درب‌های بطری روی مخ محیط زیست

پلاستیک یکی از بزرگترین چالشهای محیط زیستی پیش روی دنیاست

یکی از مسائل و مشکلات اساسی جوامع امروزی آلودگی محیط زیست است و بی شک یکی از مهمترین آلاینده‌ها ضایعات پلاستیکی هستند. به گفته حمیدرضا پناهنده کارشناس بازیافت سالانه در ایران 6 میلیون تن پلاستیک استفاده می‌شود که تنها 8 درصد آن بازیافت می‌شود. در سالهای اخیر کشورهای زیادی با وضع قوانین به مقابله با تولید و استفاده از محصولات پلاستیکی برخاسته و در جهت جایگزینی این محصولات با منابع تجدیدپذیر تلاش کرده‌اند. از سوی دیگر کمپین‌های متعددی به منظور فرهنگ سازی جهت کاهش استفاده از مواد پلاستیکی و تفکیک و بازیافت این گونه زباله‌ها به راه افتاده است. به طور کلی دو روش اصلی برای حل مشکل زباله‌های پلاستیکی وجود دارد: ۱. بازیافت ۲. تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر.

بازیافت

زباله مشکل اساسی در جوامع شهری و حتی روستایی شناخته می‌شود و در بین زباله‌ها اصلی‌ترین مشکل به لحاظ حجم و وسعت تخریب زباله‌های پلاستیکی است. بازیافت به فرآیندی گفته می‌شود که در آن از زباله‌های پلاستیکی به نحوی استفاده مجدد شود. 

بازیافت زباله‌ها سه فایده مهم برای محیط زیست دارد. به کمک بازیافت زباله در مصرف منابع طبیعی صرفه جویی می‌شود، زیرا به جای استفاده از مواد خام برای تولید محصولات نو، از مواد بازیافتی استفاده میگردد. یکی دیگر از فواید بازیافت، صرفه جویی در مصرف انرژی است. البته برای بازیافت مواد زاید هم نیاز به مقداری انرژی است، اما انرژی لازم برای بازیافت زباله خیلی کمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید از مواد خام است. در نهایت بازیافت، فضای لازم برای دفن زباله‌ها را کاهش میدهد. 

تفکیک زباله

تفکیک یا طبقه‌بندی زباله ممکن است به صورت دستی در خانه‌ها، جمع‌آوری و تفکیک از کنار خیابان، به صورت اتوماتیک در تأسیسات بازگردانی مواد یا تأسیسات بیولوژیکی انجام گیرد. تفکیک زباله از مبدا سبب می‌شود تا بازیافت بهتر انجام شود. طبقه‌بندی دستی اولین روشی بود که در تاریخ طبقه‌بندی زباله از آن استفاده شد. همچنین طبقه‌بندی ممکن است در مرکز بازیافت زباله‌های خانگی انجام شود.

تفکیک زباله به معنی جداسازی زباله‌ها به دو گروه تر و خشک است. زباله خشک شامل چوب و محصولات وابسته به آن، فلزات، پلاستیک و شیشه می‌شود. زباله تر را نیز می‌توان بر اساس قابل تجزیه بودن یا تجدیدناپذیری تفکیک کرد. از این رو تفکیک زباله نه تنها از نظر زیست‌محیطی اهمیت دارد بلکه از نظر اقتصادی نیز دارای اهمیت است. متاسفانه در مدیریت شهری در کشور ما، پسماند جدی گرفته نمی‌شود. حمیدرضا پناهنده متخصص بازیافت در این رابطه متعقد است از آنجا که ما تفکیک زباله از مبدا نداریم، وظیفه شهرداری بسیار سنگین می‌شود. شهرداری پلاستیکهای ارزشمند را جدا کرده و مابقی را دفن و یا در تهیه کمپوست استفاده می‌کند. اما این کمپوست با دارا بودن حتی ذرهای فلز یا پلاستیک خود باعث آلودگی خاک می‌شود.

کمپین‌های جمع آوری درب بطری

در اکثر کشورهای دنیا علاوه بر سازمانهای دولتی، تشکلها و کمپین‌های مردمی نیز برای جمع آوری و تفکیک زباله‌ها به آگاه سازی و تشویق مردم روی آورده‌اند. همانطور که اشاره شد یکی از مخرب‌ترین انواع زباله‌ها پلاستیکها هستند. با توجه به ساختار متفاوتی که هر کدام از انواع پلاستیک‌ها دارند، روش بازیافت آنها نیز متفاوت میباشد. 

یکی از انواع زباله‌های پلاستیکی که روزانه در سراسر جهان تولید می‌شوند، بطری‌های پلاستیکی هستند. از سال 2007 در ژاپن کمپینی برای جمع آوری درب بطریهای پلاستیکی و فروش آنها به مراکز بازیافت به منظور فعالیت‌های خیرخواهانه شروع شد. مزیت جمع‌آوری درب بطری را می‌توان بازیافت متفاوت آن از خود بطری و کوچک بودن آن دانست که جمع آوری آن را در هر زمان و مکانی ممکن میسازد. علاوه بر این، کیفیت خوبی که درب بطریها به دلیل استفاده در صنعت غذایی دارند، باعث ارزشمندی بیشتر آنها می‌شود. 

در ایران برای اولین بار از سال 1392 و در تبریز، جمع آوری سر بطری به منظور خرید ویلچر برای افراد نیازمند آغاز شد.این کمپین با دعوت مردم به مشارکت در این طرح از طریق شبکه‌های اجتماعی، موفق به جمع‌آوری درب‌های پلاستیکی و فروش آنها به مراکز بازیافت و خرید ویلچر گشت. بدین ترتیب این کمپین علاوه بر تلاش در راستای حفاظت از محیط زیست با جمع آوری و تفکیک بخشی از زباله‌های پلاستیکی، گامی عملی برای حمایت از معلولانی که توان خرید ویلچر را ندارند، برداشت. پس از آن کمپین جمع‌آوری درِ بطری به شکل شگفت‌انگیزی در بسیاری از شهرها تکثیر شد. مهم‌ترین مشخصه این کمپین فعالیت آن با محوریت گروههای مردمی است و سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی دخالتی در فعالیتهای آن ندارند. 

بی شک پلاستیک یکی از بزرگترین چالشهای محیط زیستی پیش روی دنیاست و فعالیت کمپینها نهادهایی مانند آنچه بدان اشاره شد، در جذب افکار عمومی و فرهنگسازی در جمع آوری و تفکیک زباله در کنار اهداف و فعالیتهای خیرخواهانه نقش بسزایی دارد، اما آنچه نباید از آن غافل شد لزوم کاهش و استفاده از پلاستیکهای یک بار مصرف و فرهنگ سازی در زمینه تفکیک و بازیافت است. در این زمینه حمیدرضا پناهنده در گفتگو با پیام ما بر لزوم آگاه سازی افراد نسبت به تفکیک زباله از مبدا و اهمیت آن در حفظ محیط زیست و ارزش اقتصادی آن تاکید کرد. وی بیان کرد همانگونه که ما در حفظ خاک کشورمان از گزند و تصرف بیگانگان تلاش می کنیم، در رابطه با حفظ خاک از آلودگیها نیز باید کوشا باشیم. همچنین با اطلاع رسانی در رابطه با ارزش اقتصادی و سودآوری تفکیک زباله در خانوادهها، میتوان علاوه بر اهداف زیست محیطی به سودآوری و کسب درآمد پرداخت.