آخرین کاوشهای باستانشناسی در فاروج، جزئیات قلعهای اشکانی را از زیر خاک بیرون کشید
شگفتیهای دو هزار ساله «ویرانشهر»
سرپرست هیات باستانشناسی ویرانشهر: مطالعات دروازه غربی ویرانشهر نشان میدهد این بنا مربوط به دوره اشکانی است
۱۱ دی ۱۴۰۰، ۰:۰۰
«ویرانشهر» بقایای یک قلعه را در خود جای داده است؛ قلعهای که حصاری مربعشکل آن را دربر گرفته و از سوی دیگر سالها کشاورزی بر بازماندههای آن، آسیبهای جبرانناپذیری به محوطه وارد کرده. این نقطه تاریخی در فاروج، نخستین محوطهای است که باستانشناسان و تاریخدانان با تردید میگفتند بازماندهای از دوره اشکانی است. حالا کشف تازه در این محوطه به طور دقیق تاکید میکند که این قلعه بازمانده دوره اشکانی است.
45 سال پیش این محوطه به دست باستانشناسان ایتالیایی، به سرپرستی روبرتا ونکو ریچاردی از دانشگاه تورین شناسایی شد و حالا گروهی متشکل از باستانشناسان دانشگاه تهران و موزه لوور چند سالی است که کاوش در پشتههای خاک ویرانشهر را از نو آغاز کردهاند. این کاوشها در هر مرحله ابعاد تازهای از هنر و فرهنگ اشکانیان را روشن میکند و حالا آخرین یافته باستانشناسان یک دروازه است. دروازهای که نشان میدهد حدود 2200 سال پیش، دقیقا این نقطه کشف شده، محل ورود به حصار اشکانی بوده است.
بقایای قلعه خشتی ویرانشهر حدود 14 هکتار وسعت دارد و کاوشهای پیشین نشان میدهد در بخشهای مرکزی و گوشه شمال غربی آن تاسیسات مسکونی و نظامی وجود داشته است. محوطه ویرانشهر در ۱۰ کیلومتری شمال شهرستان فاروج و در استان خراسانشمالی قرار دارد و دور تا دور آن زمینهای کشاورزی است. اینطور که ایرنا نوشته این منطقه که سرچشمههای اترک را در خود جای داده از دیرباز مورد توجه جوامع انسانی قرار داشته و عبور یکی از مهمترین شریانهای ارتباطی شرق به غرب بر اهمیت زیستی آن منطقه افزوده است.
مطالعات باستانشناسی در این محوطه تاریخی بهعنوان بخشی از فعالیتهای مشترک دانشگاه تهران با موزه لوور پاریس تعریف شده و بر اساس تفاهمنامه پنجساله پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور انجام میشود. کاوش و مطالعات در ویرانشهر فاروج در تفاهمنامه منعقدشده با میراث فرهنگی و موزه لوور از ۲ سال قبل آغاز شد و فصل سوم کاوشها در این محوطه تاریخی نیز به تازگی به پایان رسید. میثم لبافخانیکی، سرپرست هیات باستانشناسی ویرانشهر فاروج خراسان شمالی درباره به ایرنا گفت مطالعات انجام شده درباره دروازه غربی این محوطه تاریخی که به تازگی از دل خاک بیرون کشیده شده، نشان میدهد این بنا مربوط به دوره اشکانی است.
لباف خانیکی با بیان این که کاوشهای مشترک ایران و فرانسه در این محل تا ۲ سال دیگر ادامه خواهد یافت ادامه داد: «در کاوشهای فصل سوم نیمی از دروازه غربی این محوطه خاکبرداری شد که پلانی از دروازههای دورههای اشکانی است.» او با بیان این که قدمت این محوطه هزار و ۷۰۰ تا ۲ هزار سال تخمین زده شده است اضافه کرد: «سازه این دروازه و ابعادی که دارد نشاندهنده اهمیت و رونق اقتصادی و اجتماعی ویرانشهر فاروج است و همانطور که حدس میزدیم این محوطه استقراری مهم نقش مرکز مدیریتی حکومت در دره اترک را داشته و معبر تردد این سکونتگاه بوده است.» سرپرست هیات باستانشناسی ویرانشهر فاروج با بیان اینکه بقایای معماری نشان میدهد این محوطه را حصاری مربع شکل محصور کرده است گفت: «براساس شواهد اولیه، حصاری مربعی شکل این محوطه ۱۴ هکتار است که هر ضلع آن ۳۵۰ متر بوده و در داخل این حصار محوطه محصور دیگری است که حصاری به اضلاع ۹۰ متر ارگ یا حاکمنشین را محافظت کرده است.» به گفته او کاوشهای سال گذشته نیز آثاری از یک مجموعه معماری را در محل تپهای که در بخش جنوبی محوطه واقع شده است، آشکار ساخت.
او در ادامه درباره مراحل بعدی کاوشهای باستانشناسی توضیح داد: « کاوشهایی که در محل دروازه غربی این سکونتگاه انجام شد نشان داد که در طرفین این دروازه دو برج با پلان مستطیل شکل قرار داشته و فضای داخلی هر برج مشتمل بر تالاری به طول ۵/۹ و عرض ۴ متر بوده است. ساختار دروازه و سازههای الحاقی در طول حداقل سه دوره معماری دچار تغییراتی شده که با توجه به شواهد مکشوفه از اوایل دوره اشکانی تا اواسط دوره ساسانی به طول انجامیده است.» بر اساس توضیح این باستانشناس علاوه بر بقایای معماری، مقادیر قابل توجهی از قطعه سفالهای شاخص دوره اشکانی و ساسانی از لایههای فرهنگی این محوطه به دست آمده که معیار مناسبی برای شناسایی و گونهشناسی سفالهای دوره تاریخی ناحیه شمال خراسان را فراهم میآورد.
سرپرست هیات کاوش همچنین گفت: «بقایای معماری و سفالهای ویرانشهر از این جهت اهمیت دارد که پیش از این مراکز جمعیتی اشکانی با این مقیاس، تنها در خارج از مرزهای ایران و بیشتر در جنوب ترکمنستان مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته بود و دسترسی به اطلاعات آنها همواره با مشکلات همراه است.»
او در آخر تاکید کرد: «این محوطه در منطقهای واقع است که به ظنّ اغلب تاریخنگاران و باستانشناسان خاستگاه پادشاهان اشکانی و شکلگیری نخستین مراکز اداری و سیاسی آن هاست.» بر همین اساس است که گسترش مطالعات تاریخی و کاوشها و بررسیهای باستانشناسی در این منطقه میتواند پرده از ابهامات فراوانی دربارۀ تاریخ اشکانیان اولیه بردارد.
شاهنشاهی اشکانیان که با نام امپراطوری پارتها هم شناخته میشود توانستند به مدت 495 سال بر سراسر ایران(قسمت اعظم غرب آسیا) حکومت کنند. منابع مختلف تاریخی مینویسند اسکندر مقدونی بعد از حمله به ایران و فروپاشی هخامنشی، به سمت مناطق شرقی ایران و از جمله شمال خراسان لشگرکشی کرد. این دوره اما از فقر شدید منابع تاریخی رنج میبرد. پژوهشی با عنوان «شاهگزینی در دوره اشکانیان» که در شماره دوم دو فصلنامه تخصصی تاریخ ایران اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر منتشر شده درباره پیشینه اشکانیان مینویسد: «در سنگ نبشته معروف صخره بیستون، یعنی برای دوره قبل از داریوش اول، از ساتراپی پرثوه-parƟava نام برده میشود. این ساتراپی باید بخش اعظم استان خراسان امروزی ایران و هیرکانیا را در برگرفته باشد. نام پرثوه واژه پارسی باستان است. با این همه، در خور توجه است ساکنان ساتراپی هخامنشی پرثوه هستند. این بدان معنی است که در سنگ نگارههای هخامنشی در تخت جمشید فقط پارتیان نمایانده شدهاند. بنابراین، نام پرثوه در آغاز نامی جغرافیایی بوده و بعدا، هنگامی که پرنیهایِ مهاجم دامنه حکومتشان را بر مناطق دیگر ایران گسترش دادهاند، به صورت پارت، به نام قوم بدل شد. آگاهی از سرمنشأ پارتیان از ژوستن است که میگوید ایشان اصلا رانده شده از سرزمین سکاها بودند و استرابون معتقد است که ارشک از سکاها بود که با اپارانی، بخشی از بیابانگردان داهه پیوند داشت که در کرانههای اخوس (جیحون جنوبی) یا آمودریا میزیستند.» عصر 500 ساله اشکانی یکی از پررونقترین دوران حیات شمال خراسان برشمرده میشود. در این دوره شهرهایی چون نسا و هکاتوم پیلوس بسیار آباد شدند و نقاطی چون استوا (خبوشان در محدوده شهرستان فاروج) رفتهرفته توسعه یافتند.
مطالب مرتبط
صیاد متخلف ماهی در وارنگه رود البرز دستگیر شد
ملکی تشریح کرد؛
جزییات حادثه در شهربازی دریاچه شهدای خلیجفارس+ فیلم
آنچه ظریف در برنامه گفتوگوی ویژه خبری مطرح کرد
تشکیل بیش از ۷۰۰۰ کانون ارزیابی برای جذب ۲۵ هزار دبیر و هنرآموز
کیفیت هوای تهران برای گروههای حساس ناسالم است
با توجه به رگبار و رعد و برق در ارتفاعات البرز از کوهنوردی خودداری کنید
استفاده از باورهای مذهبی برای مقابله با کمآبی
تک رقمی شدن نرخ بیکاری در ۲۶ استان
زمان صدور احکام جدید متناسبسازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی
اعلام نهایی اسامی پذیرفتهشدگان آزمون دبیری در مرداد
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید