گندم بریان
گرمترین جای زمین نیست

پیام ما- شاید شما هم شنیده باشید که گندم بریان گرم ترین نقطه زمین است. شاید بارها و بارها این جمله را به عنوان یک افتخار به گردشگران گفته باشید بدون این که حتی خودتان یک سفر به این منطقه داشته باشید و یا برای آن دلیل خاصی داشته باشید. تنها و تنها بر اساس شنیده ها به این موضوع اعتقاد پیدا کرده باشید که گندم بریان گرم ترین نقطه زمین است.
پروفسور پرویز کردوانی چهره ماندگار علم و پژوهش در حوزه جغرافیا در این زمینه در تاریخ ۲۶ فروردین 1390 در گفت و گو با خبرگزاری مهر گفت و گو کرده است. با این که از تاریخ این گفت و گو بیش از 5 سال می گذرد. اما با توجه به باوری که در جامعه در خصوص گرم ترین بودن این نقطه از جهان وجود دارد، موضوع این مصاحبه هم چنان تازه می نماید.
وی در گفت و گو با مهر می گوید که «این ماجرا سه سال پیش با پرسش خبرنگاری از من وارد مرحله تازه ای شد، وی از من پرسید: «گندم بریان چگونه منطقه ای است؟» من در پاسخ گفتم گندم بریان یک توده آذرین آتش فشان در بیابان لوت است که اگر از شهداد 80 کیلومتر جلوتر بروید به «رود شور» می رسید و از آنجا به «گدار باروت» بالا می روید و تپه ای آتش فشانی سیاه است که گندم بریان می گویند.»
کردوانی ادامه می دهد که «خبرنگار از من پرسید آنجا گرم است و من پاسخ دادم که « بله در طول روز به خاطر سیاه بودن این تپه گرم می شود اما اینجا گرم ترین نقطه نیست بلکه گرم ترین نقطه چاله ای است که ارتفاع آن 56 متر است و 60 تا 65 درجه گرم می شود. روز بعد خبر منتشر شد ولی به نقل از من نوشته شده بود که گندم بریان گرم ترین نقطه زمین است و دمای آن به 67 درجه می رسد.»
این چهره ماندگار ایران اضافه می کند: «بعد از انتشار این خبر در یکی از روزنامه ها و انتقاد من از خبرنگاران و تذکرات لازم، جواد غفوریان رئیس انجمن کوهنوردی کرمان که بیابان لوت را مثل کف دستش می شناسد و با من هم کار کرده، تماس گرفت و گفت که فردی از تلویزیون (می خواهد اسمش را ننویسم)آمده و از من می خواهد او را به گندم بریان ببرم.»
کردوانی به نقل از غفوریان می گوید:» این گزارشگر تلویزیون در شهریور گندم بریان نتوانسته کتری آب را جوش بیاورد و از طریق دیگری غیر از گرمای طبیعی منطقه، کتری را جوش آورده و از آب جوش کتری تصویر گرفته و در تلویزیون نشان داده است. او همچنین در ظرفی آلومینیومی تخم مرغی را شکسته و نیمرو کرده و گفته ببینید در گرم ترین نقطه زمین آب جوش میاد و تخم مرغ هم می پزد.»
وی به نقل از جواد غفوریان اضافه می کند که «بعد از این گزارش های تلویزیونی و تبلیغات بسیار، طرحی چندین میلیاردی برای گردشگری در گندم بریان و جاده سازی و دسترسی آسان به گندم بریان را دارند.»
وی تاکید کرد: «همان زمان تاکید کردم این کار را نکنید. چرا که گندم بریان گرم ترین نقطه زمین نیست و این کار می تواند نتیجه سال ها زحمات و تحقیقات را به باد دهد. ولی در تلویزیون بارها این موضوع مطرح و تبلیغ شد.»
این استاد پیشین دانشگاه با انتقاد از انتشار اطلاعات غلط به نقل از او در سایت های مرجع و حتی خبری و روزنامه های کشور تاکید دارد که این موضوع او را به شدت ناراحت کرده و فکر می کند این اشتباه را باید در جایی خاتمه داد و این گفتگو با خبرگزاری مهر تلاشی برای پایان دادن به این اشتباهات مکرر است.
کردوانی با احساسات ویژه ای از آبروریزی علمی برای ایران سخن می گوید و معتقد است: «حالا که همه جای دنیا تلاش دارند بهترین مکان های کشور خود را نشان دهند و دنیا را برای جذب توریسم به کشور خود ببرند و اقتصاد خود را رونق دهند، این اطلاعات غلط می تواند مایه آبروریزی برای مملکت باشد و در دنیا ما را سرافکنده کند که گرمترین نقطه زمین در ایران نیست و آن ها دروغ می گویند. در حالی که این افتخار و امتیاز ویژه ای برای کشور است.»
وی ادامه داد «من از روزنامه های پر تیراژ انتقاد می کنم که چرا اینقدر موضوعات را در سطوح پائین نگاه می کنید و با انتشار اطلاعات غلط تلاش دارید عمری فعالیت علمی و تخصصی کسی مثل کردوانی را زیر سوال ببرید؟»
پدر کویرشناسی ایران با تکذیب ادعای مطرح شده از سوی وی مبنی بر اینکه کویر گندم بریان در بیایان لوت گرمترین نقطه دنیا، پست ترین منطقه ایران و فاقد حیات است گفت: پست ترین منطقه ایران و گرمترین نقطه زمین که فاقد حیات است چاله مرکزی لوت در 75 کیلومتری شرق شهداد است.
پروفسور پرویز کردوانی با تاکید بر این که در طول ده ها سال فعالیت شبانه روزی اش در حوزه کویر و بیابان چنین اظهار نظری نکرده می گوید: همان طور که ده ها سال قبل ادعا کرده ام پست ترین نقطه در بیابان لوت چاله مرکزی لوت به ارتفاع 56 متر از سطح دریا و در فاصله 75 کیلومتری خط مستقیم هوایی از شهداد به سمت شرق است.
این استاد دانشگاه می گوید: گندم بریان در شمال شهداد و در ارتفاع بالای 400 متر از سطح دریا قرار دارد ولی یک گروه که برای گردشگری به گندم بریان رفته اند در گزارش سفر خود بی آنکه به اصل گفته های من مراجعه کرده باشند به نقل از من در روزنامه همشهری به اشتباه نوشته اند: « اثبات شده که گندم بریان در بیابان لوت با دمایی بیش از 67 درجه سانتیگراد در سایه، گرم ترین نقطه کره خاکی است.»
کردوانی تاکید دارد که چاله مرکزی لوت که در فاصله 75 کیلومتری شرق شهداد واقع است، توسط محققان ناسا نیز به عنوان گرم ترین منطقه زمین و پست ترین نقطه بیابان لوت شناخته شده است و می گوید: «فاصله گندم بریان با پست ترین نقطه زمین بیش از 100 کیلومتر مربع است.»
حاصل سال ها زندگی در کویر و مطالعات میدانی و دانشگاهی دکتر کردوانی غیر از کشف و نامگذاری مناطق مختلف و بررسی ابعاد مختلف کویر و شور زارها و نمکدانهای کویری خاطرات ویژه و سخنان نغز و شکرریز اوست که از اطلاعات علمی و نمک بیابان پر است.