یادداشتی درباره‌ی سه شنبه‌های بدون خودرو
وطن قهرمانان دوچرخه سواری بدون دوچرخه

تقریبا ۳ سال از شروع جنبش سه‌شنبه‌های بدون خودرو می‌گذرد و خوشبختانه تعداد زیادی از هموطنان در استان‌های مختلف به این حرکت زیبا پیوسته‌اند و روز به روز هم به تعداد طرفداران این جنبش اضافه می‌شود و هر هفته هم تصاویر مختلفی از اقصی‌نقاط کشور در فضای مجازی منتشر می‌شود، اما نکته‌ی دردناک این است که شاهد حرکت پررنگی در کرمان نبوده‌ایم، هرچند استان ما به معدن قهرمانان دوچرخه سواری معروف است و هر سال شاهد درخشش نام جوانان و ورزشکاران موفق کرمانی در مسابقات و تورهای بین‌المللی دوچرخه‌سواری هستیم اما هنوز متاسفانه در زمینه‌ی ایجاد علاقه‌ برای همه مردم موفق نبوده‌ایم و هنوز نتوانستیم با دیگر استان‌های کشور در این زمینه رقابت کنیم، برای مثال سه‌شنبه‌ها در اصفهان روز بدون خودرو نامیده‌ می‌شوند و یا در مشهد مقدس هر هفته شاهد تعداد زیادی از مردم هستیم که به سمت محل کار خود با دوچرخه در حرکت هستند و همین حرکت دیگران را هم به انجام این عمل نشویق می‌کند. در حال حاضر متاسفانه به واسطه‌ی خوردن روغن‌های نباتی و مواد غذایی نچندان پاک و همین‌طور فراگیری بیش از حد فست‌فود‌ها مردم کرمان به شدت در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی هستند و از طرفی فرهنگ و رسوم ما به گونه‌ای همیشه مبلغ خوردن غذاها و تنقلات شیرین بوده که همین سهم استان ما را در ابتلا به دیابت بالا برده است و در واقع از هر منظری که به این ماجرا نگاه کنید در می‌یابید که کمپین “سه‌شنبه‌ها بدون خودرو” به شدت برای ما کرمانی‌ها واجب است و باید همه دست به دست هم بدهیم و حداقل همین هفته‌ای یک روز دست از ماشین‌سواری برداریم و این دو قدم راه را از خانه تا محل کار اندکی پیاده روی کنیم و یا اگر می‌خواهیم حق مطلب را ادا کنیم دوچرخه سواری را شروع کنیم که در هوای مناسب این روزها واقعا بهانه‌ای برای دوری از دوچرخه‌ نداریم. اما برای هر چه بیشتر تشویق کردن مردم به دوچرخه سواری باید از مسولان شروع کرد وبه قول معصومه ابتکار:همه دستگاه‌ها باید با سرعت کافی نسبت به اجرای تعهدات خود در کاهش آلودگی هوا پایبند باشند.
جالب توجه است که در ۱۶ خردادماه امسال خبرگزاری تسنیم روایت کرد که: شهردار اصفهان بعد از تشکیل پویش مردمی فرهنگ ترافیک اصفهان و اجرای طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو، هر سه‌شنبه از ابتدای صبح تا آخرین ساعات شب، با دوچرخه در سطح شهر اصفهان تردد می‌کند.
اینکه مدیران در روزهای سه شنبه فقط چند ساعتی و به صورت نمایشی با دوچرخه، مسیر معینی را رکاب بزنند و از آن‌ها عکس گرفته شود کافی نیست، چون معضلی به نام آلودگی هوا با چند ساعت رکاب زدن و عکس گرفتن حل نمی‌شود و لازم است هر روز از دوچرخه و یا وسایل حمل و نقل عمومی به فراخورشرایط و نیاز- استفاده کنند تا مشکلات را بیشتر احساس کنند. این موضوع می‌تواند در تصمیم گیری‌ مسولان نیز اثرگذار باشد.
فراهم بودن وسایل همگانی همچون تاکسی و اتوبوس و البته به صرفه بودن آن برای عموم مردم از دیگر الزامات پویش بدون خودرو است. وقتی شهروندان به ناوگان حمل و نقل عمومی اعتماد ندارند و برای سوار شدن در اتوبوس، زمان زیادی معطل می‌مانند و پس از انتظار طولانی به ناچار باید خود را در لا به لای انبوه مسافران اتوبوس جای دهند و از زمان سوار شدن تا پیاده شدن بایستند و از میله‌های داخل اتوبوس آویزان بمانند، آیا حاضر می‌شوند از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده کنند؟
هنگامی که شهروندان هر ماهه باید بخش قابل توجهی از درآمد خود را صرف استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی کنند در حالی که هزینه رفت و آمد با وسیله نقلیه شخصی کمتر از اتوبوس و تاکسی است، آیا مردم انگیزه و یا رغبت پیدا خواهند کرد ناوگان حمل و نقل عمومی را جایگزین خودروهای شخصی کنند؟
بی تردید مسئولان در عمل باید پرچمدار این پویش باشند و علاوه بر آن چنانچه استفاده از وسایل نقلیه همگانی ارزان‌تر از وسایل شخصی شود و مردم برای استفاده از آن‌ها زمان زیادی معطل نمانند و مستأصل نشوند، خود به خود به پویش روزهای بدون خودرو می‌پیوندند و این ایده نهادینه و به یک فرهنگ عمومی تبدیل می‌شود.
در حال حاضر همه روزه شاهد تعریف و تمجید همشهریان مختلف از شیوه‌های مدیریت شهری در کشورهای اروپایی هستیم و همیشه لبه‌ی تیز نقد به سمت مدیران شهرداری های خودمان است اما نباید از یاد ببریم که ما هم سهمی داریم و نمی‌توان توقع داشت که به قول ما کرمانی‌ها از جوی آب بپریم و پایمان هم خیس نشود. به یاد دارم که یکی از دوستان با شور و شوق فراوانی از رایگان بودن حمل و نقل شهری در اسلو پایتخت نروژ تعریف می‌کرد و می‌گفت: استیشن‌های مختلفی دوچرخه‌های یکسانی را نگهداری می‌کنند و مثلا کسانی که می‌خواهند از منزل به محل کار بروند در نزدیک‌ترین استیشن دوچرخه‌ی محله‌ی خود یک دوچرخه سوار می‌شوند و دوباره نزدیک به محل کارشان در استیشنی دیگر آن دوچرخه را می‌گذارند و در محل کارشان حاضر می‌شوند و شخص دیگری که مسافتی درون شهری را می‌خواهد سفر کند می‌تواند آن دوچرخه را بردارد و دوباره همین پروسه را تکرار کنند.
گفتم: واقعا طرح خوب و جالبی‌است اما نیاز به زمینه‌ی فرهنگی و اقتصادی هم دارد مثلا خود شما اگر آنجا ساکن باشید مترو و اتوبوس رایگان را ترجیح می‌دهید یا دوچرخه را؟
بگذارید از مشهد هم یادی بکنیم
مدیر‌عامل سامانه دوچرخه‌ مشهد مقدس تعداد کل ایستگاه‌های فعال دوچرخه همگانی این شهر را 110 ایستگاه دانست و گفت: حدود 20 ایستگاه نیز ساخته شده و عملیات آن در حال تکمیل است و چند ایستگاه نیز طی چند روز آینده افتتاح خواهد شد.
قربانی با بیان اینکه در گذشته روزانه تنها حدود 800 تا 900 سفر توسط دوچرخه‌های همگانی انجام می‌گرفت، اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر میزان استقبال مردم از دوچرخه‌های مستقر در ایستگاه‌های دوچرخه‌ همگانی افزایش چشم‌گیری داشته و روزانه بین 2000 تا 3000 سفر توسط این دوچرخه‌ها صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه این آمار در روز‌ها و ساعات مختلف متفاوت است و بستگی به ایام هفته، ترافیک، وضعیت آب و هوایی و .. دارد، افزود: بیشترین استقبال از دوچرخه‌ها معمولا صبح‌ها و در روزهای اول و آخر هفته است.
با توجه به اینکه شهر کرمان به بزرگی مشهد هم نیست و در حال حاضر مسیرهای زیادی بخاطر ساخت و ساز‌های همزمان در شهر یا مسدود شده‌اند و یا راه‌ها باریک‌تر شده‌اند و خود به خود ترافیک کرمان حداقل تا پایان این پروژ‌ها سنگین‌تر خواهد بود و هر روز وضعیت برای محیط زیست و حتی خود ما مردم کرمان که باید در این شهر کماکان نفس بکشیم و زندگی بکنیم، سخت‌تر و خطرناک‌تر می‌شود و شاید الگو گرفتن از کشورهای پیشرفته و حداقل شهرهای بزرگ‌تر کشور خودمان کار صحیحی باشد. هرچند فعلا فقط منتظر می‌مانیم تا ببینیم آیا شهرداری و یا شورای شهر کرمان تصمیمی در رابطه با سه شنبه‌های بدون خودرو و یا احداث ایستگاه‌های دوچرخه می‌گیرند یا کماکان باید در حسرت این مسائل بمانیم؟