| پیام ما | گرد‌و‌غباری که پیشتر فقط دامن مردم خوزستان و استان‌های غربی کشور را گرفته بود برای چندمین بار پایتخت را درنوردید و حالا رئیس‌جمهور از سازمان حفاظت محیط زیست خواسته با همکاری وزارت خارجه تعامل با کشورهای همسایه در جهت مدیریت این وضعیت را آغاز کند. این در حالی است که روز گذشته سفیر عراق در ایران در سازمان حفاظت محیط زیست حاضر شد و رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست بحث و تبادل نظر کرد.

دو روز تعطیلی پایتخت در حالی که مردم همدان هم همچون خوزستانی‌ها و ایلامی‌ها توان نفس کشیدن از افزایش غلظت ریزگردها را نداشتند سبب شد تا رئیس‌جمهور در جلسه اخیر هیئت دولت بسیج برای تعامل با همسایگان را به سازمان حفاظت محیط زیست دستور دهد. گرچه پیشتر در فروردین نیز سخن از دیپلماسی غبار و رایزنی با کشورهای همسایه برای حل این معضل به میان آمده بود اما در هفته‌ها اخیر بیشتر گله‌مندی‌های مقامات سیاسی کشورهای همسایه در مورد مساله حقابه را شنیدیم. این در حالی است که نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی نیز از بی‌توجهی به مسأله خشکسالی در هامون و رها نکردن حقابه هیرمند توسط افغان‌ها به خالی کردن تنگه احد یاد کرد. در همین حال سفیر ترکیه در عراق نیز توضیحاتی داد تا از مسئولیت سدسازی‌های گسترده بر دجله و فرات شانه خالی کند. با این حال باید امیدوار بود تعاملات سیاسی با همسایگان طبق آنچه سید ابراهیم رئیسی از معاون خود یعنی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خواسته، عملی شود.
رئیس جمهور دستور داد
رئیس جمهور در جلسه هیأت دولت گفت: سید ابراهیم رئیسی در جلسه چهارشنبه (دیروز هیئت دولت) در حالی بر خودکفایی در کالاهای اساسی تاکید کرد که نگرانی از مصرف غیربهینه در کشاورزی ایران مدتهاست مورد انتقاد کارشناسان است. او دیروز گفت: وزارت جهاد کشاورزی با همکاری دیگر نهادها و از جمله مراکز علمی و دانش بنیان برنامه‌ریزی کند تا کشور در کوتاه‌ترین زمان ممکن در تولید کالاهای اساسی به خودکفایی برسد و دیگر نیازمند دیگر کشورها نباشیم.
آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی در جلسه هیات دولت، با اشاره به افزایش آلایندگی‌ها و گرد‌و‌غبار در استان‌های مختلف کشور بویژه استان خوزستان، اظهار داشت: حل ریشه ای این موضوع نیازمند همکاری با کشورهای منطقه و همسایه است.
بر همین اساس رئیس جمهور به سازمان محیط زیست ماموریت داد با همکاری وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های ذیربط، از طریق رایزنی با کشورهای همسایه مشکل آلایندگی هوا را حل کنند.
رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به لزوم تامین امنیت غذایی کشور، خودکفایی در کالاهای اساسی را راهبردی دانست و اظهار داشت: در کنار کارهای روزمره نباید از اقدامات اساسی و زیربنایی غفلت شود.

سید ابراهیم رئیسی در جلسه هیات دولت، با اشاره به افزایش آلایندگی‌ها و گرد‌و‌غبار در استان‌های مختلف کشور به‌ویژه استان خوزستان، اظهار داشت: حل ریشه‌ای این موضوع نیازمند همکاری با کشورهای منطقه و همسایه است.

پردیسان میزبان سفیر عراق
در همین حال پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌ زیست در گزارشی نوشت‌: رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط‌ زیست با نصیر عبدالمحسن عبدالله‌، سفیر عراق در سازمان حفاظت محیط‌زیست ، در محل سازمان حفاظت محیط ‌زیست دیدار و گفت‌وگو کرد.
براساس این گزارش، با توجه به شرایط اقلیمی و محیط زیستی اخیر در منطقه با رویکرد بسترسازی برای رسیدن به راه‌کارهای اجرایی، عملیاتی مناسب برای رفع پدیده گردوغبار و ضرورت تقویت همکاری‌های بین‌المللی آتی نشست دوجانبه در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.
در این دیدار سید حسین موسوی‌فر با ابراز خرسندی از حضور سفیر کشور عراق در سازمان حفاظت محیط‌ زیست‌ اظهار کرد: امیدواریم این نشست‌ها مقدمه‌ای برای مشارکت فعال در حوزه محیط‌ زیست دو کشور باشد و دولت جمهوری اسلامی ایران آماده است برای رفع مشکل گردوغبار که این روزها شاهد آن هستیم، با برنامه‌ریزی و تعاملات بین‌المللی به نتایج خوبی دست پیدا کند و خواستار اجرای سریع توافقات قبلی و عملیاتی شدن آن برای مبارزه با معضلات محیط زیستیازجمله گردوغبار باشیم و سازمان حفاظت محیط‌زیستی این آمادگی را دارد هرچه زودتر اقدامات عملی و ملموسی که به نفع دو ملت باشد انجام شود.
او همچنین در این زمینه توضیح داد: بررسی‌های علمی و ماهواره‌ای که توسط دانشمندان ایرانی صورت گرفته است نشان می‌دهد با توجه به تغییرات اقلیمی و شرایط جوی به‌غیراز کشور عراق سایر کشورهای همسایه در پیدایش پدیده‌ گردوغبار دخیل هستند و می‌طلبد این تعاملات و همکاری با سایر کشورهای همسایه و درگیر این موضوع با قدرت و توجه بیشتری مورد پیگیری قرار بگیرد. ایران در این زمینه با تقویت حوزه دیپلماسی پیش‌قدم بوده و با برگزاری نشست‌های مختلف با سایر کشورهای هم‌جوار در این زمینه گام موثر برداشته و تمام تلاش خود را بکار خواهد گرفت تا این آسیب‌ها به حداقل ممکن برسد.
رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط ‌زیست در بحث مقدمات و توافقاتی که برای نشست آتی در نظر گرفته‌شده است گفت : در این زمینه می‌توانیم به اسنادی که از قبل مورد توافق طرفین در موضوع گردوغبار بوده است استناد کنیم و نیز آمادگی داریم،این توافقات را مورد بررسی مجدد قرار داده تا در زمینه بروز شدن آن اقدامات لازم را انجام دهیم.
همچنین بر اساس داده‌ها و اطلاعات علمی که جمهوری اسلامی ایران در اختیار دارد می‌توانیم با اشتراک گذاری با عراق به نتایج و راهکارهای خوبی دست پیدا کنیم‌.

رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با نصیر عبدالمحسن عبدالله ، سفیر عراق در سازمان حفاظت محیط‌زیست ، در محل سازمان حفاظت محیط‌زیست دیدار و گفت‌وگو کرد

در ادامه این نشست‌: نصیر عبدالمحسن عبدالله ، سفیر عراق در ایران با ابراز خرسندی و تشکر از کشور جمهوری اسلامی ایران در راستای پیشگامی رفع مشکلات مطرح‌شده در بحث گردوغبار است قدردانی کرد.
او در ادامه گزارشی از وضعیت رودخانه‌ها و مواردی که ممکن است در شکل‌گیری پدیده گردوغبار تاثیرگذار باشد را ارائه داد.
سفیر عراق در ادامه افزود‌: ما هم با برگزاری جلسات متعدد با وزارت‌های مرتبط با موضوع گردوغبار تلاش خواهیم کرد به راهکارها و نتایج قابل اجرایی برسیم و باید هرچه سریع‌تر اقدامات اساسی انجام شود‌، چرا که اگر در این خصوص تعللی صورت بگیرد با مشکلات بیشتری در حوزه محیط‌ زیست مواجه خواهیم شد و ما هم قطعاً به همکاری با ایران و سایر کشورهای همسایه نیاز داریم .
سفیر عراق همچنین اظهار امیدواری کرد: نشست دوجانبه فی‌مابین به‌منظور رسیدن به راهکارهایی مناسب هرچه سریع‌تر برگزار شود.
نصیر عبدالمحسن عبدالله یادآور شد، کشورش در موضوع گرد‌و‌غبار بیشترین آسیب را دیده است و همین امر ما را مجاب می‌کند اقدامات اولیه‌ای در خصوص پدیده گردوغبار انجام شود که یکی از این موارد کاشت نهال در قالب کمربند سبز است که در تمامی شهرهای عراق کار اجرایی آن شروع‌ شده است‌.
در ادامه این جلسه علی‌محمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار با ارائه دستاوردهایی که در حوزه بیابان‌زدایی توسط این بخش احصا شده است مطالبی عنوان کرد و گفت : بحث گردوغبار در کل منطقه سابقه تاریخی دارد و عوامل انسانی از جمله موارد تشدید کننده گردوغبار محسوب می‌شود‌.
کشور ایران و عراق تجربیات و دستاوردهای علمی خوبی در مواجه بابیان‌زدایی و گردوغبار دارند و هر دو کشور با توجه به اینکه عضو کنوانسیون بیان زایی هستند می‌توانند با به اشتراک گذاشتن تجربیاتشان همکاری خوبی داشته باشند‌.
طهماسبی در ادامه افزود‌: ستاد مقابله با گردوغبار متشکل از 16 وزارتخانه و سازمان با مسئولیت رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در سال 1387 تشکیل‌شده است و دبیرخانه آن در سازمان حفاظت محیط‌ زیست قرار دارد و این ستاد تاکنون اقدامات گسترده و ارزشمندی برای مدیریت پدیده گردوغبار در داخل و پیرامون مرزهای کشور انجام داده است. اقدامات صورت گرفته در این زمینه قابلیت رصد و قابلیت بازدید را دارند و بر اساس این موارد می‌توان بهترین تجربیات رابین دو طرف به اشتراک گذاشت.
او در ادامه به در خصوص مهم‌ترین اقدامات ستاد ملی در زمینه مدیریت، آمادگی، مقابله و سازگاری با پدیده گردوغبار نیز گزارشی ارائه شد.
طهماسبی با اشاره به وسعت مناطق گردوغبار خیز پیرامون کشور گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته، وسعتی معادل 270 میلیون هکتار مناطق غبار خیز پیرامونی شناسایی‌شده است که از جهات مختلف گردوغبار را به سمت کشور ما گسیل می‌کنند.
او با بیان اینکه برای 8 کانون گردوغبار پیرامونی کشور، یک برنامه عمل منطقه‌ای تهیه‌شده است، خاطرنشان کرد: برنامه عمل منطقه‌ای منشاهای گردوغبار برون‌مرزی منطبق بر مطالعات شناسایی مناطق در خارج از کشور است و بر این اساس 2 زیر برنامه یکی برای غرب آسیا و دیگری برای بخشی از آسیای میانه تهیه‌شده است.
دبیر ستاد ملی ‌سیاست‌گذاری و هماهنگی ‌مدیریت‌ مقابله با‌ پدیده گردوغبار، افزود: زیر برنامه غرب آسیا عمدتاً کشورهای خاورمیانه و حاشیه خلیج‌فارس را دربرمی گیرد و زیر برنامه آسیای میانه هم کشورهایی که در شمال و شرق کشور ما هستند را شامل می‌شود.
گله‌مندی‌های عراقی‌ها؛ توضیحات ایرانی‌ها
در روزهای گذشته شاهد گله‌مندی‌های مختلف از زبان مسئولان عراقی بودیم تا آنجا وزیر منابع آب عراق اعلام کرد ایرانی‌ها پای میز مذاکره در مورد آب نیامده‌اند. در همین حال «جبار وطن‌فدا» مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک شرکت مدیریت منابع آب ایران درباره حقابه عراق و اظهارات مقامات عراقی گفت که یادداشت‌های رسمی توسط وزارت امورخارجه به طرف عراقی داده شده و تاکید کرد که آماده مذاکره درباره مساله حقابه‌ عراقی‌ها از رودخانه مشترک با ایران است.
عراقی‌ها نگران از تجربه اصفهانی‌ها
براساس گزارش‌هایی که درباره عراق منتشر شده است چندی قبل ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داده کودکی در رودخانه دجله در حال قدم زدن است. گرچه آنچه برنامه سدسازی ترکیه در بالادست عراق تدارک دیده دور نیست که روزی عراقی‌ها شاهد خشک‌شدن دجله و فرات باشند. با این حال جالب است در حالی که تنها ۸ تا ۱۰ درصد از آورد رودخانه دجله متأثر از ایران است طرف عراقی عمدتا ایرانی‌ها را مخاطب خود قرار می‌دهد و از عدم همکاری ایران گله‌مندی می‌کند. برای نمونه حدود ۱۰ روز قبل «مهدی رشید الحمدانی»، وزیر منابع آبی عراق، در افتتاح یک پروژه آبی در استان دیالی، هم‌جوار با ایران، به خبرنگاران گفت که «ایران به حق‌آبه عراق از رودخانه‌های مشترک احترام نمی‌گذارد هرچند سدهایش از آب پر است».
در همین حال «عون ذیاب»، مشاور ارشد وزارت منابع آبی عراق تاکید کرد: در مورد ایران باید گفت که این کشور مسیر 6 رودخانه را تغییر داده و هیچ آبی از ایران وارد عراق نمی‌شود در حالی که پیش از این آب استان دیالی از رودخانه‌های مشترک با ایران تامین می‌شد.
او گفت : وزارت منابع آبی عراق پرونده‌ای در این باره تدوین و به دبیرخانه هیئت دولت عراق داده تا در محافل بین‌المللی پیگیری شود چون به این نتیجه رسیده‌ایم که ایران به درخواست‌های عراق درباره گفت‌وگوهای فنی در این موضوع پاسخ نخواهد داد.
جالب اینجاست که همین مقام عراقی در مورد ترکیه گفته است : تفاهمات با ترکیه ادامه دارد و به زودی هیئتی از ترکیه برای بررسی این موضوع تعیین حق‌آبه دجله و فرات به عراق سفر می‌کند.
این فضا در حالی رقم می‌خورد که سفیر ترکیه در عراق گفته است : آب را به روی عراق قطع نکرده‌ایم. براساس گزارش میدل ایست نیوز علی رضا گونای، سفیر ترکیه در عراق گفت نمی‌توانیم آب را به روی رودهای عراق قطع کنیم یا مسیر رودها را تغییر دهیم. ترکیه مسیر آب ها را طبیعی گذاشته است و در زمان خشکسالی نیز آب به سمت عراق رهاسازی می‌کند. سفر ما به دیالی برای حمایت از سرمایه‌گذاری و توسعه است و ترکیه شرکت‌هایی دارد که سرمایه‌گذاری‌های زیادی در دیالی انجام دهد که منتظر چراغ سبز استاندار برای آغاز ساخت و ساز و سرمایه‌گذاری هستند.
دستور رئیسی دقیقاً کجا اجرا می‌شود؟
در حالی که به نظر می‌رسد دیپلمات‌های ترکیه به شدت مشغول فعالیت در عراق هستند به نظر می‌رسد هیچ اثری از اقدام‌های ایران یا آنچه رئیسی دستور داده تا تعامل ایجاد شود دیده نمی‌‌شود. دستکم انتظار این است که پیش از هر چیز دیپلمات‌های ایرانی هم بتوانند فضای رسانه‌ای عراق را از بروز فشار علیه ایران خالی کنند و اجازه ندهند فضایی که ترسیم می‌شود ضد ایران و عمل‌کرد ایران باشد. گرچه دیروز سازمان حفاظت محیط زیست ایران میزبان سفیر عراق بوده است اما اگر ایران انتظار دارد عراق برای ریزگردها تعامل کند لازم است سیاست بهتری در قبال آنچه در عراق مطرح است به کار بگیرد.