نگاه پیام ما به مشکلات زنان سرپرست خانوار؛
شانه‌های زنانه زیر بار وظایف مردانه

نجمه سعیدی

حرکت اتوبوس باعث شد، محکم تر میله بغل دستش را بگیرد، نگاهی به ساعتش انداخت پاکت های میوه ای که در دست داشت راکمی جابه جا کرد، ایستگاه بعدی به سرعت پیاده شد و به سمت دیگر خیابان رفت، اما نگاه خسته ودست های کار کرده اش روی میله اتوبوس واحد جا مانده بود….خانواده تعریفی مقدس که در اکثرمواقع حس پناه داشتن. حس اتحاد لطیفی را تداعی می کند جایی که همه ی اعضا فرصت می کنندکه تجربه ی واقعی عشق را درک کنند، گریه کنند، غمگین باشند اما تنها نشوند اما گاهی تند باد های زندگی آن قدر بیرحم بربدنه ی خانواده ضربه میزند که زخمی عمیق بر جا می گذارد زخم از دست دادن سرپرست خویش را وقتی سرپرست خانوار از پیکره آن جدا شود، تکلیف بقیه چه میشوداعضا خانواده ای که به شدت آسیب پذیر شده اند درست در همین لحظه نقشی جدید برای جامعه تعریف میشود،نقشی سخت اجرا که در اکثر مواقع به عهده زن است اصطلاح سرپرست خانواده به زنانی داده میشودکه بدون حضوردایم ویا منظم یک مرد سرپرستی خانواررا به عهده میگیرند و همه ی مسئولیت آن را اعم از اقتصادی، تربیتی به دوش میکشند.زن سرپرست خانواده شامل زنانی بیوه،با همسران معتاد ویا مهاجر و یا فوت شده میباشد،و کلیه وظایف سرپرست را برعهده می گیرند،طلاق و فوت همسر دو دلیل عمده تبدیل شدن زنان به سر پرست خانواده است، اما زنانی که همسر خود را به هر دلیلی از دست داده اند. در روابط اجتماعی خود تغیر زیادی زا احساس خواهندکرد و فشار روحی روانی زیادی را تحمل میکنندو در معرض آسیب های زیادی هم قرارمیگیرند و در این میان اگر نگرانی اقتصادی و امرار معاش به این دایره اضافه شود وضعیت به حالت وخیم و درد ناکی تبدیل خواهد شد،که اکثر زنان سرپرست خانوار آن را تجربه کرده اند و این فشار های روانی واقتصادی روز افزون خانواده های زن سرپرست وبه ویژه زنان سرپرست خانواده را با پیامد های روانی بدی روبرو خواهد گرد،که یکی از آن ها افسردگی میباشد که به دلیل احساس عدم امنیت، ترس و در ماندگی ایجاد شده است، احساس امنیتی که تا زمانی که برای یک زن چه در جایگاه همسر وچه مادر معنی داشت که مرد وسرپرست حضور داشت. بهزیستی استان تهران به همراه دانشکده علوم بهزیستی تحقیقی بر روی 140زن سر پرست خانواده تحت پوشش بهزیستی انجام دادند و این تحقیق نشان داد که زنان سرپرست خانواردر وضعیت بدی قرار دارند و علائم بیماری هایی مثل افسردگی، اضطراب و پرخاشگری در آن ها دیده می شود.
شاید خدا خواست دوباره برای
کار به من زنگ بزنند
زهرا 38 ساله مادر دو فرزند به سن های 8ساله و 12 ساله است او می گوید بعد از اینکه شوهرم معتاد شد،من هم کار می کردم یعنی مجبور بودم او هم سر کار بود هر چند بیشتر از پول موادش را نمی توانست در بیاورد،اما چهار سال پیش به دلیل مصرف زیاد مواد فوت شد و از آن زمان به بعد خودم فقط کار میکنم، با یک شرکت خدماتی کار میکنم اگر کسی نیاز به نظافت منزل یا محل کار داشته باشد به شرکت زنگ میزند و شرکت به من خبر می دهد البته یه مقدار از دستمزدم رو هم باید به شرکت بدهم، من چون من هنوز جوون هستم خیلی از جاها من رو نمی فرستند و حتی اگه برم هم فقط همون دفعه اول خبرم می کنند، بعضی وقت ها خانم ها هم چون جوونم از ترس شوهراشون راضی نیستن که من تو خونه شون کار کنم،همه ی مشکلات روی دوش خودم هست، خیلی وقت ها بچه هام تو خونه تنها هستندچون من از جایی به جای دیگه واسه کار می رم، همیشه سعی می کنم تمیز کار کنم، شاید خدا خواست و دوباره بهم زنگ زدند.
زندگی بدون همسرم غیرقابل تصور است
سهیلا 49 ساله دبیر آموزش پرورش و مادر سه فرزند و هم چنین سرپرست خانواده او در قید حیات هست و با آن ها زندگی می کند او می گوید: من کار می کنم و حتی در روزهایی که بیکاری دارم اضافه کاری می کنم و حقوقم از همسرم خیلی بیشتر است و تقریبا تمام مخارج خانواده بر عهده ی من است اما همین که همسرم هست، همین که احساس می کنم اگه اتفاقی بیفته می تونم روی کمکش حساب کنم و یا حتی حرف هایی رو که نمی تونم به کسی بگم میتونم به اون بگم …یعنی همین که یک همراه دارم یه دنیا ارزش دارد، من واقعا نمی دونم زن های تنها چکار می کنند چه طور مشکلات عاطفی و همچنین مالی را حل میکنن من حتی با وجود اینکه نیاز مالی ندارم به همسرم ولی زندگی بدون او برایم غیر قابل تصور است.
احساس می کردم
از طرف همه صدقه می گیرم
طاهره 49 ساله کارمند یکی از ادارات است او میگوید من یک پسردارم که پشت کنکوری است که حدود 15 سال پیش همسرم رادر یک تصادف رانندگی از دست دادم در ابتدا فشار روانی زیادی را تحمل کردم و تحمل هیچ چیز و هیچ کس رو نداشتم. احساس میکردم که از طرف همه صدقه میگیرم، اما به خاطر درسی که خوانده بودم در آزمون ورودی قبول شدم و خداروشکر کار خوبی پیدا کردم، اگه کار نداشتم نمی دونم وضعیت خودم و پسرم چی می شد، حتی فکر کردن بهش منو میترسونه ولی الان، احتیاجات خودمون رو به راحتی تامین میکنم ولی اگه کار نداشتم زندگی خیلی سخت تر از الان میشد
9 درصد خانواده های ایرانی
زن سرپرست هستند
بر اساس آمار های ارائه شده حدود 9 در صد از خانواده های ایرانی زن سرپرست هستند و با توجه به فشارهاو مشکلاتی که این خانواده ها با آن روبرو هستند نیاز فزون تری به حمایت و توجه دارند که حتی با حمایت بهزیستی،کمیته امداد و همه ی نهاد ها وارگان ها مرتبط هنوز بر طرف نشده است .
مدیرکل بهزیستی کرمان: امیدواریم مستمری زنان سرپرست به حقوق اداره کار برسد
در رابطه با حمایت بهزیستی از زنان سرپرست خانواده، صادق زاده مدیر بهزیستی استان کرمان هم گفت :از زنان سرپرست خانواری که زیر پوشش این سازمان قرار میگیرند به شکل های متفاوتی حمایت میشود، بسته های حمایتی وجود دارد که شامل مستمری ماهیانه، کارت های خرید، کمک هزینه تحصیلی فرزندان، وام های خود اشتغالی، بیمه،کمک های آموزشی، تربیتی و درمانی می باشد. او خاطر نشان کرد: امید است که با حمایت قانون، مستمری زنان سرپرست خانواده در سال 95 به حداقل حقوق پرداختی اداره کار برسد کرد. در این رابطه صادق زاده اضافه کرد که علاوه به پرداخت های کمک معیشتی یکی از حمایت های ویژه حمایت های آموزشی میباشد. این زنان به سازمان فنی حرفه ای معرفی شده و به صورت رایگان آموزش میبینند و بعد برای اشتغال هم از آن ها حمایت می شود مثل وام خود اشتغالی و حمایت بیمه ای.
زنان بیشتر از مردان در معرض فقر قرار دارند
معاون ریس جمهور در امور زنان و خانواده در گفتگویی در رابطه با وضعیت زنان سرپرست خانوار گفت: زنان بیشتر از مردان در معرض فقر قرار دارند. وی ادامه داد: آنان قابلیت و امکانات لازم برای توامندی و کاهش فقر برخوردارنیستند و دلیل آن وجود موانع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی در توسعه و پیشرفت وضعیت زنان است. شهین دخت مولانوری گفت: فقرزنان تنها مربوط به درآمد نیست بلکه قدرت،اعتماد،خود باوری و پذیرش اجتماعی در به وجودآمدن و حل این مسئله بسیار مهم هستند .وی با بیان اینکه ترکیب سنی،تحصیل در آمد و فقر اقتصادی از آسیب های زنان سرپرست خانواده است .باید این مسئله مورد توجه مسئولان قرار بگیرد. او هم چنین اظهار داشت :تامین نیازهای اساسی اعضای خانوادی توسط سرپرست خانواده با وجود تبعیض های جنسیتی و نا برابری در عرصه های مختلف اجتماعی و اقتصادی از عواملی هستند که موجب آسیب پذیری بخش قابل توجهی از جامعه زنان سرپرست خانواده شده است .مدیر بهزیستی کرمان هم در رابطه با فشار های روحی زنان سرپرست خانوار گفت با توجه به فشار های روحی زیادی که این گروه از زنان تحمل میکنند در این سازمان به این گروه مشاوره های روانشناسی رایگان داده میشود حتی در مواردیکه زن سرپرست خانوارتنها زندگی میکند یک سری آموزش های تخصصی به آن ها ارائه میشود مانند فرزند پروری و…تا در این خصوص فرزندان خود را بهتر و راحت تر تربیت وپرورش دهند.ایشان ادامه داد که یک طرح به نام امداد وجود دارد که در سازمان بهزیستی اجرا میشود به این صورت که یک کمک هزینه ای به مادرپرداخت میشودتا از فرزند خود مراقبت کند .
82 درصد زنان سرپرست، بیکار هستند
با توجه به اینکه طبق آمار های بیان شده 82در صدد از زنان سرپرست خانواده بیکار هستند وضعیت خانواده های آنان و هم چنین زنان سرپرست خانواده تبدیل به نقطه ای نگران کننده شده است. معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد خمینی اعلام کرد 9 در صد از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی زیر 25 سال میباشند ذولفقاری هم چنین گفت که 10 درصد از جمعیت کمیته امدادرا زنان خانوار تشکیل می دهند که عمده ی این افراد به دلیل طلاق تحت پوشش هستند.
زنانی که خود را فراموش می کنند
فوت، مهاجرت،طلاق،اعتیاد،همه و همه باعث میشود که زنان سرپرست خانواده با کوله باری از مشکلات در جامعه رها شوند زنانی که تعداد زیادی از آن ها در سنین بالاتری قرار دارند و باید برای امرار معاش خود و فرزندان خود کار کنند و یا مهارت های لازم رابرای کاری به دست آورند. تعدادی از آن ها برای پیدا کردن شغل از سمت روستاها و شهر های کوچک به سمت کلان شهرها می روند که شاید در پرتوی شلوغی برای خود و خانواده ی خود تامینی ایجاد کنند زنانی که به واقع خود را فراموش کرده و در آرزوی بهترین های برای خانواده هایشان هستند.