سه روایت از یک جنگل/ کودتا با طعم کشک و بادمجان!
یکی از دوستان که به تاریخ معاصر علاقه مند است به من می گفت:«از میان شخصیت های تاریخ معاصر هر چه بیش تر درباره بقایی می خوانم کمتر می فهمم.» شخصیت پیچیده و سرشار از تضاد دکتر بقایی و نقش پر رنگی که در زمان سیاست پیشگی خود داشته و از طرفی خصلت های مثبت و منفی منحصر به فرد او باعث شده که در بین کسانی که سیاست پیشگی او را به یاد می آورند طرفداران و مخالفان سرسختی وجود داشته باشد. عده ای او را می ستایند و عده دیگری مذمت می کنند. گاه از او به عنوان انسانی کوشا و دلسوز یاد می شود و گاه شخصیتی که برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود اخلاق را نادیده می گرفته است.
همه این اظهار نظرها از بقایی انسانی مرموز ساخته که هر کسی از ظن خود او را به محکمه قضاوت می کشاند. یادداشت زیر اما سه نما از حوادثی است که امروزه شاید برای بسیاری از کرمانیان و به ویژه نسل جوان جالب باشد. حوادثی که حول جنگل قائم- تفرجگاه کنونی جوانان کرمان امروز- می چرخد.
یک
محمد محمدی روزنامه نگار پیشکسوت کرمانی کتابی تحت عنوان«تاریخچه جنگل قائم کرمان» نوشته است که در آن از دکتر مظفر بقایی کرمانی به عنوان بنیانگذار جنگل نام می برد. در ابتدای همین کتاب، نوشته ای به قلم بقایی کرمانی منتشر شده که وی ضمن ذکر خاطرات خود از اروپا و سفر خود به سواحل اقیانوس اطلس می نویسد:« در تابستان سال به هنگام1341 تعطیلات دانشگاه چون سال های قبل به کرمان عزیمت کردم. فرودگاه کرمان از شهر قریب 5 کیلومتر فاصله دارد. در دو طرف راهی که به شهر می رسد تپه های شنی وجود داشت که هر سال باد زمستانی آن ها را جا به جا می کند.
این دفعه دیدم دور تپه ها را سیم خاردار کشیده اند و بر بالای هر تپه میله کلفتی فرو کرده و روی تخته ای که در بالا قرار داشت نوشته اند«جنگل مصنوعی» ولی روی تپه برگ سبز که هیچ، یک برگ زرد و حتی یک سیخ خار هم دیده نمی شود!!!
تحقیق کردم معلوم شد اداره جنگلداری امسال ابتکار به خرج داده و تمام تپه های دور شهر و تپه های بین کرمان و ماهان را سیم کشی کرده است. از این ابتکار خیلی خندیدم. به شهر وارد شدم. ضمن عبور از خیابان ها دیدم روی دیوارها با خط خیلی درشت و زیبا جا به جا شعار هایی نقش بسته است: جنگل طلای سبز است. جنگل منبع آب است. جنگل ثروت است. ملتی که جنگل ندارد هیچ ندارد. ملتی که جنگل ندارد بدبخت است. ملتی که جنگل ندارد استقلال ندارد. و بسیاری از این قبیل. فقط جای شعارهایی محتوی فحش خواهر و مادر به ملتی که جنگل ندارد خالی بود! گر چه شعارها خیلی مضحک و بی جا بود ولی فکری از خاطرم گذشت که مرا متأثر کرد. فکر کردم کودکی که تازه خواندن و نوشتن آموخته است پس از خواندن این شعارها در خانه از پدرش بپرسد جنگل چیست؟ پس از فهمیدن مفهوم جنگل و ملاحظه آن که اثری از آن در کرمان یافت نمی شود بدیهی است که همه آن شعارها به صورت منفی در خاطر او منعکس می شود و عقده حقارت پیدا می کند. دیدم اگر اداره جنگل به جای هر یک از آن شعارها نهالی کاشته بود سراسر شهر پر از درخت می شد.»
و پس از آن دکتر بقایی با نفوذ حزب زحمتکشان در میتینگ 14 مرداد ( سالگرد مشروطیت) مردم را دعوت به جنگل کاری می کند.
بقایی در خاطراتش مدعی است که سازمان امنیت کشور به واسطه این که حزب زحمتکشان شروع کننده این حرکت بوده در مسیر پیشرفت کارهای جنگل سنگ اندازی می کرده است. اما در اساسنامه جنگل قائم ذکر شده بود که:«کمیته جنگل قائم به هیچ یک از احزاب سیاسی بستگی نداشته و کانون فعالیت هایی از این قبیل نخواهد بود.»
حتی یک نفر که ادعای قطعه زمینی را در محدوده جنگل قائم داشته است در عریضه هایی که به مقامات بلند پایه رژیم شاه کرده بود چنین نوشته بود:«چهل سال پس از آن که غائله جنگل گیلان به دست قائد توانای ایران خاموش شد، دکتر بقایی با کمک چند نفر حمال و رجاله و سپور و چاقوکش درصدد برآمده است در کرمان جنگلی احداث کند که غائله گیلان را در این جا از نو بر پا کند!»
با همه این موانع، هیأت امنای جنگل قائم با پیوستن پنجاه و شش نفر که بسیاری از آنها به رحمت خدا رفته اند و تعدادی از آن ها خوشبختانه هنوز در قید حیات و خدمت رسانی به شهر هستند کار خود را ادامه می دهد.

دو
هر ساله اعضا و پایه گذاران کمیته جنگل قایم در 14 مرداد ماه که مصادف با انقلاب مشروطیت بود دور هم جع می شدند و با غذای سنتی کرمان- کشک و بادمجان- از خود پذیرایی می کردند.
در سال 1359 که 14 مرداد مصادف با ماه مبارک رمضان بود. گردانندگان مهمانی تاریخ این ضیافت را به آخرین جمعه ماه شعبان منتقل کردند.
بقایی می نویسد:«روز جمعه 20 تیرماه 1359 ساعت یک بعد از ظهر به جنگل رسیدم. در برابر مدخل جنگل تعدادی پاسدار مسلح ایستاده بودند. پنداشتم ایشان به جای ژاندارم هابرای حفظ انتظامات آمده اند…. هنوز چایی که برایم آورده بودند نوشیده نشده بود که ناشناسی جلو آمد و اجازه خواست پهلویم بنشیند. بدون مقدمه گفت:«بفرمایید گوشه خلوتی عرضی داشتم…. آقای فهیم گفته اند احترام جنابعالی رعایت شود…» بدین ترتیب مظفر بقایی و هشتاد نفر از مدعوین توسط مأموران دستگیر شدند.
اما پس از مدتی با رأی دادسرای انقلاب اسلامی مبنی بر این که:«علت تغییر زمان مهمانی از 14 مرداد به بیستم مرداد مصادف بودن 14 مرداد با ماه مبارک رمضان بوده است و موضوع هیچ گونه ارتباطی با توطئه علیه نظام جمهوری اسلامی نداشته است. بنا به مراتب به علت فقد دلیل کافی بر وقوع اتهام انتسابی به متهمین مذکور قرار منع پیگرد صادر و اعلام می گردد.»
سه
حجت الاسلام مرتضی فهیم کرمانی رییس وقت دادگاه انقلاب کرمان که دستور بازداشت کشک بادمجان خورها را صادر کرده بود بعدها در مجلس شورای اسلامی در دفاع از اعتبار نامه خود دستگیری این افراد را توطئه ای سیاسی از جانب بنی صدر- رییس جمهور وقت- عنوان کرد و گفت:«… یک مرتبه به ما خبر دادندیک گزارش رمزی و سری رسیده به دادگاه انقلاب که یک عده ای در صدد کودتا هستند. به نام کودتای(فارست) با (فارت) که نمی دانم چه بود که به فارسی می شود جنگل! برای ما ترجمه کردند کودتای جنگل یک شاخه اش در کرمان است. مواظب باشید در فلان روز در آن جا تشکیل جلسه داده این ها را محاصره بکنید…آقایی از تهران آمده به نام مصدقی یا مصدقی زاده نمی دانم کی بود. یک نامه هم داشت. بعد ما تماسی گرفتیم با آقای قدوسی که چنین نامه ای از طرف شما دارد. ایشان گفت نه! اگر نامه اش را نگاه کنید تاریخش مال یک ماه قبل است و آن هم مربوط به همین تهران و حوالی تهران است و ربطی به آن جا ندارد. بی خودی است. ما قدری یکه خوردیم. بنا کردیم به تحقیقات کردن… همین آقا[مصدقی] آمد گفت که آقا از تهران دستور داده اند همه این ها را به تهران بفرستید. گفتم کی دستور داده؟ گفتک مقامات بالا! مقامات بالا چه کسانی هستند؟ گفت از دفتر ریاست جمهوری دستور داده اند. ما یک مرتبه فهمیدیم قضیه، قضیه سیاسی است نه یک واقعیت…»
فهیم کرمانی دستور ریاست جمهوری مبنی بر اعزام دستگیرشدگان به تهران را اجرا نمی کند و هواپیمای فرستاده شده از طرف بنی صدر را که خالی به کرمان فرستاده شده بود را خالی به سمت تهران برگرداند.