|پیام ما| سال 97 سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌های وزارت کشور آیین‌نامه اجرایی شهرهای دوستدار کودک را ابلاغ کرد. در سال‌های اخیر چند شهر هم با همکاری یونیسف و وزارت کشور به عنوان پایلوت شهرهای دوستدار کودک معرفی شدند با‌وجود مصوبات و آیین‌نامه‌های متعدد اما هنوز بر سر کودکانه کردن شهرها مانع فراوان است.
4 مرداد ماه، شورایعالی معماری و شهرسازی اما و الزامات و ضوابط عام شهر دوستدار کودک را تصویب کرد. مصوبه‌ای که براساس آن باید تمام فضاهای عمومی شهر پذیرای جمعیت کودکان باشد. براساس این مصوبه ضمن تایید توجه به نیاز کودکان در محیط شهری، بر رعایت چند مورد تاکید شده است.
اهمیت توجه به نیازهای روانی و جسمانی کودکان و تسهیل دسترسی به امکانات محیطی، ایمن کردن محیط و ایجاد محیط‌های شاد برای بازی و پرورش خلاقیت، تامین سرانه‌‏های خدماتی و کاربری‏‌های مرتبط شهری و لزوم مشارکت انجمن‌ها و سمن‌های فعال در حوزه کودک از جمله مواردی هستند که باید به منظور ارتقای شهرهای دوستدار کودک لحاظ شوند.
اواسط هفته گذشته به منظور چگونگی اجرای این مصوبه در شهرداری‌های کشور، نشست مجازی با حضور فعالان و مسئولان برگزار شد. فعالان در این نشست علاوه بر جنبه‌های شهرسازی و معماری که باید ضمن اجرای این مصوبه مد‌نظر قرار گیرد، مطالبه‌گری است.فرزانه صادق مالواجرد، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران: گفت‌وگو در خصوص «شهر دوستدار کودک» گفت‌و‌گویی قابل جمع‌بندی نیست و این گفت‌وگو یک آغاز افعالان شهری و حوزه کودک بر مطالبه‌گری در رسیدن به شهر دوستدار کودک تاکید کردندست و آنچه باید بر آن پای فشرد و من از همگی می خواهم این است: مطالبه، مطالبه، مطالبه

| فرزانه صادق‌مالواجرد |

| دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران |

مصوبه «شهر دوستدار کودک» از این رو اهمیت دارد که حاصل تلاش و دغدغه فعالان حوزه کودک بوده است و شورای عالی شهرسازی و معماری به جز اصلاحات ویرایشی دبیرخانه جهت فرمت شدن آن در قالب مصوبات شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، آن را همانطور که پیشنهاد شد مصوب کرد. همانطور که می دانیم، مصوبات شورای‌عالی شهرسازی معماری ایران طبق ماده 7 قانون تأسیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری برای شهرداری‌ها لازم الاجرا است و حکم قانون را دارد و این مصوبه نیز حاصل همکاری بین شورای‌عالی شهرسازی و معماری و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور است. نکته مهم در این مصوبه توجه ویژه به فضاهای بازی کودکان در طرح‌ها و سرانه‌ها و کاربری‌هاست. گفتگو در خصوص «شهر دوستدار کودک» گفت‌وگویی قابل جمع بندی نیست و این گفتگو یک آغاز است و آنچه باید بر آن پای فشرد و من از همگی می خواهم این است: مطالبه، مطالبه، مطالبه.

| موسی پژوهان |

| استاد دانشگاه و عضو کمیته ملی شهر دوستدار کودک وزارت کشور |

این مصوبه یک بسته حقوقی کامل است برای حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌های دوستدار کودک، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و سازمان‌های بخش خصوصی که برای بهبود شرایط زندگی کودکان تلاش می‌کنند. این مصوبه دو وجه بسیار مترقی دارد. نخست، ارزیابی تأثیر پروژه‌های شهری بر کودکان و نوجوانان(Child Impact Assessment) که الزاماتی برای توجه به منافع کودکان و پیامدهای اقدامات بر کودکان را در پروژه‌ها ایجاب می‌کند اعم از بحث ایجاد فضاهای بی‌دفاع و خلوت و ناامن شهری، اخلال در بازی کودکان و حضور کودک در فضاهای شهری، از هم گسستگی ساختار کالبدی-فضایی محلات و تأثیر منفی آن بر دسترسی کودکان به خدمات، انواع آلودگی‌های محیطی، کاهش سرانه انواع زمین‌های بازی کودکان و نوجوانان. دوم، شورای مشورتی کودکان و نوجوانان که در کنار شوراهای شهر باید فعالیت کنند و این یکی از وجوه اصلی شهر دوستدار کودک است و یونیسف این شاخص را ارزیابی می کند که آیا کودکان در تصمیم سازی و تصمیم‌گیری مشارکت دارند یا خیر. در حال حاضر 12 شهر پایلوت شهر دوستدار کودک هستند و شهر اصفهان نیز کاندیدای دریافت نشان شهر دوستدار کودک از یونیسف است.

| مهرناز عطاران |

| شهرساز و عضو تیم تدوین مصوبه|

شکل‌گیری این مصوبه برای من به عنوان کسی که سال‌ها سابقه فعالیت مدنی در حوزه کودک دارم مانند یک رویا بود. در بخش مهمی از مصوبه، ضوابط موجود تحت عنوان ضوابط الزامی یکپارچه شده‌اند که بررسی آنها نشان می‌دهد که چه ظرفیت‌هایی برای حمایت از حقوق کودکان در شهر وجود داشته است که مغفول واقع شده است. علاوه بر ضوابط الزامی ما ضوابط توصیه‌ای را داریم که حاصل سال‌ها تجارب و پژوهش دانشگاهیان، مهندسان مشاور، فعالان مدنی حوزه کودک و بهره‌گیری از ضوابط و راهنماهای جهانی است و باید تلاش کرد در دوره به روزرسانی و بازنگری مصوبه، این ضوابط توصیه‌ای را به ضوابط الزامی بدل کرد و همچنین همه فعالان و متخصصان مشارکت کنند و با ارائه پیشنهادهای خود برای به روزرسانی و بازنگری مصوبه یاری کنند چنان که در مصوبه آمده است که هر سه سال امکان بازنگری آن وجود دارد. در مصوبه به استاندارد زمین بازی توجه شده است و مسأله ی بازی صرفا به صورت کمی و سرانه مطرح نشده است و به بعد کیفی آن توجه شده است.

| محمدکریم آسایش |

| کنشگر و پژوهشگر شهری |

این مصوبه چند ویژگی مهم و ممتاز دارد. نخست آنکه رویکرد آن صرفا مناسب سازی شهر برای کودکان نیست و به وجوه اجتماعی توجه ویژه داشته است. در برنامه عملیاتی شهر دوستدار کودک، شیوه‌های جلب مشارکت در طرح‌های شهری که تأکید شده است باید مشارکتی و جمعی و خلاقانه و مبتنی بر عاملیت کودک و نوجوان باشد و شیوه‌هایی نظیر پرسشنامه‌های مرسوم یا نظرخواهی‌های فردی غیر روشمند را معتبر نمی‌داند و هم در چارچوب انطباق دوستدار کودک به این جنبه‌ها تأکید داشته است. برای مثال در چهارچوب انطباق، مشارکت هم در تدوین و هم نظارت و هم اجرای طرح‌ها و در بخش‌های مختلف از مسئله شناسی و چشم اندازسازی و راهبردها و سیاست‌ها و پروژه‌ها آمده است، به آموزش و رشد و شکوفایی کودک توجه شده است، مسأله تبعیض علیه و بین کودکان هر دو دیده شده است و هم نهاد شورای مشورتی کودکان و نوجوانان یک تضمین جدی برای مشارکت و صدادار کردن کودکان و نوجوانان در شهر است. دوم توجه مصوبه به ظرفیت‌های نهادی و پرهیز از نهادسازی ناقص و کژکارکرد برای نزدیک شدن به تحقق پذیری بیشتر بوده است که این با توجه به بدیع بودن موضوع هم یک نقطه امتیاز است.

| مژگان انصاری |

| مدیرعامل مجمع کنشگران شهری هم ساخت |

این مصوبه امیدبخش است اما تجربه به ما نشان داده است که برای تحقق آن باید واحد شهر دوستدار کودک به طور واقعی در شهرداری وجود داشته باشد، در حالی که در شیراز که جزو 12 شهر پایلوت هم است این واحد وجود ندارد و صرفا یک کارشناس بدون اطلاقِ این مسئولیت و فاقد اختیار است و در شورای شهر نیز این موضوع رها شده است و تلاش‌های ما نیز که برنامه‌ای را برای اقدامات شهر دوستدار کودک در یک محله داشتیم جز برگزاری رویداد به نتیجه‌ای نرسیده است.

| زهرا رحیمی‌خامنه |

| مدیرعامل جمعیت امداد دانشجویی-مردمی امام علی |

هم به عنوان یک مادر و هم به عنوان یک فعال حوزه کودکان می گویم که خلاهای زیادی در طراحی شهری، مبلمان شهری و در رفاه اجتماعی برای کودکان و مادران وجود دارد. مسائل متعدد از تردد، فضای امن نگهداری کودکان، ایمنی زمین‌های بازی و امنیت کودکان در پارک‌ها وجود دارد. یک موضوعی که دوستان‌مان در شبکه یاری کودک مطرح کردند این است که سند به مسأله قومیتی و ملی کودکان برای مثال کودکان افغانستانی توجه نکرده و همگی را به صورت کلی و در چارچوب شهروند دیده است. لازم است که برخی بندهای این سند وارد مقررات ملی ساختمان شود تا ضمانت اجرایی آن افزایش یابد. مسأله عدالت فضایی بین کودکان و دسترس آنها به فضاهای بازی و تفریح و سبز هم بسیار واجد اهمیت است که باید به آن توجه شود.

| ترانه یلدا |

| معمار و شهرساز |

باید به استانداردهای زمین‌های بازی و ایمنی آنها و ویژگی‌های زیبایی شناختی و روانشناختی آنها توجه کرد. بازی‌های گروهی و سنتی را برای کودکان احیا کرد. به آموزش موسیقی برای کودکان و توزیع‌ساز بین آنها توجه کرد. کودکان و شهر به شادی احتیاج دارند. به مدارس طبیعت و پیوند کودک و طبیعت توجه کرد. نقش کودکان در جشن‌های ملی و مذهبی را دید. ورزش کودکان را تقویت کرد. باید بر تحقق و عملی شدن بهبودها برای کودکان تأکید کرد هرچند خیلی جزئی باشد و نه حتما مجموعه ضوابطی گسترده و پیچیده.