سالانه یک میلیارد تن خاک کشور دچار فرسایش می‌شود

معاون پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی از فرسایش سالانه یک میلیارد تن خاک ایران خبر داد

به گفته دکتر محمود عرب خدری، میزان فرسایش خاک در ایران بسیار زیاد است و باید فکری به حال آن کرد. این مقام مسوول در وزارت جهاد کشاورزی در ادامه می‌افزاید: فرسایش خاک در کشور از یکسو موجب شسته شدن خاک های حاصلخیز، ورود این خاک ها به رودخانه و سدها، کاهش تولیدات و نیز ضعیف شدن خاک شده و از سوی دیگر این وضعیت موجب گل آلود شدن رودخانه و پر شدن مخازن سدها و تاثیر منفی بر بهره برداری از آبهای زیرزمینی می‌شود.

به گزارش ایرنا، معاون پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی، در ادامه می‌گوید: در حال حاضر نزدیک به ۷۰۰ هزار حلقه چاه در کشور داریم که ۳۰۰ هزار حلقه از این تعداد غیرمجاز هستند و به دلیل بهره برداری بیش از اندازه این چاه‌ها از آب های زیرزمینی، فرونشست زمین در دشت ها نیز به مشکلات افزوده است. عرب خدری ادامه می‌دهد: این وضعیت سبب شده است سطح آبهای زیرزمیی افت شدید پیدا کند و برخی دشت ها به عنوان دشت ممنوعه شناخته شود. وی با بیان اینکه بیشتر فرسایش در اراضی کوهستان و شیب دار است، بیان می‌کند: در این راستا تکنیک هایی توسعه داده شده که بتوان بر پوشش گیاهی این اراضی افزود زیرا هر چه پوشش گیاهی مطلوب تر شود، از فرسایش خاک جلوگیری شده و جمع آوری آب باران نیز بیشتر می شود.  معاون پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه ایران کشوری است که عمده آن خشک و نیمه خشک است، ادامه می‌دهد: پوشش گیاهی ضعیف در اراضی شیب دار و برخی مناطق کوهستانی موجب می شود فرسایش خاک در این مناطق بیشتر باشد و به همین دلیل بر روی استحصال آب باران از طریق روش پخش سیلاب در آبخوان تمرکز شده است. به گفته عرب خدری، آب‌های سیلابی با رسوب بسیار و شدت فراوان موجب تخریب زیاد می شود و می توان با احداث بند در مسیر رودخانه ها و منحرف کردن مسیر سیلاب آن را به سوی عرصه های فاقد پوشش گیاهی هدایت کرد. این مقام مسوول در وزارت جهاد کشاورزی، در ادامه می‌افزاید: در این راستا هم اکنون ۳۷ ایستگاه پخش سیلاب یا آبخوان در کشور داریم که طی ۲۰ سال گذشته ۲ میلیارد متر مکعب آب از این طریق ذخیره شده است که یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب آن به تغذیه آبخوان ها رسیده و بقیه صرف تولید پوشش گیاهی منطقه شده است. به گفته وی طبق برآوردهای انجام شده این شیوه تاثیر بسیار خوبی در تغذیه آبهای زیر زمینی دارد و ده ها برابر از روش سد سازی ارزان تر است. عرب خدری با بیان اینکه سالانه ۲ تا سه متر از آب سدها تبخیر می شو، تاکید می‌کند: با هدایت آب به زیر زمین از تقطیر، آلودگی و هر گونه خسارت به آن جلوگیری شده و به تغذیه قنوات کمک می شود.

نگرانی از سرعت فرسایش خاک در کشور

آذرماه 97 بود که رئیس انجمن علوم خاک ایران با بیان اینکه سرعت فرسایش خاک در جهان و ایران جای نگرانی دارد، اعلام کرد: سالانه ۲ میلیارد تن فرساش خاک در کشور صورت می‌گیرد. به گزارش تسنیم، منوچهر گرجی که آن زمان در همایش روزجهانی خاک در سازمان جهاد کشاورزی استان سخن می‌گفت، می‌افزاید: اراضی مستعد و حاصلخیز بسیاری توسط انسان ها دست اندازی و تغییرات شده است که نیاز به توجه دارد. به گفته وی نگهداری از خاک در امنیت غذایی اهمیت ویژه ای دارد که بی توجهی به این بخش خسار های جبران ناپذیری را به دنبال دارد و فراموش نشود که آب و خاک به عنوان دو عنصر حیاتی در بخش کشاورزی به شمار می رود.رئیس انجمن علوم خاک ایران در ادامه می‎‌گوید: با محدودیت های شدید خاک در کشور روبه هستیم و کشور در یک اقلیم خشک قرار دارد.گرجی تصریح می‌کند: سرعت فرسایش خاک در جهان و ایران جای نگرانی دارد و سالانه 2 میلیارد تن فرساش خاک در کشور صورت می گیرد. وی با اشاره به مهمترین خدمات خاک می‌افزاید: از جمله این خدمات می توان به تولید محصولات مختلف و تامین امنیت غذایی، تولید محصولات اولیه پوشاک و چوب، تنظیم هوا و تعادل بخشی گازهای جو زمین، تصفیه و ذخیره سازی آب، حمایت وحفاظت از تنوع زیستی در زیست بومها، خنثی کردن سموم و فاضلابها، ذخیره و نگهداری بذر گیاهان و ذخایر ژنتیکی و کاربردهای عمرانی اشاره کرد. رئیس انجمن خاک تاکید می‌کند: حل مشکل بحران آب و محیط زیست سالم مستلزم مدیریت زمانی مناسب بر روی خاک است. به گفته گرجی، با برنامه ریزی مناسب و با بکارگیری روش های جدید امیدواریم بتوانیم در یک برنامه 10 ساله وضعیت بهتری در راستای حفظ و صیانت آب، خاک و تغذیه کشور را محقق سازیم. وی به برنامه های خاک و بحران آب کشور یادآورمی‌شود: تصویب قانون حفاظت از خاک، ایجاد بانک اطلاعات خاک کشور، پایش کیفیت و حاصلخیزی خاک، توسعه کشاورزی حفاظتی و برنامه ریزی جدی برای فرسایش خاک از جمله برنامه های این انجمن است.

وضعیت بحرانی کشور در فرسایش خاک

حسین اسدی عضو انجمن علوم خاک ایران نیز در این باره به خبرنگار ایرنا می‌گوید: خاک بر اثر عوامل مختلفی تخریب می شود که مهمترین آن فرسایش است که شامل هم فرسایش آبی و هم بادی می شود. اسدی عنوان می‌کند: فرسایش آبی در سال به طور متوسط حدود 6 تن در هکتار و در فرسایش بادی آمار مقداری متناقض است؛ به طور کلی حدود 350 تا 500 میلیون تن در سال فرسایش بادی داریم و خاک از دست می دهیم. عضو انجمن علوم خاک ایران تاکید می‌کند: مساله ای مهم این آمارها و اعداد نیست بلکه باید آنها را با معیاری مشخص بسنجیم که به آن «فرسایش قابل تحمل» می گوییم؛ این فرسایش با توجه به میزان خاک سازی و اثرات زیست محیطی که دارد سنجیده می شود. به گفته وی اگر این 6 تن در سال را با میزان خاک سازی در کشور مقایسه کنیم وضعیت ما بسیار بحرانی است چون میزان خاک سازی در ایران به طور متوسط سالانه کمتر از نیم تن در هکتار است و برای تشکیل هر سانتیمتر خاک حداقل 500 سال زمان نیاز است بنابراین وقتی این عددها را کنار هم قرار می دهیم می بینم که از دست دادن خاک ما بر اثر فرسایش بیش از 10 تا 12 برابر حد قابل تحمل یا همان تاب آوری سرزمینی است. استاد دانشگاه تهران ادامه می‌دهد: در واقع خاکی را که 30 تا 40 سانتیمتر آن طی هزاران سال ساخته شده ممکن است طی چند سال با مدیریت غلط از دست بدهیم و جایگزینی آن تقریبا غیر ممکن خواهد بود.