با حذف الحاقات زندان سابق سمنان، کاروانسرای شاهعباسی در حال رونمایی است
زندان 400 ساله، خالی از زندانی
رئیس میراثفرهنگی شهرستان سمنان: این بنا تا قبل از سال 63 در اختیار میراثفرهنگی بود و بعدها به صورت غیرقانونی به زندان تبدیل شد
۲۸ بهمن ۱۳۹۹، ۱۰:۴۵
زندان سمنان دیگر زندان نخواهد بود. دیوارها و حصارهای بلندش به زودی تخریب میشود. همین حالا در کاروانسرای شاهعباسی که برای چهل سال زندان شده بود، کارگران مشغول کارند و دیوارها و ساختمانهای داخلی که در این سالها به بنای تاریخی اضافه شده بود در حال برچیدن است. قرار است این زندان موقت، دیگر زندان نباشد و در شمایل گذشتهاش، کاروانسرایی شاهعباسی باشد و در آخرین ماه از آخرین سال این قرن گردشگران را به سمنان بکشاند.
برنامهریزی شده که دیوارهای بلند بیرونی زندان سابق در حاشیه خیابان سعدی و قدس، هفتم اسفند امسال (همزمان با سیزدهم رجب) تخریب شود. نادر فخری، فرماندار سمنان به ایسنا گفته با برچیدن دیوارها و نمایانشدن کاروانسرا، فرصت بهرهبداری از این فضای تاریخی فراهم میشود. شهرداری بنا دارد که خیابان تاریخی امام را به پیادهراه تبدیل کند.
چه شد که کاروانسرا را زندان کردند؟
کاروانسرای سمنان در مرکز استان یکی از ۹۹۹ کاروانسرای ساخته شده در دوران شاهعباس صفوی در شهر سمنان که ۴۰۰ سال قدمت دارد و در سال ۱۳۵۲ به ثبت ملی رسیده است. حکایت تغییر کاربری این بنای تاریخی و تبدیل آن به زندان را حمیدرضا دوستمحمدی، رئیس میراثفرهنگی شهرستان سمنان اینطور به ایسنا گفته است: «این بنا تا قبل از سال 63 در اختیار میراثفرهنگی بوده و از آن به عنوان اداره میراثفرهنگی و کارگاه مرمت استفاده شده است. بعدها به صورت غیرقانونی و احتمالا بر اساس نیازهای آن موقع به زندان تغییر کاربری داده و در این کمتر از چهار دهه به عنوان زندان مرکزی سمنان مورد استفاده قرار گرفته است.» به گفته او کاروانسرای شاهعباسی یکی از 999 کاروانسرای ساخته شده به دستور شاهعباس در مسیر جاده ابریشم است که از ابتدا با هدف خدمتدهی به تجار و رونق تجارت ساخته شدند. پیش از این کاروانسراها، کاروانسراهایی با بناهای متفاوتی وجود داشت. «البته پیش از آن کاروانسراها، رباطها و ساباطهایی در مسیر وجود داشته که عمدتا معماری خشتی داشتند که امروزه نیز بقایای تعدادی از آنها در استان سمنان نیز وجود دارد و قلعه عبدلآباد یک نمونه از آنها است.»
او با بیان اینکه کاروانسراهایی پیش از دوره صفویه نیز در کشور و از جمله استان سمنان وجود داشته گفت: «ساخت و قدمت کاروانسرای سنگی آهوان که یکی از کهنترین کاروانسراها کشور و استان است به پیش از دوران صفویه برمیگردد. کاروانسرای شاهعباسی سمنان هم اثر تاریخی مهمی است که فرمهای آن مثل همه کاروانسراهای شاهعباسی کشور هشت ضلعی است اما در معماری این بنا با پلان مربع ساخته شده است.» این بنای تاریخی در حدود سه هزار و 700مترمربع مساحت دارد و آن بین 2200 تا 2500 متربع بنا دارد و عیان کاروانسرای شاهعباسی چهار ایوانی است. ورودی اصلی آن در شمالغرب واقع شده و کاروانسرا دو شترخان در ورودیهای شمالی و جنوبی دارد که روزگاری محل نگهداری احشام کاروانیها بوده است. این بنا در حدود بیست حجره داره و حجرهها نیز در آن دوران محل اقامت کاروانیان بوده است.
دورهمی شبانه کاروانیان صفوی در شاهنشینها
به گفته رئیس اداره میراثفرهنگی سمنان، سه شاهنشین در سه ایوان این بنا قرار داد؛ یکی از آنها در ورودی اصلی است و در دو طبقه ساخته شده؛ از این بخش در مواقعی استفاده میشده که کاروانیان به تفرج شبانه در دور هم پرداخته و تجربیات خود را به یکدیگر انتقال میدادند. دو شاهنشین کوچکتر در دو ایوان دیگر این بنا وجود دارد که معمولا تجار مشهور در همین شاهنشین اصلی سکنی داشته و مابقی در دو شاهنشین دیگر اسکان مییافتهاند. علاوه بر اینها دو اتاق در کنار دو ورودی کاروانسرا تعبیه شده که اتاق مدیریت کاروانسرا و به اصطلاح امروز بخش اداری آن بودند.
رئیس میراثفرهنگی شهرستان سمنان با بیان اینکه احتمالا یک سکوی بزرگ در وسط حیاط این کاروانسرا وجود داشته که در حال حاضر نیست ادامه داد: «کارکرد این سکو در وسط حیاط کاروانسرا این بوده که کالاها را در میانه آن به نمایش گذاشته و مبادله کالا بین کاروانیان و خریداران و گاه بین خود کاروانیها انجام میشده است.» مبادلات در این دوره گاه پایاپای بوده است. گاه کاروانهای عبوری نیز در این منطقه حضور یافته و تبادلات کالایی خود را انجام میدادند و به ادامه سفر میپرداختند. در شترخوان کاروانسراها هم سکوهایی وجود دارد که بارهای شترها را بر روی این سکوها میگذاشتند و بعد از انجام معمالات از همانجا کالاها را بار شترها میکردند. نظیر این سکوها در کنار تعدادی حجره در ورودی شمالشرقی کاروانسرای شاهعباسی سمنان قرار داشته است؛ این سکوها نقش عرضه کالا به ساکنان شهر را داشتهاند. گاه کاروانیها در کاروانسرا اقامت نداشتند و برای ساعاتی در طول مسیر کالاهای خود را بر روی این سکوها عرضه میدادند و بعد به ادامه حرکت خود میپرداختند.
کاروانسرای شاهعباسی سمنان در آن دوره کاروانسرایی خارج از شهر بود. در دوره قاجار در شمالی شهر سمنان همین ارگ فعلی است که پایینتر از کاروانسرا بوده و در دوره صفویه نیز این کاروانسرا در زمینهای بایر واقع شده و یک کاروانسرای میانرهی محسوب میشده که با توسعه شهر در دوره پهلوی و انقلاب هماکنون در مرکز شهر واقع شده است.
به گفته دوستمحمدی در دورههایی تجارت و تبادل پنبه در سمنان رونق بالایی داشته. بلوار فعلی قدس در شهر سمنان که این کاروانسرا امروزه در حاشیه آن واقع شده یکی از مسیرهای جاده ابریشم بوده. این میان مسیرهای دیگری نیز وجود داشته که مسیر منتهی به امامزاده علوی، کوشمغان و بازار علاالدوله نیز از آن جمله بوده است و کاروانیها در این مسیر وارد شهر میشدند و بعد از چاپارخانه و دروازه غربی شهر در پیرنجمالدین فعلی خارج میشدند و به سمت کاروانسرای بعدی در آهوان طی طریق میکردند.
تصرف کاروانسرا خلاف قانون بود
رئیس میراثفرهنگی شهرستان سمنان به ایسنا توضیح داده است که تصرف کاروانسرای این شهر از ابتدا خلاف عرف قانون انجام شده است و در مدت این چهار دهه الحاقاتی به بنا اضافه شده که آن را از اصالت بنا دور کرده است و حالا همه این الحاقات باید برچیده شود. در کاربری بعدی بنا باید شان بنا حفظ شود. «قرار است شهرداری سمنان به عنوان متولی بنا مشاور بگیرد تا اگر الحاقی متناسب با نیاز فرهنگی وجود داشت به کالبد تاریخی و اصالت بنا آسیب وارد نشود.
رئیس میراثفرهنگی شهرستان سمنان با بیان اینکه میراثفرهنگی و شهرداری تعامل خوبی در این طرح با یکدیگر دارند گفت: «خوشبختانه در اواخر دهه 50 این بنا مرمت شده که اسناد و مطالعات آن در اختیار میراثفرهنگی است و همینها میتواند به بازگشت اصالت تاریخی به بنا کمک کند.» او استفاده از این بنای تاریخی به عنوان زندان را «کاربری نامانوس» نامیده است. با وجود قول فرماندار، به گفته دوستمحمدی در حال حاضر بخشی از اسبابواثاثیه و الحاقات اضافه شده همچنان وجود دارد و تا این موارد تعیین تکلیف نشود برداشتن دیوارهای بیرونی ممکن است به تاخیر بیفتد. هرچند روند حذف الحاقات آغاز شده است. «ابنیهای که در طول چهار دهه به زندان و بنای کاروانسرا اضافه شده باید به تدریج برداشته شود و زیر نظر کارشناسان میراث ، بنا به کالبد تاریخی و اصالت پیشین خود برگردد. با توجه به اینکه این بنا امروز در مرکز شهر سمنان واقع شده میتواند به عنوان یک مرکز فرهنگی و گردشگری به رونق صنعت گردشگری در شهر تاریخی سمنان کمک زیادی کند.»
طعم دوباره آزادی
به گزارش ایسنا بعد از وعدههای فراوان و کش و قوس چند ساله اگرچه دیوارهای بلند زندان سمنان همچنان در وسط این شهر پابرجاست و خودنمایی میکند و کاروانسرای تاریخی سمنان در پشت این دیوارها از نظر عابران دور مانده است، اما به نظر میرسد که شمارش معکوس برای برداشتن این دیوارها شروع شده تا این بنای ارزشمند تاریخی و عروس کاروانسراهای شهر سمنان بعد از سالها، چهره خود را به مردمان این شهر نشان دهد. کاروانسرایی تاریخی که حالا بعد از چهار دهه زندان، به زودی طعم دوباره آزادی را چشیده و بیشک با فرو ریختن دیوارهای بلند زندان پیشین که اخیرا فرآیند برداشتن آنها رسما آغاز شده، دیدن آن برای شهروندان زیر چهل سال و جوان سمنانی، خالی از لطف نخواهد بود چرا که چهره آن حتما برای مردم سمنان تازگی دارد.
بیتردید شمار شهروندان سمنانی که خاطره این اثر تاریخی را با خود دارند در این چند دهه با گذر عمر کاهش یافته و از طرفی چشم بسیاری از شهروندان قدیمی و کهنسال سمنانی نیز که خاطرهای دور و مبهم از آن را به یاد میآورند، قریب 40 سال است که به جمال این بنای دوران شاهعباسی نیفتاده است و قدم زدن بر سنگفرش حیاط کاروانسرا و نشستن بر شترخوانها و شاهنشینهای آن نه تنها برای گردشگران داخلی و خارجی که حتی برای شهروندان سمنانی که هر روز غافل از جذابیت آن از کنار دیوارهای بلند میدان سعدی و بلوار قدس عبور کردهاند خالی از لطف نیست.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
پیگیری برای ثبت یک میراث ناملموس ادامه دارد
فصل انارچینی
بیماران «آتروفی عضلانی نخاعی» معطل پاسکاری وزارت بهداشت برای تدوین پروتکلهای توزیع دارو هستند
توزیع قطرهچکانی داروهای بیماران SMA
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت
- 8 نمایندگی تعمیر پکیج ایران رادیاتور در تهران + اطلاعات تماس بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید