نخستین دستبافته بشر در مسیر فراموشی است
«نمدمالی» هنری به وسعت ایران
پیشکسوتان «نمدمالی» معتقدند خلاقیت جوانان میتواند تولیدات تازهای از این هنر را به نمایش بگذارد
![«نمدمالی» هنری به وسعت ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/07/4-3.jpg)
۱۴ تیر ۱۴۰۲، ۲۱:۱۶
کهنترین دستبافتهای که بشر برای خودش درست کرد، این روزها دیگر مشتری ندارد و یاد و خاطرهاش را باید از کتابهای قدیمی یا آلبومهای عکس مادربزرگها گرفت. صحبت از نمد است و در قدمتش همین بس که در ادبیات شفاهی نمدمالان داستان معروفی را با این مضمون نقل میکنند که پسر حضرت سلیمان (ع) چوپانی بود که میخواست از پشم گوسفندش برای بافت پارچه استفاده کند. پس از چندبار شکست در این آرزو ناکام شد و از روی خشم و اندوه پشم را مشت کوبید و اشک ریخت. اشکها به درون الیاف پشم راه یافت و آنها را به هم چسباند و اینگونه بود که نخستین نمد خلق شد. گذشته از این روایت، قدمت نمد به دوره نو سنگی برمیگردد؛ مردمی که با پشم سروکار داشتند نمد را میشناختند.
«نمدمالی» گستره وسیعی از کشور را در برمیگرفته، اما نمدبافان به صنعتی شدن نمدمالی و جایگزین شدن دیگر بافتهها در دنیای مدرن، مشتریهایشان را از دست دادند و با نمدمالی وداع کردند. با این حال تعداد اندکی از پیشکسوتان این هنر در هر شهر و روستایی هست که بتواند زیر و بم این هنر را به نسل جدید آموزش بدهد. نمدمالی هم درست مثل هنرهای دیگر دستی که از نفس افتاده است با دمیدن آتش خلاقیت و کاربردی کردن محصولاتش جان تازهای خواهد گرفت.
نگاه خلاقانه
برخی از هنرمندان جوان آستین همت بالا زدهاند و با ایدهپردازی تازهای به سراغ صنایعدستی از یاد رفته آمدهاند. درست مثل «ناهید موذن» و همسرش که حدود یک دهه است محصولات نمدی تولید میکند و معتقد است هر یک از صنایعدستی ایرانی برای خودش روایتی منحصر به فرد دارد که نیاز به بازتعریف دارد تا در یاد بماند.
«موذن» اهل تربیت حیدریه در خراسان رضوی است. جرقهٔ اولیه برای راهاندازی کارگاه نمدمالی برای او از صحبتهای قدیمیها که از نمدبافان یاد میکردند، زدهشد. او به «پیام ما» میگوید: «اسم برخی از کوچههای تربت حیدریه به نام نمدبافان مانده، اما خودشان از دنیا رفتهاند و بعد از آنها هم کسی هنرشان را ادامه نداده، چون جوانان حال و حوصله کار سخت را ندارند.»
یک هنرمند: اسم برخی از کوچههای تربت حیدریه به نام نمدبافان مانده، اما خودشان از دنیا رفتهاند و بعد از آنها هم کسی هنرشان را ادامه نداده است. چون جوانان حال و حوصله کار سخت را ندارند
موذن که دانشآموختهٔ گرافیک است، ایدههای تازهٔ خود را برای تولید محصولاتی مثل کیف، کفش، کفی کفش، رو تختی، جامدادی، کوسن، بند عینک، زیورآلات، تزئینات روی پارچه و… به کار بسته است و حالا محصولاتش مشتری خارجی هم دارد.
او ادامه میدهد: «نمد خواص زیادی برای سلامتی بدن دارد و علاوه بر آن رنگآمیزی و نقش زدن روی آن دست هنرمند را باز میگذارد.»
این کارآفرین خراسانی که به زیر و بم درست کردن پارچههای نمدی -از صفر تا صد یعنی از مرحله ورز دادن پشم تا تولید محصول- آگاه است، یادآور میشود که بوی بد پشم و محدود کردن نمدمالی به زیرانداز و کلاه یکی از دلایل به حاشیه رفتن این هنر است در حالیکه حاصل تولیدات امروز «نمدمالی» گستره وسیعی را شامل میشود.
موذن توانسته است با احیای نمدمالی و راهاندازی کسبوکار، برای زندانیان نیز کارگاه آموزشی برپا کند. به گفته او، نمدبافان تربت حیدریه با کسادشدن بازار کار و از رونق افتادن نمدمالی به سمت کشاورزی رفتند و برخی هم خانهنشین شدند.
سرعت بالای تولید
در تعریف نمد میتوان گفت نوعی زیرانداز است که با پشم تولید میشود. در نمدمالی عمل بافتن انجام نمیشود، بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، الیاف پشمی در هم میروند و نمد بافته میشود. پشمی که برای تولید نمد به کار میرود پشم پاییزه یا بهاره گوسفند با الیاف بلند است. از صابون و زرده تخممرغ هم برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده میکردند. مقدار پشمی که برای هرمترمربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاهتر است و حدود یک روز طول میکشد، قیمت آن پایین است.
بوی بد پشم و محدود کردن نمدمالی به زیرانداز و کلاه یکی از دلایل به حاشیه رفتن این هنر است در حالیکه حاصل تولیدات امروز نمدمالی گسترهٔ وسیعی را شامل میشود
خاستگاه نمدمالی
از آنجا که نمد بیشتر به عنوان کلاه و زیرانداز استفاده میشده، در بیشتر روستاها افرادی به این حرفه مشغول بودند. با این حال «نمدمالی» در ایلام، کرمانشاه، مازندران، خراسان، سمنان، اصفهان، قزوین و چهارمحال و بختیاری رواج بیشتری داشت. ایلات ترکمن نیز نمد را برای پوشش سقف و اسکلت چوبی کلبه استفاده میکردند. نمدمالی بین عشایر کرد بسیار رایج است. آنها از نمد به عنوان زیرانداز، کیسهخواب، انواع کلاهها، جلیقه، کمربند، جلیقه بلند، زین اسب و … استفاده میکنند. در کرمانشاه هنوز هم طرحهای اصیل و سنتی روی نمدها اجرا میشود.
نمدمالی در گذر تاریخ
آغاز تاریخچه نمدمالی را به آسیای شرقی نسبت میدهند. اسناد و مدارک چینی که مربوط به ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد هستند، وجود پادری، زره و سپر نمدی را در آن دوره نشان میدهد. علاوه بر این، نمدهایی یافت شدند که طول عمرشان به ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد میرسد. در ایران شیوه «نمدمالی» از گذشته تاکنون تغییر زیادی نکردهاست. مثلاً در مازندران، آب خالص و در کرمانشاه و فارس صابون هم استفاده میشود و در نواحی دشتی اطراف گرگان تا بابل، آمل، رامسر و کلاردشت نیز نمدمالی رواج دارد.
ابزار و تجهیزات نمدمالی
کمان، تخته، چوب پنجه، مشته و قالب چوبی که موقع پیچیدن نمد مورد استفاده قرار میگیرد، از ابزار نمدمالی است. برای نمدمالی، پشم را باز کرده و آب روی پشم میریزند و با پا لگد میزنند تا جمع شود. دوباره آب گرم بر روی پشم میریزند تا به صورت گلولهای شکل درآید و این کار را تا زمانی که پشم سفت شود انجام میدهند. برای نقش دادن بر روی نمدها از پشم رنگی طبیعی استفاده میکردند و آنها را طبق طرح مورد نظر بر روی نمد گذاشته و آنقدر مالش میدادند تا به نمد چسبیده و با آن یکدست شود. در نمدمالی عمل بافندگی انجام نمیشود، بلکه با ایجاد فشار و رطوبت، موجب در هم رفتن الیاف پشمی میشوند. پشمی که برای تولید نمد به کار میرود پشم پاییزه یا بهاره با الیاف بلند است.
مراحل تولید نمد
استاد کار نمدمال مانند یک نقاش که از ذهن خود کمک میگیرد و کار را با رنگهای روی نمد و با ذکر «علی» و «ها، هی» آغاز میکند. به این صورت که با هر بار فشار آوردن بر روی نمد، یکی از این ذکرها را بیان میکنند. نقشها همچنان به طور ذهنی از گنجینهٔ نقوش سنتی که به یاد سپرده است تهیه میشوند. هر منطقه به ویژگیهای نقوش خود ممتاز است. نه به الگویی مراجعه میشود و نه وسیلهای برای اندازهگیری به کار میرود. حاشیه نقشها به صورت مارپیچ یا هفت و هشت باشد یا مثلث است. بعد از اینکه طرح کامل شد، نوبت به کار ترسیم و جزئیات و پرکردن نقش میرسد. نقوش رایج در نمدبافی الموت شامل گل، انواع پرندگان از قبیل طاووس، خورشید، نقش تبرزینی، طاقهای، ستاره، نقوش هندسی و انتزاعی، نقوش نمد منطقه آبیک چهار حوض و نقوش در منطقه طارم هندسی، گیاهی، حیوانی (پرنده) و… است.
معرفی تولیدهای نمدی در نمایشگاهها
با وجودی که نمدمالی به عنوان هنری از نفس افتاده تلقی میشود در ایلام تعدادی کارگاه نمدمالی دایر است و تولیدات هنرمندان از طریق کارگاهها یا حضور در نمایشگاه فروخته میشود. هنرمندان پیشکسوت معتقدند با اعطای تسهیلات کمبهره به علاقهمندان برای راهاندازی کارگاهها و دعوت از جوانان ایدهپرداز برای نوآوری در تولیدات این محصول، میشود جانی تازه به این هنر بخشید. کارشناسان سلامت هم میگویند خوابیدن روی نمد انواع گرفتگیهای عضلات را تسکین میدهد.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![از «حله» تا «بیت چریم»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/F8A47EB5-DB7A-46A3-ADBE-76C4831273FC.jpeg)
نگاهی به قدیمیترین شبیه خوانی خوزستان
از «حله» تا «بیت چریم»
![اکران نمایشهای مستند ویژه محرم](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سینما-حقیقت.jpg)
اکران نمایشهای مستند ویژه محرم
![توضیحدار شدن سریال «هزاردستان» برای نابینایان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/هزاردستان.jpg)
توضیحدار شدن سریال «هزاردستان» برای نابینایان
![میزان برق مورد نیاز کارخانه خارج از توان نیروگاهی استان بود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/وزیر-ارشاد.jpg)
توضیحات وزیر ارشاد درباره تأخیر افتتاحیه کارخانه کاغذ زاگرس:
میزان برق مورد نیاز کارخانه خارج از توان نیروگاهی استان بود
![تعطیلی تالارهای کتابخانه ملی در تاسوعا و عاشورا](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/کتابخانه-ملی.jpg)
تعطیلی تالارهای کتابخانه ملی در تاسوعا و عاشورا
![هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان انتخاب شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/انجمن-نویسندگان-کودک-و-نوجوان.jpg)
هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان انتخاب شد
![رسم عاشقی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/رکنا.jpg)
به مناسبت ثبت آیین علامتکشی قزوین در تقویم ملی رویدادهای گردشگری کشور به این رسم کهن نگاهی انداختهایم
رسم عاشقی
![درخواستهای انجمن تهیهکنندگان مستقل ایران از پزشکیان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پزشکیان-1.jpg)
درخواستهای انجمن تهیهکنندگان مستقل ایران از پزشکیان
![تنگناهای تحقق عدالت آموزشی در دولت چهاردهم](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/معلمان.jpg)
عدالت آموزشی و مطالبات فرهنگیان، بار سنگین روی دوش دولت پزشکیان
تنگناهای تحقق عدالت آموزشی در دولت چهاردهم
![موضوعات محیطزیستی در سینمای ایران تُنُک است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/هبوب.jpg)
گفتوگوی «پیام ما» با «مهسا سامانی»، کارگردان انیمیشن «هبوب»:
موضوعات محیطزیستی در سینمای ایران تُنُک است
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید