پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | بخشی‌نگری وزارت نیرو

بخشی‌نگری وزارت نیرو





بخشی‌نگری وزارت نیرو

۸ مرداد ۱۴۰۲، ۲۲:۳۷

حدود ۵ سال پیش یکی از معاونین وزارت نیرو اعلام کرد اقدامات آبخیزداری با قطع پیوستگی آب سبز و آبی و به‌هم زدن نظام هیدرولوژیکی باعث صدمه به اکوسیستم می‌شود

حدود ۵ سال پیش یکی از معاونین وزارت نیرو اعلام کرد اقدامات آبخیزداری با قطع پیوستگی آب سبز و آبی و به‌هم زدن نظام هیدرولوژیکی باعث صدمه به اکوسیستم می‌شود. در آن زمان سازمان منابع‌طبیعی به این صحبت‌ها پاسخ درخوری نداد و این سکوت باعث شد دوستان وزارت نیرویی مهر تأیید بر صحبت‌های خودشان زده و با همان دیدگاه و رویکرد به کار خود ادامه دهند. ازاین‌رو، آنها در یک‌سال گذشته صحبت‌های قبلی را زنده کردند و با استناد به همین صحبت‌های یک‌جانبه و نیز با استفاده از رانت قدرت، اقدام به تهیه و ارائهٔ لایحهٔ حفاظت از رودخانه به مجلس کردند. لایحه‌ای که در آن وزارت نیرو متولی اصلی حفظ و حراست از رودخانه ذکر شده‌است. حتی در گزارش کارشناسان بخش آب مرکز پژوهش‌های مجلس دربارهٔ این لایحه اسمی از وزارت جهاد کشاورزی (سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری) در بین سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط با حریم و بستر رودخانه دیده نمی‌شود. این درحالی‌است که سرچشمهٔ تمامی رودخانه‌ها، آبراهه‌ها و مسیل‌ها در حوزه‌های آبخیز است که مدیریت آن نیز زیر نظر سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری است. اینکه منشأ رودخانه و جریان آن در حوزه‌های آبخیز و اراضی ملی است، ولی مدیریت آن دست وزارت نیرو باشد، بسیار جالب است. فکر کنید مثلاً رودخانه‌ای که از وسط جنگل رد می‌شود را وزارت نیرو مدیریت کند، مابقی جنگل را سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری. حتی جالب‌تر اینکه سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری را که خود متولی سطح بسیار وسیع، وظایف متنوع و پیچیدهٔ حوزه‌های آبخیز است، زیربخش شورای‌عالی آب قرار دادند؛ درحالی‌که مدیریت حوزه‌های آبخیز فقط شامل آبخیزداری و مسائل مرتبط با آب نیست و این موضوع مانع از چانه‌زنی و مدیریت یکپارچهٔ حوزه‌های آبخیز می‌شود. بنابراین، جای تعجب نیست که وزارت نیرو کم‌کم به این فکر بیفتد که مدیریت حوزه‌های آبخیز را نیز در دست بگیرد و آن را به منبع درآمدی دیگر تبدیل کند و اقداماتی از قبیل انتقال آب بین‌حوضه‌ای و ایجاد سازه‌های حجیم را به‌راحتی در حوزه‌های آبخیز پیاده کند. اینکه وزارت نیرو اقدامات مبتنی‌بر طبیعت آبخیزداری را باعث به‌هم خوردن نظام هیدرولوژیکی می‌داند، مثل این است که بگوییم جنگل‌ها و مراتع با نفوذ آب و کاهش رواناب و تقویت ذخایر استراتژیک آب زیرزمینی مانع از جریان آب آبی می‌شود؛ پس باید این جنگل‌ها و مراتع را از بین برد تا آب جریان پیدا کند و پیوستگی آب آبی ایجاد شود. در اینکه پوشش گیاهی تا حدی باعث افزایش تبخیر و تعرق در منطقه می‌شود، جای بحث نیست؛ ولی نباید فراموش کرد که مزایای تقویت پوشش گیاهی بسیار بیشتر از میزان آبی است که توسط گیاهان تبخیر و تعرق می‌شود (حتی انسان نیز تا موقعی که مصرف نداشته‌ باشد، کارایی ندارد). البته سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری نیز باید حد بهینهٔ جنگل‌کاری و نوع گونهٔ گیاهی را براساس بیلان آبی منطقه مدنظر قرار دهد. موضوع جالب‌تر اینکه کسانی از به‌هم خوردن نظام هیدرولوژیک دم می‌زنند که با انتقال آب بین‌حوضه‌ای (بهشت‌آباد) و احداث سدهای بدون مکان‌یابی درست و فاقد مجوزهای محیط‌ زیستی (سد خرسان ۳، سد تنگ سرخ و…) نه‌تنها نظام هیدرولوژیکی بلکه نظام اجتماعی و اقتصادی و محیط زیستی را در مبدأ و مقصد به‌هم می‌زنند و باعث تعارضات شدید در بسیاری از مناطق شده‌اند. دوستان وزارت نیرو باید بدانند که روش‌های آبخیزداری مبتنی‌بر طبیعت است و آبخیزداران تمایلی به احداث و ایجاد اقدامات مکانیکی و سازه‌ای در حوزه آبخیز ندارد و زمانی که اقدامات بیولوژیک پاسخگو وضعیت تخریبی حوزهٔ آبخیز نباشد و در شرایط اضطراری اقدام به استفاده از روش‌های مکانیکی با ارتفاع کم می‌کنند؛ اگرچه این سازه‌ها نیز خود بعد از مدتی ضمن تعدیل شیب زمین، محلی برای رشد پوشش گیاهی و نفوذ آب نیز می‌شوند. بنابراین، وزارت نیرو به‌جای دست‌درازی به آب و خاک و رودخانه و دخالت در رسالت سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری بهتر است به تکالیف قانونی خود در قبال تخصیص مبلغی از فروش آب سدها و آب استخراجی از آبخوان به کارهای آبخیزداری عمل کند، تا آبخیزداری بتواند به تکالیف قانونی و رسالت اصلی خود که حفظ آب و خاک و مدیریت حوزه‌های آبخیز جهت ارائهٔ بهتر خدمات زیست‌بومی است، بپردازد.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *