حال نامساعد زریوار

کلانتری: نیزارهای تالاب زریوار مریوان پارازیت هستند و باید جمع‌آوری شوند

 

«تالاب زریوار»، بزرگترین چشمه آب شیرین جهان که زمانی حدود 400 چشمه در کف آن می‌جوشید، اکنون هیچ نشانی از آن چشمه‌ها ندارد. کلانتری در جلسه احیا این تالاب برای زنده کردن آن اظهار امیدواری کرده است.

وزش ملایم باد، دوباره موج‌های ریزی به سطح زریوار انداخته. انتهای این موج‌ها به نیزارهایی می‌رسد که «بوتیمارهای کوچک» در آن‌ها مخفی شده‌اند. در کنار همین نیزارها است که گروه «کشین‌ها» دسته جمعی شروع به دویدن روی سطح آب‌ کرده و پشت سر خود جاده‌ای باریک از موج‌های ریز به جا می‌گذارند. نیلوفرهای آبی نیز در گوشه وکنار دریاچه و میان جست و خیز مار و لاک پشت آبی و 117 گونه پرنده این تالاب جا خوش کرده‌اند. این تالاب زریوار زنده و محصور در میان مراتع سبز و کوه‌های برفی سر به فلک کشیده است.اکنون این زریوار در خطر نابودی، کاهش آب، مهاجرت پرندگان، افزایش نیزارها و تلخ شدن کامش از فاضلاب‌ها و رسوباتی که به آن می‌ریزد،قرار گرفته است.

کلانتری در سفر یکشنبه‌اش به کردستان، در کارگروه نجات‌بخشی دریاچه زریوار شرکت کرد. تالاب زریوار آنطور که مهر می‌نویسد از آن به عنوان بزرگترین چشمه آب شیرین جهان یاد می‌شود. تالابی در غرب کشور، در دو کیلومتری شمال غربی شهرستان مریوان، در ارتفاع 1285 متری از ســطح دریا قرار دارد و  یکی از زیباترین میراث‌های طبیعی استان کردستان. سالانه حدود 40 هزار پرنده مهاجر به این تالاب وارد می‌شوند. اما این دریاچه هم مانند دیگر تالاب‌های کشور حال ناخوشی دارد. در این کارگروه، کلانتری از نیزارهای تالاب به عنوان یک مهمان ناخوانده نام برده و گفت: نیزارها در تالاب زریوار پارازیت هستند و باید جمع‌آوری شوند. او با اشاره به این که تالاب زریوار ۳ هزار و۲۰۰ هکتار است، گفته است: از این وسعت ۷۰۰ هکتار آن نیزار است که خود استان می‌تواند برای خارج کردن آن مستقیم عمل کند.

او همچنین در این مورد یک وعده هم داده و گفته است: استان کردستان در خصوص خارج کردن نیزارها از دریاچه از دولت کمک دریافت خواهد کرد، پس نباید نگران تامین اعتبار باشد. کلانتری همچنین اظهار امیدواری کرده که وضعیت احیای این دریاچه به سرعت انجام خواهد شد و  تا پایان دولت به حالت سابق باز می‌گردد.

در این میان اما اعضای انجمن سبز چیا کردستان به عنوان یکی از اعضای ستاد احیای تلاب زریوار دیدگاه متفاوتی دارند. عرفان حسینی فعال محیط زیست و عضو هیات مدیره انجمن سبز چیا معتقد است کلانتری زیادی در این خصوص امیدوار است. همچنین محمد ناجی کانی‌سانانی دیگر عضو انجمن سبز چیا می‌گوید: این نیزارها به خودی خود پارازیت نیستند. چراکه محل زندگی پرندگان و وحوش مختلف‌اند. تنها می‌توان گفت گسترش آن‌ها مشکل‌زا است که این قضیه را می‌توان به ساخت سد مرتبط دانست چراکه با ایجاد سد رسوبات انباشته شده و رشد نیزارها تشدید می‌شود. 

عوامل تهدید زریوار

محمد ناجی کانی‌سانانی فعال محیط زیست یکی از اعضای انجمن سبز چیا در خصوص عوامل تهدیدزا این دریاچه به پیام ما می‌گوید: یکی از اقداماتی که برای این تالاب دردسرساز شده است ساخت سد بر روی تالاب است. این موضوع سبب ایجاد فشار بر روی چشمه‌های جوشان کف دریاچه شده و با فاضلاب، گل‌و لای و سایر رسوبات دست به دست هم داده و چشمه‌های کف تالاب را نابود کرده‌اند.  همین موضوع سبب شده از حدود 400 چشمه فعال تالاب زریوار در سال 74، اکنون چیزی به اسم چشمه جوشان در کف دریاچه وجود نداشته باشد. همچنین این دریاچه در گذشته جریان داشته و به رودخانه کارون می‌ریخته است اما اکنون با ایجاد سدهای مختلف روی آن ( چه سدهایی که در عراق ایجاد شده چه آنهایی که در ایران ساخته شده) این تالاب تخلیه طبیعی نمی‌شود.

به گفته کانی‌سانانی، در گذشته فاضلاب 11 روستا به این تالاب می‌ریخته است که هم‌‌اکنون این فاضلاب‌ها به تصفیه‌خانه هدایت می‌شوند.تنها سه روستا این مشکل را دارند که فاضلاب آنها رها شده و در مواقع باران و پر آبی شسته شده و به دریاچه سرازیر می‌شوند. یعنی باید گفت حدود یک هفتم فاضلاب شهر 150 هزار نفری مریوان به دریاچه می‌ریزد.

او تالاب زریوار را اینگونه تشریح می‌کند: این تالاب همچون لوبیایی است که چندین لایه دارد. ابتدا حریم ساحل و زمین‌های مرطوب است، سپس آب‌های شفاف، بعد پهنه‌های شناور و در آخر دریاچه قرار دارد. عمق این آب‌های شفاف در گذشته به پنج متر می‌رسید اما اکنون به دلیل اینکه 90 درصد این آب‌های شفاف از رسوبات پر شده است عمق این آب‌ها نهایت تا نیم متر می‌رسد. زمین‌های کشاورزی و مزارع هم در اطراف این دریاچه با آبشویی زمین‌ها رسوبات تالاب را تشدید می‌کنند.

یکی از حاشیه‌هایی که در خصوص برگزاری این جلسه احیا صورت گرفته، مکان برگزاری این جلسه است. ظاهرا جلسه ستاد احیا در ساختمان «هنگ مرزی» برگزار شده. این ساختمان به گفته عرفان حسینی عضو هیات مدیره انجمن سبز چیا در حریم زیستی دریاچه و یکی از بکرترین مناطق جنگلی مشرف بر تالاب ساخته شده است که در همان زمان با مخالفت محیط زیست روبرو شد و قرار شد تخریب شود. او معتقد است این جلسه نباید در این ساختمان برگزار می‌شد. 

نیاز به بالارفتن آگاهی مردم 

به گفته کلانتری احیای تالاب‌ها در کنار معضلاتی همچون پسماند، ریزگردها، آلودگی هوای کلانشهرها یکی از مسائلی است که دولت حل آنها را در اولویت قرار داده است. اما موضوع این است که مشکلات محیط زیستی بدون آگاهی و کمک مردم حل نخواهند شد. مشکلاتی همچون تالاب‌ها هم نیاز به افزایش نظارت مسوولان و عزم جدی آنها دارد و هم نیاز به فرهنگسازی و بالا رفتن آگاهی مردم در حل آن‌ها احساس می‌شود. در این میان همچنین اعتبارات و بودجه‌ها نقش پررنگی خواهند داشت که نیاز است به آن توجه ویژه‌ای شود.