تاکید بر خارج‌شدن جنگل‌های زاگرس از زمینه‌های امرارمعاش

رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور می‌گوید: جنگل‌های زاگرس باید از زمینه‌های امرار معاش مردم این مناطق خارج شود

به گفته عادل جلیلی فقر موجود در جامعه هم‌اکنون به یکی از مهمترین دلایل تخریب جنگل‌ها تبدیل شده ‌است و تا زمانی که جایگزینی برای امرار معاش جنگل‌نشینان ارائه نشود این تخریب ادامه خواهد داشت. رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور از «زاگرس» به عنوان مرکز تمدن‌سازی و ایجاد کشاورزی در دنیا یاد کرده و تصریح می‌کند: همگی در تخریب این عرصه‌ها نقش داریم و تا زمانی که رفتار و تفکرمان را در مورد این عرصه‌ها تغییر ندهیم، قادر به محافظت از آنها نخواهیم شد. آن‌طور که جلیلی به ایرنا گفته، یک گزینه توسعه برای این مناطق باید ارائه شود تا بر اساس آن با ایجاد اشتغال، وابستگی مردم به زمین و آب به حداقل برسد. در همین راستا توسعه گردشگری مهمترین و تنها راهکار جایگزین در این زمینه است که باید مورد توجه مسوولان قرار بگیرد. به گفته وی ۴۰ درصد آب کشور در مناطق زاگرس قرار دارد و از این‌رو برای حفظ آب این مناطق، جنگل‌ها و مراتع باید به خوبی مورد صیانت قرار بگیرد.رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور در ادامه می گوید: درحال حاضر مهمترین بحران اکولوژیک در بوم زاگرس از بین رفتن یکپارچگی رویشگاه‌های جنگلی و مراتع، کاهش شدید ظرفیت‌های نگهداری آب و نبود امکان استقرار زادواری در بستر جنگل، زوال تدریجی بوم‌سازگان با نمودهایی از قبیل کهنسالی درختان، شاخه‌زادی، بیماری‌ها و آتش‌سوزی است. جلیلی می افزاید: کلیدی‌ترین وظیفه در ارتباط با جنگل‌های زاگرس حفظ ذخایر موجود است و در راستای حفظ این ذخایر تاکنون طرح‌های کلان پژوهشی توسط این موسسه انجام شده است. وی بیان می‌کند: راهبرد پیشنهادی برای زاگرس اعمال حاکمیت ملی بر عرصه‌های جنگل‌داری و مرتعی با اجرای کاداستر، تقویت گاردهای حفاظتی، تدوین طرح‌های جنگل‌داری و مرتع‌داری، احیای مراتع و اعمال رویکرد حفاظتی و توسعه ذخیره‌گاه‌های مناطق حفاظتی است. رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور عنوان می‌کند: مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار در زاگرس را تخریب رویشگاه زراعت زیراشکوب، زراعت دیم در شیب‌های بیشتر از ۱۲ درصد، چرای دام، برداشت چوب و سایر بهره‌برداری‌ها عنوان کرد. جلیلی طرح‌های کلان پژوهشی این موسسه را مبنای اقدامات و فعالیت‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری دانسته و می‌گوید: در ارتباط با تهدیدها و چالش‌های اساسی در عرصه جنگل می‌توان به تغییر اقلیم، زوال اکوسیستم، تغییرکاربری و ریزگرد اشاره کرد که بر همین اساس طرح‌های کلان‌پژوهشی بسیاری توسط موسسه انجام گرفته است. وی ادامه می‌دهد: در همین راستا برای نخستین بار سند «بوم‌سازگان زاگرس» توسط سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری کشور با همکاری موسسه تحقیقات و مراتع کشور تهیه و سیاست‌های اجرای این سند با اجرای اقدامات مدیریتی و حفاظتی ویژه در جهت حفظ و توسعه جنگل‌های این مناطق به ۱۱ استان زاگرس‌نشین ابلاغ شد. به گفته جلیلی «بوم‌سازگان زاگرس» طرحی است که در آن برای تأمین رطوبت موردنیاز جنگل‌ها و مراتع زاگرس از طریق تقویت پوشش گیاهی و اجرای طرح‌های آبخیزداری تلاش می‌شود و در صورت تحقق می‌تواند احیابخش جنگل‌های زاگرس باشد. رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور تاکید می‌کند: طرح بوم‌سازگان با هدف پایش، احیا و توسعه‌ جنگل‌های زاگرس با کاشت نهال و بذر گونه‌های مقاوم به تغییر شرایط اقلیمی، مبارزه با آفت‌ها،بیماری‌ها و طرح‌های آبخیزداری اجرا می‌شود. جلیلی یادآور می‌شود: مهمترین ویژگی سیلاب ناشی از بارش‌های سال گذشته در سراسر کشور، وجود گل‌ولای بود و می‌توان با عملی کردن سند بوم‌سازگان زاگرس از بروز این اتفاق‌ها جلوگیری کرد.

فقر ؛ عامل تخریب‌ جنگل‌های زاگرس 

فروردین‌ماه 95 بود که مدیرکل منابع طبیعی استان لرستان اعلام کرد ۹۸‌درصد آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های زاگرس این استان عمدی است. ۳۱ تیرماه همان سال نیز عزت‌الله بهشتی‌فر، مدیرکل منابع طبیعی استان کهگیلویه‌وبویراحمد از آتش‌سوزی در ۷نقطه از جنگل‌های استان خبر داد. یک مورد آن به دلیل سهل‌انگاری چند جوان ماهیگیر بوده است. ۱۵هکتار از جنگل‌ها به این ترتیب از بین رفت. مجتهدی در آن زمان گفته بود: «در زاگرس طبق آنچه دیدم بی‌احتیاطی‌های برخی جوان‌ها می‌تواند باعث بروز آتش‌سوزی شود. آنها که برای کشیدن قلیان و استعمال موادمخدر می‌روند آتشی روشن می‌کنند و اگر درحال طبیعی نباشند آتش به‌راحتی سرایت می‌کند. در این میان به مواردی از آتش‌سوزی‌های عمدی برخوردیم. برخی از افرادی که شغل‌شان زغال‌گیری است به عمد بخشی از جنگل‌ را آتش می‌زدند تا نیروهای منابع طبیعی سراغ خاموش‌کردن آن بروند و مشغول شوند و آنها بتوانند در جایی دیگر به‌راحتی درخت‌ها را ببرند و زغال کنند. حتی گاهی از روی لجبازی با ادارات دولتی هم آتش می‌زدند». این مقام مسوول در ادامه می افزاید: اهمیت بلوط‌ها دیگر برای مردم کمرنگ شده، آنچه مهم است معیشت است. مثل قدیم همه دامدار نیستند که بلوط را بخواهند برای خوراک دام‌شان، حتی نان بلوط «کلگ» هم سر سفره‌هایشان جایی ندارد. در آن زمان محمد درویش، مدیرکل پیشین دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز به این مسأله اشاره می‌کند و می‌گوید فقر معیشتی مردم است که عامل این تخریب‌هاست، نه بی‌توجهی آنها به بلوط‌ها. فقر معیشتی در منطقه زاگرس مشهود و وابستگی مردم به زمین زیاد است. پایه‌های بلوط‌ها در غرب کشور است و نسل جدید به مراتب آگاهی بیشتری نسبت به این موضوع دارد. اما از سویی با یک نسل میانه روبه‌رو هستیم که تحت‌تأثیر فشار اقتصادی و عدم‌آگاهی ناخودآگاه دست به نابودی درخت‌ها می‌زنند. اگر دولت بتواند طرح‌های معیشت جایگزین مثل گل‌سفید، کانی‌گرازان، گندمان و حسین‌آباد و سربیشه ایجاد کند آن وقت مردم محلی به جای این‌که تخریب‌کننده محیط‌زیست باشند آن را حفظ می‌کنند. گفتنی است براساس آمارهای موجود مساحت جنگل‌های زاگرس ۶ میلیون هکتار است که ۴۰ درصد از جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهد و هم اینک هفت رودخانه از ۹ رودخانه بزرگ کشور در استان‌های زاگرس‌نشین جاری است. بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل‌های زاگرس ۲ هزار و ۳۷۲ گونه گیاهی شناسایی شده است و ۶۱ گونه پستاندار، ۲۷ گونه ماهی، ۱۶۷ گونه پرنده و ۳۷ گونه خزنده در جنگل‌های زاگرس زیست می‌کنند.