با تصویب اعضای چهلوچهارمین اجلاس میراث جهانی یونسکو
راه آهن ایران ثبت جهانی شد
طالبیان، معاون میراثفرهنگی کشور: پرونده راهآهن با ۱۴۰۰ کیلومتر گستردگی، پروندههای زنجیرهای از جمله قنات، باغهای ایرانی و کلیساها را به عنوان مقصد به جهان معرفی میکند
۳ مرداد ۱۴۰۰، ۲۱:۰۶
سرانجام راهآهن 1400 کیلومتری ایران هم به فهرست آثار جهانی یونسکو وارد شد. اگرچه کارشناسان ایکوموس به این پرونده ایرادهایی وارد کردند و روند ثبت جهانی در سالهای گذشته پرپیچ و خم بود اما با تصویب اعضای کمیته کمیته میراث جهانی یونسکو، حالا راهآهن سراسری ایران که پیشینه آن به دوره قاجار بازمیگردد، بیست و پنجمین اثر ثبتشده میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی است. ایران امسال با دو پرونده «راهآهن ایران» و «هورامان» در کمیته میراث جهانی یونسکو شرکت کرده است و تصمیم درباره پرونده پیچیده راهآهن، عصر دیروز در جلسهای مجازی در شهر فوجوی چین، نهایی شد. این نخستین میراث صنعتی ایران است، که جهانی میشود.
کمیته میراث جهانی یونسکو پس از یک سال وقفه به علت همهگیری کرونا، از روز جمعه آغاز به کار کرده است. اینطور که معاون میراث فرهنگی در روزهای گذشته اعلام کرده بود، فقط اعضای کمیته بینالدول در فوجو چین حضور دارند و برگزاری مجازی، قدرت رایزنی و مذاکرات در ارتباط با ثبت پروندهها را پایین آورده اما سرانجام پس از بحثهای طولانی موافقان و مخالفان تصمیم به نفع میراث ایران شد. حالا باید منتظر بود و دید سرنوشت پرونده ثبت جهانی هورامان چه میشود.
تدوین یک پرونده پیچیده
اینطور که میراث آریا مینویسد تدوین پرونده ثبت جهانی مسیر راهآهن شمال و جنوب ایران در سال ۹۷ آغاز شد. ساخت مسیر راهآهن سراسری ایران از بندر ترکمن در شمال کشور آغاز شد و به بندر امامخمینی در جنوب کشور منتهی شد. آغاز احداث راهآهن ایران در سال ۱۳۰۵ شمسی به تصویب رسید و یکسال بعد از آن بود که مهندسان ایرانی، آلمانی و آمریکایی احداث این مسیر ۱۳۹۴ کیلومتری را آغاز کردند. مسیر راهآهن سراسری ایران نهتنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبههای طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت است.
اگرچه پیشینه احداث و بهرهبرداری موفق نخستین راهآهن در ایران به دوره قاجار و سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمیگردد که بقایای آن همچنان در مسیر رشت به پیربازار با یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد اما تحقق کامل این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید. در سال ۱۳۰۶، قرارداد نقشهبرداری برای احداث خطوط راهآهن با کنسرسیومی متشکل از کمپانی آمریکایی یولن و شرکتهای آلمانی فیلیپ هولتسمان – ویولیوس برگر و زیمینس باواونیون به بهای هر کیلومتر حداکثر ۳۶۸ تومان بسته شد.
بهرهبرداری کامل از راهآهن سراسری ایران در سال۱۳۱۴ آغاز شد و علی منصور، وزیر راه و شهرسازی وقت، در دوازدهم مرداد ۱۳۱۴ لایحهای برای تشکیل موسسه راهآهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگاهداری و بهکارانداختن همه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسایل نقلیه و ساختمانهای فنی متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه ارومیه» را بهعهده بگیرد.
پرونده ثبت جهانی مسیر راهآهن سراسری شمال – جنوب ایران در یونسکو به هشت ناحیه با خصوصیات مشترک اقلیمی در داخل هر ناحیه و متمایز با سایر نواحی تقسیم شد و ۸۹ ایستگاه منتخب نیز بهدلیل اهمیت ارزشهای تاریخی و کارکردی مورد مطالعه و مستندنگاری قرار گرفت.
این مسیر از بندر ترکمن در شمالیترین نقطه آن آغاز و به بندر امامخمینی در جنوبیترین نقطه منتهی میشود و در میانه راه از ایستگاههای مهمی همچون قائمشهر، گدوک، گرمسار، تهران، اراک، دورود، شهبازان و اندیمشک عبور میکند.
گزارشی از جلسه کمیته میراث جهانی
کارشناسان یونسکو و ایکوموس قبلا شانس کمی را برای ثبت راهآهن در فهرست آثار جهانی یونسکو پیشبینی کرده بودند. این ارزیابها و کارشناسان بارها به این پرونده ایراد وارد کرده بودند و در جلسه دیروز هم بحث موافقان و مخالفان، به درازا کشیده است.
اینطور که ایسنا درباره جلسه دیروز اعضای کمیته میراث جهانی یونسکو گزارش داده، در این اجلاس، نمایندگان کشورهای نروژ، استرالیا، اتیوپی، عمان، برزیل، روسیه، اسپانیا، آفریقای جنوبی، اوگاندا، تایلند و مجارستان در عین تایید نظر ایکوموس برای اصلاح این پرونده، خط راهآهن ایران را شگفتی مهندسی توصیف کردند و بر اهمیت تاریخی این خط آهن در تبادل اقتصادی و بینالمللی و پیوند میان دریای خزر و خلیج فارس تاکید و از ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو حمایت کردند.
در این جلسه نماینده ایکوموس (شورای بینالمللی بناها و محوطهها) که بازوی مشورتی و تخصصی یونسکو در ثبت و محافظت از میراث جهانی است، با تمجید از ارزشهای فرهنگی و تاریخی راهآهن ایران پیشنهاد داد: این پرونده برای ارائه اطلاعات بیشتر “دیفر” شود. (تا پرونده پس از اصلاحات، قابل طرح مجدد در اجلاس دو سال بعد باشد.)
اما در نهایت ارزشهای معماری راهآهن ایران نیز بسیار مورد تاکید و توجه کشورهای حاضر در اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو بود و نماینده چین نیز با اشاره به اینکه این پرونده را به خوبی مطالعه کرده است، گفت: «این پرونده به خوبی دارای معیارهای ۲ و ۴ برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو است. با این حال، کارشناسان ایکوموس تاکید کردند که پرونده راهآهن ایران این معیارها را برای ثبت جهانی ندارد.»
نماینده ایران نیز در این اجلاس از ایکوموس برای تلاشهایش و کشورهایی که حمایت کردند، تشکر کرد و گفت: «ما تمام پیشنهادات را برای حفاظت بهتر از این میراث به کار میبندیم و آمادهایم تا همکاری بیشتری با ایکوموس و مرکز میراث جهانی انجام دهیم و آمادهایم همه شفافسازیها را درباره این پرونده انجام دهیم. از آنجا که راهآهن ایران یکی از آثار ثبتشده در فهرست آثار ملی است و در عین حال بر اساس قوانین جاری راهآهن فعالیت میکند، هرگونه اقدام و مداخله در آن نیازمند کسب مجوزهای قانونی از چندین ارگان است.»
نماینده ایران در کمیته میراث جهانی یونسکو تاکید کرد: «ما طرحی برای حفاظت از این راهآهن داریم و دو وزارتخانه راه و شهرسازی و میراث و گردشگری در حفاظت از راهآهن دخیل هستند. حفاظت از این اثر از جنبه ملی تضمین میشود.»
پرونده راهآهن سال ۱۳۹۶ به یونسکو تحویل داده شد. کارشناسان یونسکو آن زمان نظرات و اصلاحاتی را روی این پرونده وارد کردند. این پرونده سال ۲۰۱۹ در کمیته میراث جهانی یونسکو بررسی و با نظر اصلاحی کارشناسان، برگشت داده شد و یک سهمیه ایران برای ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو از دست رفت. پرونده راهآهن قرار بود پس از اصلاح در اجلاس سال ۲۰۲۰ دوباره بررسی شود که با همهگیری ویروس کرونا این اجلاس به امسال موکول شد. در این دوره پس از اعمال اصلاحاتی و شفافسازی برخی بندهای این پرونده، راهآهن ایران در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شد. در پی این موضوع، یونسکو ایران را موظف کرد تا اول دسامبر ۲۰۲۲ یک گزارش کامل از شرایط اثر ارائه بدهد.
به گفته محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، پرونده راهآهن با ۱۴۰۰ کیلومتر گستردگی که استانهای مختلفی را به هم متصل میکند، از جمله پروندههای زنجیرهای ایران همچون قنات، باغهای ایرانی و کلیساها محسوب میشد که تمام ایستگاهها، پلها و … را به عنوان مقصد جهانی معرفی میکند.
کمیته میراث جهانی قرار است در این نشست در روزهای آینده دیگر پرونده کشورمان منظر فرهنگی اورامانات (هورامان) را برای ثبت جهانی بررسی کند. مسئولان میراث فرهنگی براساس نظر کارشناسان یونسکو شانس این اثر را برای ورود به فهرست آثار جهانی بالا میدانند.
برچسب ها:
راه آهن، راه آهن ایران، کمیته میراث جهانی، نخستین میراث صنعتی ایران، یونسکو
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید