگی می‌کرده، ماجرای دیدارش با ناصرالدین‌شاه قاجار شنیدنی است.
معروف است در حرم امام حسین(ع) حین زیارت، اتفاقی پشت سر ناصرالدین‌شاه قاجار قرار می‌گیرد، ناصرالدین‌شاه فی‌البداهه این بیت نوحه را می‌گوید که: “ای عید نداری خبر از ماه محرم.” و در گفتن مصرع بعدی مکث می‌کند، کربلایی فضل علی که پشت سرش قرارگرفته بوده،جواب می‌دهد که:
“ای عید نداری خبر از ماتم اکبر!”
این مناظره همین‌طور ادامه می‌یابد.ناصرالدین‌شاه به او مقداری صله می‌دهد که کربلایی فضل علی همان‌جا بین زوار تقسیم می‌کند.
از نوحه‌های قدیمی باز می‌توان به نوحه‌ی«بوی گل» اشاره کرد ساخته مرحوم آصف میرزا در حدود یک قرن پیش، با این مطلع:
“بوی گل چون می‌وزد من یاد اکبر می‌کنم
یاد از آن تازه‌جوان، تا روز محشر می‌کنم.”
این نوحه هم باز از مرحوم آصف میرزا است:
“من به صد زحمت ای جان مادر تو را پروریدم
رخت دامادی‌ای نوجوان اکبرم از برایت بریدم.”
نوحه‌هایی را که این شعرا برای مراسم عزاداری امام حسین (ع) و ائمه ساخته‌اند، به محافل عزاداری سنتی راه پیداکرده و متداول شده‌اند، مثل این نوحه از مرحوم صاحب‌اختیار:
ای سرو آزاد، اکبر کجایی
در دامن خاک، پنهان چرایی.
کارش بود این، دنیای فانی
سازد میان، دوستان هر دم جدایی
فریاد دارم، از چرخ گردون
رعنا جوانم، گردیده در خون
علیمرادی افزود که در مورد نسخه‌های تعزیه، قرار است بخش دیگری از تعزیه‌هایی که در بعضی نواحی مثل «نودز»، «سرس» و«منوجان» مرسوم‌اند را ضبط کنم.
پرداختن به شیوه‌های اصیل عزاداری مردمی
وی ادامه داد که در بخش دیگر این کتاب به شیوه‌های اصیل عزاداری مردمی در نواحی مختلف پرداخته خواهد شد، مثلاً مراسم علم بستن در نواحی کوهستانی مثل «دهستان رود فرق» از توابع «جبالبارز» یا مراسم تاسوعا و عاشورا در «کت گرگ علی‌آباد سازمان». قسمتی از این گنجینه قبلاً جمع‌آوری‌شده و مابقی کار به امید خداوند در همین چند ماه آینده تمام خواهد شد. در مورد زبان نوحه‌ها، آن‌طور که مثلاً در نواحی آذری‌زبان، عرب‌زبان و لر زبان، نوحه‌هایی به زبان و گویش محلی خوانده می‌شوند، در جنوب کرمان رایج نیست و زبان نوحه‌ها در همه‌ی نواحی فارسی است. قبلاً این نوحه‌ها سینه‌به‌سینه نقل‌شده و در دفترهایی نوشته می‌شدند که مردم خودشان درست می‌کردند . این دفاتر در بعضی جاها «بیاض» نامیده می‌شد،. بنابراین می‌توان گفت نوحه‌های نواحی جنوب کرمان بسیار قدیمی و اصیل هستند. او بیان داشت که این نوحه‌ها تاکنون ضبط نشده‌اند. این میراث گران‌قدر که بسیار اصیل و پرمحتوا است باید ضبط و ثبت شود. امیدوارم بشود کاری درخور و شایسته ارائه داد. علیمرادی در مورد نغمه‌ها و شیوه‌ی نوحه‌خوانی در جنوب کرمان گفته چه خوب خواهد بود ما شیوه‌های نوحه‌خوانی و نغمه‌های اصیل عاشورایی را که بسیار قدمت داشته و سینه‌به‌سینه به ارث رسیده‌اند را ضبط و فیلم‌برداری کنیم. متأسفانه بسیاری از نوحه‌خوانان قدیمی به رحمت خدا رفته‌اند و گنجینه‌ای بزرگ را با خود برده‌اند، مثل «مرحوم یوسف سلیمی». با «احمد یوسف زاده» نویسنده و عالم حوزه فرهنگ جنوب کرمان برنامه‌ای را برای ضبط نوحه‌ها در نظر داشتیم که امیدوارم در آینده محقق شود.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مطالب مرتبط

«ترکی خلجی» ثبت ملی شد

زبانی در معرض خطر که تنها گویش‌ورانی در مرکز ایران دارد

«ترکی خلجی» ثبت ملی شد

سفر در مسیرهای ناشناخته

در آستانهٔ نوروز به محورهای گردشگری کمتر شناخته‌شده سر زده‌ایم

سفر در مسیرهای ناشناخته

کاشی‌های رنگ‌پریده‌

هنر کاشی‌کاری در ایران در تهدید کاشی‌های چاپی رنگ باخته‌ است

کاشی‌های رنگ‌پریده‌

تکمیل پرونده‌ٔ ماسوله با مشارکت مردم

ارزیابان در ماسوله چه کردند؟

تکمیل پرونده‌ٔ ماسوله با مشارکت مردم

حراج میراث جهانی

اداره کل میراث فرهنگی سمنان موضوع فروش دو کاروانسرای «آهوان» را تایید کرد

حراج میراث جهانی

«گرنویل» داستان موفق یک احیا

مقایسهٔ ظرفیت یک تجربهٔ جهانی موفق با شهرهای تاریخی ایران

«گرنویل» داستان موفق یک احیا

پرواز «همای سعادت» از «کُنار صندل» تا «کاخ سفید»

به‌بهانهٔ دیده شدن کرکس ریشدار در بلندی‌های البرز کوه

پرواز «همای سعادت» از «کُنار صندل» تا «کاخ سفید»

ترمه؛ هنری به قدمت هفت قرن

دستگاه‌های نساجی به تاروپود هنر ترمه‌بافی هم رسوخ کردند

ترمه؛ هنری به قدمت هفت قرن

مُهر تعطیلی بر پیشانی ۵۰۰ بومگردی

رئیس جامعهٔ اقامتگاه‌های بومگردی به «پیام ما» خبر داد

مُهر تعطیلی بر پیشانی ۵۰۰ بومگردی

بازدید از موزه‌ها در سبد تفریح ایرانی‌ها جایی ندارد

گفت‌وگوی «پیام ما» با رئیس موزهٔ ملی ایران

بازدید از موزه‌ها در سبد تفریح ایرانی‌ها جایی ندارد

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *