برنامه عمل کانون‌های بحرانی گردوغبار ارائه می‌شود

معاون سازمان حفاظت محیط زیست از ارائه برنامه عمل کانون‌های گردوغبار داخلی در سال جاری خبر داد

معاون محیط‌ زیست انسانی سازمان حفاظت محیط ‌زیست می گوید حدود ۲۰ میلیون هکتار کانون گرد و خاک در کشور وجود دارد که وضعیت بخشی از آنها بحرانی است و تلاش می‌کنیم برنامه عمل این کانون‌ها امسال تهیه و ارائه شود. آن‌طور که مسعود تجریشی به ایرنا گفته، کار شناسایی کانون‌های گردوخاک داخلی به پایان رسیده و در نظر داریم به سراغ تهیه برنامه عمل آن‌ها برویم و مشخص کنیم برای هر استان چه اقداماتی باید صورت گیرد.

این مقام مسوول با تأکید بر اینکه برنامه عمل مناطقی که کانون‌های بحرانی هستند امسال ارائه می‌شود، می گوید حدود ۲۰ میلیون هکتار کانون گردوغبار در کشور وجود دارد که وضعیت بخشی از آن‌ها بحرانی است و برای شناسایی و تهیه برنامه عمل آن‌ها با دانشگاه‌های شهید بهشتی، تهران و آزاد قرارداد بستیم تا متناسب با خسارت‌هایی که این کانون‌ها وارد می‌کنند اولویت‌بندی شوند. به گفته تجریشی برنامه اقدام و عمل یک سری از کانون‌ها در حال نهایی شدن است، برای جاهایی مانند خوزستان نهایی شده و اکنون تهیه برنامه عمل کانون‌های گردوغبار سیستان و بلوچستان را آغاز کرده‌ایم. تهیه برنامه عمل تالاب‌هایی که به کانون گردوغبار تبدیل شدند سال گذشته آغاز شد، همچنین برای تعدادی از تالاب‌ها مانند تالاب صالحیه برنامه عمل تهیه و کارهای اجرایی آن آغاز شده است و در واقع برای ۷۰ تا ۸۰ درصد تالاب‌ها برنامه عمل را آغاز کردیم. معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه می گوید مکان‌هایی در کشور مانند جنوب شرق اهواز و ریگان در کرمان، کانون غبار هستند که آن‌ها را شناسایی کرده و باید برنامه عمل آن‌ها را نیز تهیه کنیم و در نظر داریم برای امسال به هر کدام از این کانون‌ها برنامه‌ریزی عملیاتی ارائه دهیم. این مقام مسوول با اشاره به آغاز تهیه برنامه عمل کانون‌های سیستان و بلوچستان، تاکید می کند به علت وضعیت نامناسبی که سیستان و بلوچستان دارد، مقام معظم رهبری قبول کردند که اعتباری حدود ۱۱۵ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی برای مقابله با گردوغبار این استان اختصاص یابد بنابراین پیگیری کردیم تا بتوانیم هم منابع مالی و هم برنامه عمل این استان را در کنار یکدیگر عملیاتی کنیم. تجریشی همچنین درباره کانون‌های گردوغبار خارج از کشور می گوید سازمان حفاظت محیط‌زیست با سازمان هواشناسی و سه مرکز تحقیقاتی در داخل کشور قراردادی امضا کردند تا کانون‌های خارج کشور را شناسایی کنند، به‌عنوان مثال امروزه گردوخاک از منطقه قره قوم در ترکمنستان وارد مشهد می‌شود، از سوریه در غرب، سیستان در شرق و بخش‌هایی از عربستان در جنوب، اردن و عراق به سمت ایران می‌آیند. به گفته وی در این فرآیند اعتبار را سازمان محیط‌زیست تأمین می‌کند و سازمان هواشناسی با همکاری سه مرکز تحقیقاتی در کشور این کانون‌ها را شناسایی و اولویت‌بندی می‌کنند و بر اساس آن برنامه عمل ارائه می‌دهند. آن‌طور که تجریشی می گوید، برای حل این معضل با برنامه محیط‌زیست ملل متحد (UNDP) مذاکره کردیم، اعتباری را برای سال ۹۸ در نظر گرفتیم تا بتوانیم کشورهای منطقه را حول محور UNDP گرد هم بیاوریم و برنامه عمل و اقدام برای کانون‌های خارجی را تهیه کنیم و وارد فاز عملیاتی شویم. به گفته معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست تلاش می‌کنیم مطالعات بخش‌هایی که امسال آغاز کردیم تا ۶ ماه اول امسال به اتمام برسانیم و بقیه بخش‌ها را از بعد از آن آغاز کنیم. تجریشی در ادامه تاکید می کند به دنبال استفاده از منابع بین‌المللی هستیم، به‌عنوان مثال یک سری مدارک در این زمینه را به اپدیم که یک مرکز آسیا و اقیانوسیه است و در زمینه گردوخاک فعالیت می‌کند ارائه دادیم و الان باید با کمک وزارت امور خارجه به سراغ استفاده از منابع بین‌المللی و استفاده از ظرفیت سازمان‌های بین‌المللی برویم تا بتوانیم کانون‌های خارجی گردوغبار را بهتر مدیریت کنیم. گفتنی است مرکز اپدیم چند ماهی است که در ایران مستقر شده است.

حذف کانون‌های گردو غبار ممکن نیست

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در حالی سخن از تهیه برنامه عمل برای کانون های گرد و خاک داخلی به میان می آورد که آبان‌ماه سال گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا اعلام کرده بود حذف کانون‌های گرد و غبار ممکن نیست. وی گفته بود عدم رهاسازی آب به صورت سیلابی، عدم غرق و چرای بی‌رویه، محدودیت‌‌های مالچ‌پاشی و تغییرات اقلیم در کشور که باعث کاهش بارش و افزایش دما شده، باعث می‌شود پوشش گیاهی در این مناطق شکل نگیرد، بنابراین شرایط مطلوب نیست و باید تمام هم و غم و تلاش خود را به این سمت ببریم که در اطراف شهرها بتوانیم کانون‌های گردو خاک را کنترل و مدیریت کنیم به طور قطع هیچ وقت نمی‌توانیم آن را به طور کامل حذف کنیم، اما می‌توانیم تباتر، شدت و آثار آن را کاهش دهیم و برای انجام این اقدامات همان ظرف زمانی ۵ تا 10 سال نیاز است تا به موفقیت برسیم و اقدامات اثربخش باشد. 

به گفته تجریشی در حال حاضر تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس قربانی گرد و خاک هستند و از آنجا که آمار دقیقی در خصوص کانون‌های گرد و خاک منطقه‌ای در دست نداریم، از سازمان هواشناسی درخواست کردیم تا در خصوص شناسایی کانون‌های بین‌المللی اقداماتی را انجام دهد. وی با بیان اینکه دایره‌المعارفی از کانون‌های گرد و خاک خارجی و این که منشا و اثرات آنها چیست در کشور وجود ندارد، تصریح می کند در حال حاضر در حال تجهیز ایستگاه‌های اهواز و ارومیه هستیم تا بتوانیم منشاء این کانون‌ها را تشخیص دهیم. 

همچنین تعیین کنیم؛ ضخامت گرد و خاک و اندازه ذرات چقدر است. فعالیت‌هایی در سال جاری شروع شده و قرارداده‌هایی با سازمان‌های مربوطه منعقد شده و انتظار داریم، در شش الی ۷ ماه آینده بتوانیم به نتایج خوبی دست پیدا کنیم. 

آن‌طور که معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در آبان‌ماه 97 اعلام کرده بود، براساس مطالعاتی که در ۴ الی ۵ سال گذشته انجام شده است، بخش‌هایی از عربستان، سوریه و عراق کانون‌های فعال در غرب و جنوب ایران هستند. همچنین تالاب هامون‌ که تبدیل به یک کانون گرد و خاک شده‌ ایران، پاکستان، افغانستان و بخشی از کشورهای حاشیه دریای عمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، از سوی دیگر کانون قره‌قم در کشور ترکمنستان که حدود دو سال است، فعال شده بخش‌هایی از شمال شرقی کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است.