گزارشی از تبلیغ داروهای غیرمجاز در شبکه های ماهواره ای
سلامتی که در دسترس نیست

اگرچه آمار دقیقی از تلفات ناشی از مصرف داروهای غیرمجاز تحت تأثیر تبلیغات ماهواره‌ای در دست نیست اما بعضاً خبرهای ناگواری دراین‌ارتباط به گوش می‌رسد.
«آیا می‌خواهید مثل بازیگران مطرح دنیا کمری باریک داشته باشید؟ ما به شما {…} را پیشنهاد می‌کنیم.» این قسمتی از تبلیغ یک داروی لاغری است که در شبکه‌های ماهواره‌ای پخش می‌شود. مشابه این آگهی‌ها زیاد است و تبلیغ‌کنندگان مدعی هستند که این داروها تاییدیه آمریکا یا اروپا را دارند. آب‌وتابی که در این تبلیغ‌ها به کار می‌رود بعضاً باعث می‌شود کسانی که می‌خواهند با سرعت بالایی لاغر، زیبا شوند و یا اعتیادشان را ترک کنند نظرشان جلب شود. اما اغلب این داروها نه‌تنها مؤثر نیستند که عوارض خطرناکی هم دارند. عوارضی که ممکن است جان مصرف‌کننده را هم به خطر بیندازد. نمونه‌اش اتفاقی که سال گذشته در یکی از شهرستان‌های کرمان رخ داد.
مرگ مشکوک نوعروس شهربابکی
اوایل تابستان سال گذشته بود که خبرگزاری خبرآنلاین از مرگ مشکوک نوعروس شهربابکی براثر مصرف قرص‌های لاغری خبر داد. البته ابتدا در فضای مجازی خبری با این مضمون در فضای مجازی پخش شد: «این خانم شهربابکیه عید فطر عروسیش بوده چند روز پیش میره قرص لاغری از تبلیغات ماهواره میگیره که واسه عروسیش خوش اندام بشه اما متاسفانه بعد از مصرف تشنج میگیره میره تو کما و متاسفانه دیشب فوت میکنه» این خبر اگرچه توسط فرماندار شهربابک تکذیب شد اما یکی از کارکنان اورژانس شهربابک به خبرآنلاین گفت که «موقعی که بچه‌های اورژانس به خانه این دختر رفتند، او هنوز جان خود را از دست نداده بود و خانواده‌اش گفتند احتمالاً به دلیل مصرف قرص‌های لاغری حالش بد شده است.»
داروهایی که مجوز ندارند
نمونه بالا نشان‌دهنده خطرناک بودن داروهای غیرمجازی است که اغلب در ماهواره‌ها تبلیغ می‌شوند. مدیر داروی علوم پزشکی کرمان در رابطه با این داروها به «پیام ما» گفت: «داروهایی که در ماهواره تبلیغ می‌شوند به‌هیچ‌عنوان از وزارت بهداشت مجوز ندارند.» وی افزود: «معمولاً این داروها در چهار دسته داروهای ترک اعتیاد، لاغری، چاق‌کننده و افزایش قوای جنسی عرضه می‌شوند و عوارض ناگواری دارند.»
عوارض ناگوار
دکتر محمد حسیبی افزود: «گاهی اوقات مصرف این داروها به مرگ می‌انجامد. اما در بهترین حالت، فرد مصرف‌کننده دچار نارسایی‌های کبدی و یا سندرم کوشینگ* می‌شود.» وی با تائید مرگ چند نفر در سال‌های گذشته براثر مصرف داروهای غیرمجاز در کرمان، اظهار کرد: «چند سال پیش در بیمارستان شفا 2 مرگ براثر مصرف این‌گونه داروها گزارش‌شده بود.» او البته در پاسخ به این پرسش که در سال جاری هم‌چنین مواردی مشاهده‌شده، گفت که گزارشی نگرفته است.
به برچسب اصالت کالا
دقت کنید
مدیر داروی علوم پزشکی کرمان با اشاره به اینکه وزارت بهداشت برای داروهای خارجی و داروهای داخلی که گران هستند، برچسب اصالت کالا ایجاد کرده، گفت: «این برچسب چهار شماره دارد. شماره اول تجاری، دوم شناسه رهگیری، سوم سری ساخت و چهارم تاریخ انقضاست. بارکد هم زیر این شماره قیدشده و خریدار می‌تواند از این طریق تمام اطلاعات محصول را به دست آورد. تمام داروهای خارجی باید این برچسب را داشته باشند. اگر کسی داروی خارجی از داروخانه‌ها خرید و برچسب اصالت کالا نداشت، بداند مشکلی وجود دارد و گزارش کند.» حسیبی اضافه کرد: «مردم به این برچسب دقت کنند تا مشکلی پیش نیاید.»
داروهای غیرمجاز فقط شیمیایی نیستند
بسیاری از افراد وقتی نام داروی گیاهی به گوششان می‌خورد، تصور می‌کنند که این داروها عوارضی ندارند. به همین دلیل معمولاً در مصرف این‌گونه داروها کمتر حساسیت به خرج می‌دهند. این در حالی است که عوارض داروهای گیاهی غیرمجاز اگر بیشتر از داروهای شیمیایی غیرمجاز نباشد، کمتر هم نیست. اگر باور نمی‌کنید، توضیحات عضو هیئت‌علمی پزشکی قانونی کشور در این خصوص را بخوانید.
مریم اخگری با هشدار در مورد مصرف داروهای گیاهی، لاغری و تقویت‌کننده قوای جنسی، مصرف این داروها را سبب از دست دادن شنوایی، بروز تاری دید و حتی اعتیاد و مرگ فرد دانست. آن‌طور که فارس نوشته، وی گفت: «تولید داروهای گیاهی قوانین خاص خود را دارد و نباید هیچ ماده مؤثره دارویی را به آن اضافه کنند، ولی این مسئله در داروهای تقلبی درنظر گرفته نمی‌شود. در داروهای گیاهی، برچسب دارو با آنچه در جعبه دارو ارائه می‌شود باید همخوانی داشته باشد که این مسئله در بررسی داروهای تقلبی مدنظر قرار می‌گیرد، همچنین در داروهای تقلبی ماده مؤثره آن یکسان نیست، مثلاً 10 میلی‌گرم ترامادول ممکن است در یک قرص گیاهی باشد و در دیگری با همان نام 200 میلی‌گرم ترامادول لحاظ شده باشد. » رئیس گروه آزمایشگاه مرکز تحقیقات پزشکی قانونی اضافه کرد: «وجود ماده مؤثره داخل داروهای گیاهی ازلحاظ علمی پذیرفته نیست و متأسفانه طی آنالیزهایی که توسط پزشکی قانونی انجام‌گرفته، داروهای غیرمجاز گاهی به‌صورت کپسول‌های دست‌ساز، پودرهای گیاهی داخل آن ریخته شده که مخلوطی از ترامادول و سایر داروها می‌تواند در آن باشد و ایجاد مسمومیت کند.» او نسبت به مصرف داروهای نیروزا، بدنسازی، ضدچروک و داروهای جوان شدن پوست هشدار داد و گفت: «این داروها به دلیل اینکه به‌صورت تقلبی تهیه می‌شوند، دارای انواع کورتون بوده و عوارضی همچون افزایش فشارخون، افزایش فشار داخل چشم، اشتهای کاذب و بروز چربی در بدن می‌شود. بسیاری از افراد زمانی که برای بارهای نخست از این داروها استفاده می‌کنند، احساس می‌کنند که پوست‌شان جوان شده درحالی‌که پس از مدت کوتاهی پوست آن‌ها شکننده و رگه‌های آبی روی آن‌ها بروز پیدا می‌کند.» اخگری همچنین در مورد مصرف داروهای کاهش وزن که در آرایشگاه‌ها ارائه می‌شود هشدار داد و گفت: «این داروها حتی می‌تواند به دلیل عوارض موجود در آن سبب مرگ فرد شود، چراکه این داروها عموماً دارای سیبوترامین بوده که از سال 2010 از بازار دارویی آمریکا جمع‌آوری‌شده است. افزایش فشارخون، مشکلات کبدی و کلیوی، تشنج و خونریزی مغزی از دیگر عوارض این داروها به شمار می‌رود.»