حذف اعتبار آبخیزداری از بودجه ۹۹

کمیسیون تلفیق با حذف بودجه آبخیزداری و آبخوان‌داری و مبارزه با اثرات مخرب ریزگردها از محل صندوق توسعه ملی نشان داد درک درستی از حفاظت منابع طبیعی ندارد.

انجام عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند تا حد زیادی از تخریب عرصه‌های منابع طبیعی و تشدید وقوع بلایای طبیعی جلوگیری کند. نوروز سال ۹۸ بود که بارش باران به سیل ویرانگر تبدیل شد و زیرساخت‌های کشور را در مناطق غربی کشور تا شیراز را از بین برد. آنچه که نتیجه ویرانی حاصل از سیل در اخبار پررنگ می‌شود از بین رفتن منازل ساکنین روستاها و شهرها است. آنچه که در پشت خبرها نادیده گرفته می‌شود از بین رفتن عرصه‌ها منابع طبیعی است که کم اهمیت به نظر می‌رسد. تخریب محیط زیست و از بین رفتن منابع طبیعی کشور پدیده‌ای است که در زیر پوست زمان و تدریجی در حال وقوع است. نتیجه آن اما امروز به شکل تغییرات اقلیمی و ریزگرد و مواردی از این قبیل قابل مشاهده است. اما انسان عادت دارد که برای کوتاه مدت خود به فکر چاره باشد و کمتر در اندیشه دراز مدت و نسل بعد از خود باشد. این نگاه کوتاه در سیاست‌گذاری قانون‌گذاران نیز دیده می‌شود.

بودجه ۹۹ زیر تیغ تلفیق

بر کسی پوشیده نیست که کشور در شرایط دشوار اقتصادی به سر می‌برد. شرایطی که از آن به عنوان «جنگ اقتصادی» یاد می‌شود. چشم‌انداز روزهای آینده و سال ۹۹ هم چنگی به دل نمی‌زند. بودجه‌ریزی برای آینده هم کار ساده‌ای نیست. چون یک طرف ما هستیم و منابع محدود و هزینه‌های رو به افزایش کشور و سوی دیگر کشور آمریکا و رییس جمهوری که دشمنی را در حق ایران به نهایت خود رسانده است و تلاش می‌کند برای به کرسی نشاندن حرف خود چیزی کم نگذارد. همین باعث شده تا اعضای کمیسیون تلفیق در مجلس هم دست به عصا نسبت به سال آینده پیش بروند. روز گذشته خبری منتشر شد که کمیسیون یاد شده برداشت ارزی از صندوق توسعه ملی برای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری، مبارزه با اثرات مخرب ریزگردها و حمایت از آبیاری تحت فشار را از لایحه بودجه دولت حذف کند. مبلغی که در بودجه ۹۹ به میزان ۴۰۰ میلیون یورو دیده شده بود. این موارد در سال ۹۸ و ۹۷ هم دارای سرفصل بودجه از همین محل بوده‌اند. مبلغی که سالانه به‌عنوان تسهیلات ارزی از این صندوق برداشت می‌شود و زیر نظر سازمان جنگل‌ها در استان‌های مختلف هزینه می‌شود.

حفظ منابع طبیعی توسعه

 ملی است

مهران زند – عضو هیئت علمی پژوهشکده آبخیزداری – در گفت‌وگو با ایسنا در اهمیت موضوع آبخیزداری و آبخوان‌داری و حفظ منابع طبیعی می‌گوید: تغییرات بارش در ۵۰ سال اخیر (۱۳۴۷ – ۱۳۹۵) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان از کاهش بارش با شیب ۱.۱ میلی‌متر بر دهه است. بارش در شمال غرب و غرب کشور به شکل معنی‌داری کاهش یافته است. افزون بر این، تبخیر تعرق (نیاز آبی بالقوه) با شیب ۵.۴ میلی‌متر بر دهه افزایش یافته است همچنین گزارش شده است که پدیده آل نینو مسئول تشدید سیلاب‌های فروردین-اردیبهشت در مقایسه با شرایط طبیعی است. پدیده بلاکینگ باعث تغییر الگوهای آب و هوایی می‌شود که منجر به سیل، خشکسالی، دمای غیر معمول و سایر موارد شدید آب و هوایی می‌شود. 

رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده آبخیزداری تصریح کرد: در رابطه با سیلاب‌های اخیر استانهای هرمزگان و سیستان، بررسی نقشه‌های سینوپتیکی مقارن با وقوع سیل، حاکی از ایجاد یک سیستم مانع قوی در اروپا است که موجب جریان یافتن باد قوی به سمت ایران شده و در نتیجه توده هوای سرد شمال ایران با حرکت به طرف عرض‌های جنوبی و با عبور از روی دریای سرخ و سپس خلیج فارس حجم قابل توجهی رطوبت جذب کرده و موجب بروز بارندگی‌های بسیار شدید و سیل آسا در این مناطق شده است. ورود سامانه‌ای با این مشخصات به ایران پدیده‌ای معمولی است اما اینکه چنین سامانه‌ای در جنوب ایران موجب ریزش این حجم از بارش (بیش از سه برابر مقدار عادی) شود، پدیده‌ای غیر معمول است که می‌تواند از شواهد بروز تغییر اقلیم باشد.

وی اضافه کرد: روند وقوع رخدادهای سیل و خشکسالی در ایران در سال‌های اخیر، حاکی از آن است که بروز این دو بلای طبیعی در اغلب مناطق کشور در حال افزایش است. این دو پدیده از جمله رخدادهای طبیعی هستند. اما این انسان است که با تصمیمات خود میزان خسارات ناشی از آنها را تعیین می‌کند. بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها و مراتع، ایران چهارمین کشور سیل‌خیز دنیاست و حدود ۲۶ درصد پهنه کشور به دلیل نوسانات اقلیمی و دست‌اندازی های انسان به طبیعت در معرض سیل‌های شدید و طغیانی قرار دارد.  

به گفته وی، عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به عنوان راهکاری معرفی می‌شود که می‌تواند تهدید سیل را به فرصتی برای مقابله با کم‌آبی و خشکسالی تبدیل کند.

در ایران ۱۲۵ میلیون هکتار حوزه آبخیزداری وجود دارد

وی با بیان اینکه آبخیزداری مجموعه عملیاتی است که بر اساس اصول مدیریت یکپارچه حوزه آبخیز به منظور حفاظت از منابع آب و خاک حوزه‌های آبخیز اجرایی می‌شود و آبخوان‌داری نیز با مهار و نفوذ سیلاب روی عرصه‌های آبخوان از بروز سیلاب‌های مخرب جلوگیری کرده و موجب احیای منابع آب و خاک می‌شود، گفت: در حال حاضر در ایران ۱۲۵ میلیون هکتار حوزه‌ آبخیز وجود دارد که تنها در ۱۲ میلیون هکتار از آن عملیات آبخیزداری به‌طور کامل اجرای شده است. ارزیابی ۲۷ ایستگاه و ۲۵ پروژه آبخیزداری نشان داده که با اجرای طرح‌های آبخیزداری در مناطق کوهستانی، ‌سالانه نزدیک به ۵۳۰ مترمکعب در هکتار استحصال آب رخ داده است. این ارزیابی‌ها در مناطق کوهستانی به مقدار سالانه نزدیک به ۱۰۰۰ مترمکعب آب در هکتار رسیده است.  

آبخیزداری و آبخوان‌داری ۸۰ درصد خسارات سیل را کاهش می‌دهد

زند افزود: در خصوص کارایی پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در سیل‌های اخیر، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد پروژه‌های پخش سیلاب توانسته‌اند ضریب روان‌آب و سیلاب را از ۱۰ درصد به دو درصد کاهش دهند. این یعنی تا ۸۰ درصد سیلاب و خسارات آن را کاهش داده‌اند.