گفت‌و‌گوی اختصاصی »پیام‌ما« با مدیرکل آموزش و پرورش
همچنان کلاس «کپری» داریم

نظام آموزش و پرورش بنا به ضرورت تغییرات اجتماعی یکی از سازمانهای پیچیده و بزرگ اجتماعی در هر کشوری محسوب می شود و با رشد و توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پیوندی ناگسستنی دارد و به تدریج از یک حالت ساده ابتدایی به یک حالت پیچیده در آمده است. ثمربخشی این نظام از یک سو، تبدیل انسان‌های مستعد سالم، بالنده، متعادل و رشد یافته است و از سوی دیگر تامین کننده نیازهای نیروی انسانی جامعه در بخش‌های متفاوت را به همراه دارد. به دلیل چنین اهمیتی است که در عصر حاضر همه دولت‌های جهانی از کوچک و بزرگ ، قدرتمند و ناتوان، پرداختن به آموزش و پرورش مردم خود را در شمار وظایف اساسی می دانند و درصد زیادی از تولید ناخالص ملی و بودجه جاری کشور را به این امر اختصاص می دهند.
با رسیدن فصل تابستان و ایام ثبت نام دانش آموزان گفت و گویی با آقای «محمد محسن بیگی» مدیر کل آموزش و پروش کرمان داشتیم که شما را به خواندن آن دعوت می کنیم.

آقای مدیر کل حال آموزش و پروش چطوره؟
حال آموزش و پرورش بصورت کلی نیمه خوش هست. دستگاه گسترده آموزش و پرورش در نیروی انسانی، تجهیزات، منابع اعتباری و فضای فیزیکی دچار مشکل است، در داشتن فضای فیزیکی مشکلاتی از قبیل غیراستاندارد بودن و استحکام داریم که تاییدیه های لازم مهندسی را ندارند. اما با همه مشکلات در دورترین مناطق که حتی یک دانش‌آموز داریم، خدمات می‌دهیم.
همچنان مشکل نیروی انسانی هم وجود دارد؟
به علت وسعت استان کمبود نیرو داریم. مخصوصا در مناطق محروم. در شهر کرمان در جنسیت مرد در بعضی رشته ها کمبود وجود دارد.
برای بکارگیری نیروی انسانی محدودیت دارید؟
مجوز به کارگیری نیرو را سازمان مدیریت برنامه ریزی کشور باید صادر کند. باید بر اساس توازن و رشته ها نیرو جذب شود که در بعضی سالها این توازن رعایت نشده است. بعضی شهرستانها در برخی رشته ها نیروها متراکم هست که جابجایی نیرو هم دشواری های خودش را دارد.
چه دشواری؟
مناطق محروم بیشتر صادر کننده نیروی انسانی‌اند . به نحوی که حتی نیروهای بومی این مناطق به منظور رسیدن به شرایط بهتر زندگی در اولین فرصت به دنبال مهاجرت از مناطق محروم هستند، لذا کمتر داوطلب انتقال به سمت مناطق محروم داریم.
این مناطق محروم در جنوب استان قرار دارند؟
منطقه محروم الزاما جنوب استان نیست. برخی اتفاقا به مرکز استان نزدیک هستند. از جمله راور، نوق، گلباف و شهداد
پرداختی های شما در مناطق محروم نمی تواند انگیزه‌ای برای انتقال نیرو به این مناطق ایجاد کند؟
پرداختی به افراد در مناطق محروم به میزان قابل توجهی نیست که نیروی انسانی برای دریافتی بالاتر تمایل رفتن به این مناطق را داشته باشند.
خوب چرا نیست؟
در این زمینه مدیر استانی اختیارات ندارد. سیستم پرداخت‌‌ها در آموزش پرورش کاملا متمرکز است. در استان دستمان به اندازه کم و زیاد کردن ابلاغ‌‌های افراد به میزان چند ساعت هم باز نیست.
با وجود تکنولوژی های هوشمند‌‌سازی و برگزاری کلاس‌‌های آنلاین امکان پر کردن این خلاء نیروی انسانی نیست؟
در بحث هوشمند‌‌سازی و آموزش آنلاین زیرساخت نداریم. تنها توانسته‌ایم ادارات آموزش‌و‌پرورش شهرستانها را به فیبر نوری و برگزاری کنفرانس آنلاین مجهز کنیم. اما در مدارس این اتفاق نیفتاده است.
راهکار پیشنهادی شما برای برطرف کردن کمبود نیروی انسانی چیست؟
شبکه‌‌های اداری فعلی ما فربه هستند و کارا نیستند. مدرسه ما امروز اجازه انتخاب نیروی انسانی را ندارد و امکان مدیریت بودجه خود را ندارد. تصمیم‌‌ها همه در مرکز گرفته می‌‌شود . نیروی انسانی اگر برای یک مدرسه استخدام شود وظیفه دارد ۳۰سال برای مدرسه کار کند.این ماندگاری نیرو و ثبات سبب ارتقاء سطح آموزش و تقلیل یافتن مشکلات آموزشی می‌‌شود.
کمیسیون آموزش مجلس در ارتباط با رفع این مشکل حرکتی داشته؟
از کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس انتظار داریم واقعیت های میدانی آموزش و پرورش را ببینند. برای اصلاح ساختار راهکار قانونی نیازمندیم. اگر اختیارات را در استان داشتیم در بودجه و نیروی انسانی مدیریت معنی پیدا می کرد. اعتبارات در شرایط فعلی قطره چکانی به استانها تزریق می شود. این روند امکان برنامه ریزی را از مدیریت سلب می کند.
از مجلس انتظار می رود که به آموزش و پروش فراتر از مسائل مقطعی نگاه کند و دغدغه یک عضو کمیسیون آموزش و پرورش فراتر از تغییر یک مدیر استانی و شهرستانی باشد. وقتی سطح برخوردها در دستگاههای مختلف به بودن یا نبودن فردی در مسندی تقلیل پیدا کند طبیعی هست از مسائل اساسی غفلت می شود.
خوب به سراغ سایر مشکلات برویم. در بحث دشواری‌‌های فضای فیزیکی توانسته‌‌اید از ظرفیت بنگاههای بزرگ استان بهره‌ بگیرید؟
در استفاده از ظرفیت دستگاه‌های دیگر در کرمان در سطح استان کرمان در حد صفر هستیم. کمک دستگاه‌های دیگر به آموزش و پرورش در کل ادوار گذشته در حد صفر بوده است .در سایر استانها کارخانه‌‌ها ، شرکت‌‌ها و معادن به کمک آموزش‌‌و‌‌پرورش آمده و مدرسه می سازند و تجهیز می کنند. در موضوع اقتصاد مقاومتی انتظار می رود آموزش و پرورش هدایت استعدادها را به سمت رشته‌‌های فنی و حرفه ای و کار‌‌دانش سرلوحه خود قرار دهد. این لازمه داشتن هنرستان مرتبط با تجهیزات مناسب باشد، امروز بیشتر هنرستانهای ما در فقر به سر می برند.
این موضوع را بیشتر باز کنید؟ دقیقا چه انتظاری از مجموعه‌‌هایی مانند مس کرمان یا رفسنجان و گل‌‌گهر دارید؟
اکثر کشورهای دنیا صنعت هنرستان‌‌ها را تجهیز می کند ولی سهم ما در این موضوع صفر است. امروز بیش از ۸۰۰ مدرسه تخریبی در استان داریم. ۴۰ تا را خیرین می سازند. در بخش دولتی اداره نوسازی مدارس سال قبل ۳۶ میلیارد تومان اعتبار برای پروژه های عمرانی دریافت کرده است.ساخت هر مدرسه ۴ میلیارد هزینه دارد با این مبلغ فقط ۹ مدرسه می شود ساخت ! آیا تا چه زمانی ساخت ۸۰۰ مدرسه محقق می شود؟
واحد‌های صنعتی چه نفعی از ساختن مدارس می برند؟ یعنی انتظار دارید نقش خیّر را برای آموزش و پرورش بازی کنند؟
کارخانه ها و واحدهای صنعتی می توانند برای ساخت این هنرستان‌‌های فنی به نام خودشان اقدام کنند. تابلو و تجهیزات مدرسه هم به نام آنها باشد . این اتفاق می تواند در راستای اقتصاد مقاومتی صورت بپذیرد. تربیت نیروی کار مرتبط با فعالیت این شرکت‌‌ها در «هنرستان‌های جنب کارخانه» بزرگترین دستاورد برای سرمایه‌‌گذار است.
این شیوه همکاری را به این قبیل واحد ‌های صنعتی پیشنهاد دادید؟
ما هم بارها به این شرکت‌‌ها که توانایی دارند مراجعه کرده‌ایم که متاسفانه در حد برگزاری یک جلسه ختم شده.
نمونه مشابهی که منجر به همکاری بین سازمانی باشد نداشتید؟
با این شرکت ها که منجر به ساخت یا تجهیز هنرستان باشد خیر . اما با شهرداری کرمان تفاهم نامه ای امضاء کردیم که از ظرفیت های دو مجموعه استفاده کنیم. در کرمان زمین آموزشی کافی در اختیار آموزش و پروش نیست و این بزرگترین مشکل ماست. لذا با همکاری شهرداری کرمان در برخی مدارس با طرح تغییر کاربری در مدارس ، برخی قسمت‌ها به شرطی که آسیبی به فضای آموزشی نزند طرح تغییر کاربری را انجام داده‌ایم.
اما این روند همکاری حداقلی هم با کندی پیش می رود.
مسایل قانونی روند تبدیل یا فروش املاک و سیر طولانی آن روند را کند می کند که به همان موضوع اختیارات مدیران استانی بر می گردد.اگر ملکی را بفروشیم بعد از طی پروسه طولانی وجه به حساب خزانه کشور واریز می شود . جذب این پول هم از سوی ما با مشکلاتی روبرو می شود.
با این توضیحات شما در مورد مشکلات فضای آموزشی پس وجود مدارس کپری را تایید می کنید؟
ما همان‌طور که مردم کپرنشین داریم مدرسه کپری هم داریم. کپر اوج مشکل نیست. گاهی کلاس خشت و گلی ما وضعی بدتر از کپر دارد. کپر در برخی مناطق به لحاظ اقلیمی بعنوان بهترین مکان شناخته می شود. ساختار کپری برای برخی از اقلیم ها مناسب است . بصورتی که مسئولین هتل کپری در مناطق محروم ساخته‌اند.
به حدی که جایگذین کردن سازه موقت به جای کپر را پیگیری نمی کنید؟
جایگذین موقت کپر کانکس – اتاقک فلزی موقت – هست که اگر در نقاط گرمسیر این اتفاق بیفتد مناسب نیست.
چه تعداد فضای آموزشی کپری داریم؟
در استان زیر ۵۰-۶۰ کلاس کپری داریم.
جدا از مصائبی که شما از آن بعنوان دشواری های فضای آموزشی یاد کردید ، ما با معضل کیفیت آموزش روبرو هستیم. در این حوزه هم حال خوشی نداریم ظاهرا؟
کیفیت آموزش هم دغدغه ماست. به منظور توانمند‌سازی دوره های دانش‌افزایی برای معلمان برگزار می شود. قبلا این دوره ها تکلیفی و با اعتبارات دولتی بود .امروز از ظرفیت‌های مدارس استفاده می شود. معلم باید بعد از ۲۴ ساعت فعالیت آموزشی ۲۰ ساعت برای افزایش دانش خودش اقدام کند. بنابراین است که معلمان هم آزمون بدهند و ارزیابی شوند. توانمندی های ایشان مشخص بشود. سال قبل سنجش توانمندی های معلمین را در مورد کسانی که سابقه تدریس زیر شش سال داشتند، انجام شد. امسال تا زیر ۱۵ سال سابقه کار باید در آزمون شرکت کنند.
خروجی این آزمون‌ها کجاست؟ چه دستاوردی داشته؟
سال قبل کسانی که اطلاعات‌شان بعد از آزمون ضعیف ارزیابی شد تغییر وضعیت پیدا کردند و دیگر تدریس نمی کنند.
باور کنم؟
بله ، این موضوع را با جدیت دنبال می کنیم.
آقای «محسن بیگی» همین ضعف آموزش برخی معلمان سبب شده که ما هنوز شاهد بروز پدیده تنبیه بدنی در مدارس باشیم.
تنبیه بدنی ممنوع است و هر کسی که تنبیه بدنی انجام دهد متخلف محسوب می شود . در این موارد اگر مدیر این کار را بکند مدیر عزل می شود . هم‌استانی ها می توانند برای گزارش های تخلف با شماره ۱۸۰ از هر منطقه استان تماس بگیرند.
همه‌ی این توضیحات شما در مورد نبود بودجه دلیل این نمی شود که مدارس ما شهریه های آنچنانی بگیرند. هر سال هم شاهد این پدیده بوده‌ایم . پدیده‌ای که به یک معضل تبدیل شده است.می‌شود شفاف توضیح دید مردم باید چقدر پول به مدارس بدهند؟
(می خندد) دریافت شهریه در مدارس خاص -غیردولتی- که قانون اجازه داده است مانند: استعدادهای درخشان، هیات امنایی‌ها و مدارس نمونه مجاز است. مبالغ بر اساس مصوبه شورای آموزش و پرورش هر شهرستان دریافت می‌شود. در بقیه مدارس تنها والدین می توانند داوطلبانه کمک کنند. اجباری نیست و شکایت ها را رسیدگی می کنیم.
غیرانتفاعی ها چی؟تا چه سقفی مجاز هستند؟
مدارس غیرانتفاعی در استان از ۷۰۰هزار تومان تا ۴ میلیون تومان شهریه برای یک سال دریافت می کنند. که این به نسبت امکاناتی و تجهیزاتی که مدارس ارائه می دهند مشخص می شود. این پیرو مصوبه وزارتخانه است.
اما ما گزارش‌هایی داریم که مدارس غیرانتفاعی مبالغ بیشتری دریافت می کنند.
بعضی مدارس غیرانتفاعی با توافق اولیاء با افزایش خدمات دهی مدارس مبالغی اضافه تر دریافت می شود که توافقی هست.
چه خدماتی می دهند که بیشتر از چهار میلیون در سال باید شهریه دریافت کنند؟
مثلا: توزیع ناهار، دادن میان وعده، سرویس خاص حمل و نقل، استفاده از GPS و …
مبالغی که والدین به مدارس دولتی کمک می کنند چه حساب کتابی دارد؟ نگران بروز فساد نیستید؟
کمک والدین در مدارس دولتی به حساب مدرسه ریخته می‌شود و یا از طریق کارتخوان به حساب مدرسه واریز می‌شود. چک هم اگر والدین بدهند باید در وجه مدرسه باشد.اگر «چک» در وجه حامل باشد مدیر تخلف کرده است. دریافتی نقدی هم باید رسید شود و فیش واریز ضمیمه اسناد باشد. همه مدارس حساب متمرکز دارند و قابل رصد است.
پس عملا دست همه مدارس به نحوی برای دریافت وجه تحت عنوان کمک والدین باز است؟
کمک بله، اما اجباری وجود ندارد.
در سال ۹۴ مردم استان کرمان به چه میزان به مدارس کمک کرده‌اند؟
سال گذشته از مجموعه مدارس خاص و عادی دولتی ۲۰ میلیارد تومان کمک مردمی جذب شده است.
به چه میزان آموزش و پرورش به مدارس پرداخته؟
هفت تا هشت میلیارد تومان در بخش هزینه های جاری به مدارس کمک کرده‌ایم.
به این نتیجه رسیدم که مدارس ما مردم گردان هستند.
اگر کمک های مردمی نباشد انصافا می شود گفت که ما در ۵۰ تا ۶۰ درصد مدارس دچار مشکل می شویم.
بودجه سالانه شما در استان کرمان چقدر است؟
در سال گذشته ۱۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار دولتی مصرف کرده‌ایم که از این مبلغ ۹۸ درصد هزینه های پرسنلی است.
یعنی ۱ هزار و ۲۷۴ میلیارد تومان در سال حقوق می‌دهید؟
بله
این میزان حقوق برای آموزش چه تعداد دانش‌آموز است؟
۵۶۰ هزار نفر دانش آموز در استان داریم که ۷۰ هزار نفر در مدارس غیردولتی هستند و ۴۰ هزار دانش آموز در مقطع پیش دبستانی.
آمار دانش آموزان در سال‌های اخیر رو به افزایش است؟
در ۲ حوزه دانش آموزان ایرانی و مهاجر (افغانستانی) روند رو به افزایش است.
مهاجرین افغان غیر مجاز می‌توانند در مدارس ما ثبت نام کنند؟
۲۴ هزار نفر از مهاجرین افغانستانی در استان مشغول به تحصیل هستند.آنها می توانند بدون داشتن کارت اقامت با مراجعه به اداره اتباع در مدارس ما ثبت نام کنند.فقط باید شرایط سنی آنها با سن دانش آموزان ایرانی تطبیق داده شود.
یعنی چی؟
یعنی یک دانش آموز ۱۴ ساله نمی تواند در کلاس دوم دبستان که سنین ۸،۹ ساله هستند حاضر شود. و مطابق شرایط ایرانیان در مدارس با شرایط سنی خاص مشغول به تحصیل می شوند.
آقای مدیرکل شما به مدیریت خانم‌ها اعتقاد ندارید؟
چطور؟ ما در خیلی از پست‌های سازمانی مدیر خانم داریم.
پست‌های سازمانی اگر منظورتان مدیر مدارس دخترانه است، بله به علت شرایط این مدارس مدیر خانم دارید! منظورم در حد معاونت هاست.
به زودی شاهد خبرهایی در این زمینه خواهیم بود.
ممنون از وقتی که به ما دادید.
خواهش می کنم.