تراز واسط دریاچه ارومیه تهیه می شود

معاون محیط زیست انسانی: در حال تعیین تراز آبی هستیم تا مشکلی از لحاظ گرد و خاک نداشته باشیم 

و هم چنین حیات دریاچه حفظ شود

 

 سازمان  محیط زیست در حال ارزیابی و تعیین تراز آبی مختلف به عنوان تراز حد واسط برای دریاچه ارومیه است تا هم مشکلی از لحاظ گرد و خاک ایجاد نشود و در عین حال آرتمیا و حیات دریاچه نیز حفظ شود.

به گفته مسعود تجریشی معاون محیط انسانی سازمان محیط زیست، سال گذشته درباره اینکه در چه سطحی از تراز آبی دریاچه ارومیه می توانیم کانون های گرد و خاک را به زیر آب ببریم، مطالعاتی در سازمان محیط زیست آغاز و اجرای آن به معاونت محیط زیست طبیعی سازمان واگذار شد.

تجریشی می گوید: «البته تراز تعیین شده برای احیای دریاچه ارومیه 1272.1 بود که با این میزان آب، حدود 95 درصد کانون های گرد و خاک دریاچه ارومیه به زیر آب می رود. از این رو این میزان را تراز واسط قرار دادیم، در واقع این ترازی است که با آن می توانیم مطمئن باشیم که علاوه بر حفظ آرتمیا، گرد و خاک در منطقه مشکلی به وجود نخواهد آورد.

البته جمع بندی بسیاری از دانشمندان این است که امکان ندارد تالاب هایی که دچار مشکل شدند دوباره به شرایط اولیه خود برگردند، بنابراین تمام تلاش ما این است که دریاچه، آرتمیا و به طور کلی حیات دریاچه را زنده نگه داریم از این رو این تراز را برای شرایط اولیه دریاچه در نظر گرفتیم، البته می توان برای زنده نگه داشتن دریاچه ترازهای مختلف در نظر گرفت

بر این اساس معاونت طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست در حال انجام مطالعه ای است و قرار است در صورت نیاز از ظرفیت های بین المللی نیز استفاده کند. باید به فرایندی برسیم که همزمان آرتمیا داشته باشیم اما گرد و خاک نداشته باشیم، دریاچه باید به ترازی برسد که از لحاظ اکولوژیکی نیز تراز پایدار باشد.

در بسیاری از مطالعات انجام شده به این نتیجه رسیدند که در 30 سال آینده بارش های منطقه حدود 20 درصد دیگر کاهش می یابد، بنابراین با توجه به اینکه تغییرات اقلیمی و خشک تر شدن منطقه را داریم، رسیدن به ترازی اکولوژیک الزامی است.

از این رو سعی کردیم تا ترازهای واسطی را برای دریاچه در نظر بگیریم که در آنها ابتدا مساله بهداشت و سلامت را مد نظر قرار دادیم و بعد به کارکردهای دیگری از تالاب برسیم که معاونت محیط طبیعی در حال مشخص کردن این ترازها است.»

آنطور که ایرنا می نویسد اکنون سه دریاچه مشابه دریاچه ارومیه در دنیا وجود دارد که دریاچه «آرال» بین کشورهای قزاقستان و ازبکستان و دریاچه «گریت بر» در آمریکا دو تا از آنها است که مثلا در امریکا دیگر درباره حجم آب در این دریاچه صحبت نمی کنند بلکه درباره میزان سطح صحبت می کنند، معتقدند اگر سطح بیشتری فقط به اندازه یک سانتیمتر هم آب داشته باشد کافی است زیرا مهم این است که دریاچه مرطوب باشد و گرد و خاک بلند نشود.

مثلا اکنون 100 درصد سطح دریاچه ارومیه عمق آن کمتر از 60 سانتیمتر است در حالیکه 85 سانتیمتر تبخیر دارد، از این رو با توجه به این شرایط دریاچه باید حتما عمق یک متری داشته باشد که تمام اینها در حال مطالعه و بررسی است، البته در تمام این مطالعات موقعیت هر دریاچه نیز در نظر گرفته می شود.

دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران و جهان به شمار می‌آید. این دریاچه طی چهار دهه گذشته به دنبال فعالیت‌های متعدد در حوزه‌های مختلف کشاورزی به طور گسترده‌ای از منابع آبی طبیعی خود بی‌بهره مانده و امروز با بحران خشک شدن روبرو است.

این دریاچه در شمال غربی فلات ایران واقع شده که فراز آن حدود ۱۳۰۰ متر است. کوه‌های بلند و ناصافی این پهنه را در میان گرفته‌اند. میانگین تراز آبی دریاچه در گذشته ۱۲۷۸ متر و متوسط عمق دریاچه حدود ۶ متر بوده است. دریاچه ارومیه یک دریاچه تکتونیکی نسبتا بزرگ و فوق اشباع از نمک بوده که در یک حوضه بسته قرار گرفته است. در گذشته طول آن ۱۲۰ کیلومتر و پهنای آن حدود ۱۵ تا ۵۰ کیلومتر متغیر و همچنین مساحت این دریاچه بین ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلومتر مربع بوده است.

گونه های مهم حوضه دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه در گذشته محل مناسبی برای مهاجرت پرندگانی چون فلامینگو، مرغان و اردک‌ها بوده است از مهم‌ترین بی‌مهرگان موجود در این دریاچه می‌توان به گونه‌ای از میگوی آب شور بنام آرتمیا اشاره کرد. این گونه مهم‌ترین منبع غذایی بسیاری از پرندگان آبزی مانند فلامینگوها به شمار می‌رود. در شرایط کنونی به دلیل پسروی آب دریاچه و وقوع خشکسالی‌های متعدد و بالطبع کاهش حجم آب آن، شرایط بسیار سختی را برای تداوم حیات گونه‌های گیاهی و جانوری این دریاچه به وجود آورده که از آن جمله می‌توان به توقف حیات آرتمیا به دلیل شوری بالای آب دریاچه اشاره کرد.

بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی در حوضه دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه به عنوان محلی برای تخلیه کلیه رواناب‌های جاری رودخانه‌ها و ویژگی‌های اکوسیستمی خود طی چهار دهه گذشته به دنبال فعالیت‌های متعدد در حوزه‌های مختلف کشاورزی به طور گسترده‌ای از منابع آبی طبیعی خود بی‌بهره مانده و امروز با بحران خشک شدن روبرو است. میزان متوسط بارش سالیانه در حوضه آبریز به همراه کاهش سطح آب دریاچه، گویای عدم رسیدن حق آبه دریاچه طی این بازه زمانی است. 

 

آنطور که ایسنا گزارش می دهد با توجه به آمارهای موجود میزان بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی به شیوه‌های مختلف در سال ۵۲ ـ ۱۳۵۱ معادل ۶۹۷.۷ میلیون متر مکعب بوده که در سال ۹۳ ـ ۱۳۹۲ به ۲۴۰۱.۶ میلیون متر مکعب رسیده است. اما مساله اصلی این است که چه علل و عواملی منجر به عدم جریان آب کافی به دریاچه و همچنین افزایش میزان تبخیر از سطح آن شده و شرایط کنونی را برای دریاچه رقم زده است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته می‌توان سه عامل اصلی موثر در خشکی دریاچه ارومیه را برداشت بیش از حد مجاز از منابع آبی حوضه، توسعه بی‌رویه بخش کشاورزی محصولات با الگوی مصرفی آب زیاد در حوضه آبریز دریاچه و تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی‌های طولانی مدت در منطقه معرفی کرد.