پس از دو سال غیبت، دیروز نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته آغاز به کار کرد. مسئولان وزارت گردشگری و برگزارکنندگان نمایشگاه تاکید دارند که پس از دو سال تعطیلی، این نمایشگاه قرار است با رویکردی نوین تا روز سه‌شنبه به فعالیت خود ادامه دهد. برگزاری کارگاه‌های آموزشی و پنل‌های تخصصی از جمله برنامه‌هایی است که برگزار کنندگان پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تاکید ویژه‌ای بر آن دارند. ایجاد فضایی مجزا برای گفت‌و‌گوهای بین کسب‌و‌کارها و سرمایه‌گذاران هم یکی دیگر از امکاناتی است که با هدف جذب سرمایه‌گذار در این بخش، در سالن‌های جنبی نمایشگاه در نظر گرفته شده است. اما یکی از مهم‌ترین مسائلی که می‌توان در مورد نمایشگاه پانزدهم به آن اشاره کرد، حضور استارتاپ‌های گردشگری در نمایشگاه و تاکید معاون گردشگری کشور بر حمایت از این استارتاپ‌هاست. با شرایطی که گردشگری ایران در این روزها دارد، بیش از هرچیز به ایده‌های نو برای عبور از رکودی دوساله نیاز دارد. شاید استارتاپ‌ها همان اسم رمزی باشند که قرار است گردشگری کشور را فارغ از تمام شعارها و وعده‌هایی که سال‌ها وزن قابل توجهی در این بخش داشته، وارد مرحله‌ای نو کنند. هر چند روز اول نمایشگاه زمان مناسبی برای قضاوت نیست، اما اگر حضور استارتاپ‌‌ها در این نمایشگاه پررنگ و اثرگذار باشد، باید نگاه و رویکرد جدید در بخش گردشگری را به فال نیک گرفت.

«در وزارتخانه به دنبال برداشتن موانع هستیم» این جمله را دیروز عزت‌الله ضرغامی در آیین افتتاحیه پانزدهمین نمایشگاه گردشگری و سی‌و پنجمین نمایشگاه صنایع دستی بیان کرد و از شکل‌گیری نهضتی برای تفویض اختیار در وزارتخانه متبوع خود خبر داد. ضرغامی از وقتی سکان هدایت جوان‌ترین وزارتخانه دولت را به عهده گرفته است، همانقدر که در حوزه میراث فرهنگی ضعیف عمل کرده است، تصمیمات قابل توجه و اثرگذاری در حوزه گردشگری اتخاذ کرده است. بخش گردشگری کشور بعد از آسیب‌های پی‌درپی در دو سال گذشته، حالا بوی بهبود ز اوضاع می‌شنود و با همتی مضاعف قصد برخاستن و جبران دارد. اما این جبران به تغییراتی عمده نیاز دارد که یکی از آنها می‌توان موضوعی باشد که وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به آن اشاره کرد: «تفویض اختیار» برداشتن بورکراسی‌های اداری پیچیده که ثمری جز ناامیدی برای فعالان با انگیزه این حوزه ندارد، شاید یکی از راهکارهایی باشد که بتواند افراد بیشتری را برای فعالیت در این حوزه که حالا اعتماد کمتری برای ورود به آن وجود دارد، ترغیب کند. ضرغامی دیروز در سخنان خود وعده تسهیل شرایط داد و گفت: « بروکراسی موانع جدی برای گردش درست فرآیندها ایجاد کرده است، ستادی به ریاست قائم مقام وزارت میراث تشکیل شده، ده‌ها مسئولیت و وظیفه انباشته شده در ستاد وزارتخانه که باعث کندی کار و بوروکراسی خسته کننده و ناامیدکننده شده برداشته می‌شود. در معاونت صنایع دستی در مورد بسیاری از مجوزهای تولید در مشاغل خانگی کوچک مجوز حذف می‌شود و لازم نیست از وزارت خانه مجوز و سند بگیرند و فرایندی را طی کنند. با آیین‌نامه‌ای که تدوین می‌شود هر نقطه از کشور هر مجموعه‌ای که تولید صنایع دستی دارد به مجوز ما نیاز ندارد فقط در سامانه‌ای که معرفی می‌شود نوع فعالیت خود را اعلام می‌کند» به عقیده وزیر گردشگری: «کاهش و حذف بروکراسی ناامید کننده برای مردم و کشور سود خواهد داشت، کارگاه‌های بزرگ شرایط خاص خود را دارند اما اگر چند نفر شغل خانگی ایجاد کردند اعلام این فعالیت به وزارتخانه کفایت می‌کند. در حوزه گردشگری بومگردی‌‌ها باید توسعه پیدا کند،‌ چرا که فرهنگی‌ترین فعالیت در بخش گردشگری هستند. البته نظارت هم باید وجود داشته باشد»
بیم‌ها و امیدهای گردشگری
علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری کشور هم در این مراسم با بیان اینکه ما در حالی این نمایشگاه را افتتاح می‌کنیم که به‌واسطه کنترل شیوع کرونا، امید مجدد برای احیای گردشگری به وجود آمده است، گفت: «صنعت گردشگری آسیب‌های مهم‌تر و جدی‌تری را در دوران کرونا دیده است و این آسیب‌ها با افزایش هزینه‌های خدمات گردشگری بسیار مضاعف شده است. خصوصا افزایش غیرقابل‌باور برخی از حامل‌های انرژی این موضوع را تشدید کرده است» معاون گردشگری کشور گریزی هم به شیوع سویه جدید کرونا و بیم‌هایی که برای گردشگری ایجاد کرده است زد و از رعایت پروتکل‌های بهداشتی در نمایشگاه گفت و در پایان درباره چگونگی برگزاری نمایشگاه پانزدهم گفت: «هماهنگی بین بخش‌های مختلف وزارتخانه به منظور هم‌افزایی و تعامل این حوزه‌ها همزمان برگزار شده است. در حوزه صنایع‌دستی رویکرد حمایتی وزیر و معاون محترم صنایع‌دستی برای تسهیل حضور شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی، حضور هنرمندان مناطق کمتر برخوردار، حضور پیشکسوتان و نخبگان حوزه صنایع‌دستی، حضور کمک و پررنگ بانوان و جوانان مدنظر قرار گرفت. یکی از رویکردهای نمایشگاه امسال این بوده است که این نمایشگاه بتواند تجلی هماهنگی دستگاه‌های ذی‌نفع در حوزه گردشگری باشد. غرفه‌های استانی در نمایشگاه به عنوان یک واحد از کل ذی‌نفعان گردشگری هستند. حضور هیئت‌های تجاری با اولویت کشورهای همسایه و در نظر گرفتن فرصت‌هایی برای مذاکره تجاری که از دیروز آغاز شده و تا روز بعد از پایان نمایشگاه ادامه خواهد داشت، از دیگر رویکردهای ماست. حضور هیئت‌های تجاری در قالب فضای مجازی هم فراهم شده است.نشست با مسئولان دستگاه‌های دولتی که می‌توانند از مشکلات این صنعت گره‌گشایی کنند، نشست با مسئولان سازمان تامین اجتماعی، شرکت ملی گاز و… در دستور کار قرار گرفته است. همچنین سه دسته نشست با موضوع آموزش مسائل گردشگری، نقد تجربیات و پنل‌های تخصصی در طول مدت این نمایشگاه برگزار می‌شوند.»
معاون گردشگری کشور در پایان در خصوص افزایش فضای نمایشگاهی در این دوره گفت: «نمایشگاه امسال از حدود ۲۸ هزار مترمربع و ۱۰ سالن تشکیل شده است و نسبت به سال گذشته حدود دو و نیم برابر بزرگ‌تر شده است که نشان‌دهنده عزم فعالان گردشگری برای احیای امید در این بخش است»
گردشگری یگانه زبان صلح با جهان
محمدرضا دشتی‌اردکانی گفت: «شاید بتوانیم سالی را که در پیش داریم سال رونق صنعت گردشگری بنامیم چرا که با مهار نسبی ویروس کرونا صنعت گردشگری هم می‌تواند در مسیر رشد قرار گیرد. رسیدگی به حال نامساعد این صنعت در روزهای کرونا از اهمیت بالایی برخوردار است. جایگاه گردشگری در ایران با وجود ظرفیت‌های طبیعی موجود از ایده‌آل‌ها فاصله بسیاری دارد و این شروع مجدد بعد از کرونا بهانه خوبی است که طرح نویی دراندازیم و با برنامه‌ریزی صحیح جهت‌گیری دولت در این حوزه تغییر یابد. تاکید رئیس جمهوری محترم به این حوزه امیدهای بسیاری را در دل‌ها زنده کرده است، چرا که در کشور ایران مسیر اقتصاد و اقتدار باید از مسیر فرهنگی بگذرد تا کشور در مسیر متعالی قرار گرفته و توسعه پایدار اتفاق افتد.»
رئیس فراکسیون گردشگری مجلس با تاکید بر این که برنامه هفتم توسعه فرصت مناسبی است که صنعت گردشگری به جایگاه درخوری در گفتمان فرهنگی و اقتصادی کشور دست پیدا کند، گفت: «در صنعت گردشگری این حوزه می‌تواند از سایر ظرفیت‌های کشور مانند صنایع کارخانه‌های دفاع نیروهای مسلح و… استفاده کند. شایسته است در راستای عزم دولت در زمینه تحول در صنعت گردشگری در دستگاه‌های مختلف کشوری و لشگری ساختاری با موضوع گردشگری ایجاد شود تا بتوان از تمامی ظرفیت‌های این حوزه بهره برد. پیشنهاد می‌کنم در سال آینده هر وزارتخانه یک غرفه با موضوع تخصصی خود در نمایشگاه گردشگری داشته باشد تا موضوع گردشگری به عنوان یک هدف مهم در توسعه اقتصادی کشور مطرح شود. شایسته است میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس این کشور به عنوان بهترین ظرفیت گردشگری با استانداردهای جهانی معرفی و به عنوان ویترین گردشگری کشور مطرح شود تا فرهنگ غنی ایران را به جهانیان معرفی کند.»
دشتی اردکانی در ادامه گفت: «پیشگامی ایران در سطح روستاها و شهرهای ملی در زمینه صنایع‌دستی و اشتیاق زیاد ذی‌نفعان نشان از وجود جریان پویا برای برندسازی دارد که اگر این حرکت به درستی در روستاها و شهرها با تجاری‌سازی صنایع‌دستی همراه شود، زمینه‌ساز رونق تولید خواهد بود. تمدید معافیت‌های وام‌ها، تعرفه ویژه گردشگری، آموزش و ترویج فرهنگ گردشگری، فراهم کردن سفر ارزان، مرتفع کردن مشکل انتقال پول برای تورهای خارجی و رتبه‌بندی مقاصد گردشگری و… می‌تواند از اقدامات کوتاه مدت باشد که باعث پیشرفت گردشگری شود. یگانه زبان ملت ایران برای صلح و ارتباط با جهانیان گردشگری است و می‌توان چهره این کشور را به جهانیان عرضه کرد و واسطه بیشتر اقوام ایرانی با یکدیگر باشد» نمایشگاه گردشگری قرار است تا روز دوازدهم بهمن در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران، در کنار نمایشگاه ملی صنایع دستی میزبان متخصصان و علاقمندان به این دو حوزه باشد. این نمایشگاه هر چند به تعبیر فرید جواهرزاده، رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران «بارقه‌ای از امید در گردشگری ایجاد می‌کند» اما در کنار این امیدواری‌ها نیاز به تلاشی میان بخشی و همه جانبه برای بهبود وضعیت دارد.