هزارتوی وضعیت حجاب در ایران 

مرکز پژوهش‌های مجلس: تنها 40 درصد مردم موافق مداخله دولت در موضوع حجاب با محوریت گشت ارشاد هستند

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از وضعیت حجاب در ایران نشان می‌دهد بیش از 60 درصد زنان جامعه در گروه بدحجاب (با تعریف شرعی) قرار می‌گیرند.

دولت‌های مختلف برای ترویج حجاب در کشورمان برنامه‌های مختلفی در پیش گرفتند. از برخورد سلبی که هنوز هم ادامه دارد گرفته تا سیاست‌های ترویجی. با این حال گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد این برنامه‌‌ها نه تنها نتیجه مثبت نداشته‌اند که در برخی موارد اوضاع را بدتر کرده‌اند. مروری بر آمارهای ارائه شده از سوی این مرکز گواهی بر این مدعاست.

افت ارزشمندی حجاب

اگر در سال 65، 86.2 درصد از مردم حجاب را یک ارزش و بی‌حجابی را ناپسند می‌دانستند،  در سال 71 تنها 41.5 درصد مردم این اعتقاد را داشتند. بدین ترتیب ارزشمندی حجاب در شش سال 50 درصد کاهش داشته. همچنین براساس نتایج پژوهشی که در سال 90 منتشر شده، 46.7 از زنان تهرانی مانتو و شال را به چادر ترجیح می‌دهند و درصد انتخاب‌کنندگان چادر، 44.4 است که این امر به اعتقاد مرکز پژوهش‌ها نشان‌دهنده ارزشمندتر شدن پوششی غیر از پوشش ترویج شده از سوی دولت در جامعه است. البته در این گزارش تاکید شده که بخش قابل توجهی از مردم (حدود 85 درصد) همچنان حجاب را جزو ضرورت‌ها می‌دانند و به بی‌حجابی معتقد نیستند.

غلبه حجاب عرفی بر شرعی

نویسندگان این گزارش دو تعریف از حجاب ارائه کرده‌اند. تعریف اول حجاب شرعی است که آن را معلوم نبودن موی زنان تعریف می‌کند. حجاب عرفی هم به معنای معتقد نبودن به تعریف اول و استفاده از مانتوی کوتاه و شال است. بر اساس این تعاریف، مرکز پژوهش‌ها گزارش داده که 64.8 درصد از زنان ایرانی در گروه بدحجاب قرار می‌گیرند. 11 درصد این گروه (حدود هفت درصد زنان ایرانی) در دسته بدحجابان هنجارشکن قرار دارند. همچنین نتایج تحقیق مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران در سال 93 نشان می‌دهد تنها 35.1 درصد از زنان پوشش چادر و یا مانتو و مقنعه  را که مورد تایید نهادهای دولتی است، انتخاب می‌کنند. مرکز پژوهش‌ها گزارش داده که 33.6 درصد از زنان، پوشش رایج جامعه را مانتوی کوتاه با شال و روسری می‌دانند و تنها 5.4 درصد چادر و یا مانتو با مقنعه را به عنوان پوشش رایج تلقی می‌کنند.

آمارهای بالا نشان می‌دهد جامعه به سمت حجابی که در چهار دهه گذشته مدنظر دولت‌های مختلف بوده حرکت نکرده که حکایت از ناکامی نسبی سیاست‌های حوزه حجاب در ایران دارد. یکی از این سیاست‌ها برخورد سلبی با بدحجابان بوده که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود روی آن دست گذاشته است.

تجربه ناموفق گشت ارشاد

در حالی که بهمن سال گذشته مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری  گزارش داد که تعداد مخالفان با دخالت قهری دولت در بحث حجاب از سال 85 تا 93، 15 درصد افزایش داشته، مرکز پژوهش‌ها هم به این موضوع اشاره کرده و نوشته «تعداد افرادی که قائل به شخصی بودن حجاب و عدم دخالت حکومت هستند روند افزایشی و کسانی که قائل به برخورد حکومت با بدحجابی بوده‌اند روند کاهشی دارد.»  در این گزارش به نتایج یک تحقیق اشاره شده که در آن تنها 44.73 درصد مردم  به لزوم اجبار اجتماعی برای حجاب اعتقاد داشتند. مرکز پژوهش‌ها به تحقیق سازمان ملی جوانان در سال 88 اشاره کرده که براساس نتایج آن، 51.2 درصد مردم اعتقاد به فردی بودن حجاب داشتند. همچنین نتایج وضعیت‌سنجی پوشش و آرایش ایرانیان نشان می‌دهد که 79.2 درصد از جامعه زنان بدحجاب و 20.8 درصد از جامعه زنان با حجاب با مداخله دولت در بحث حجاب با محوریت گشت ارشاد مخالف هستند. مرکز پژوهش‌ها در این بخش نتیجه گرفته که تنها 40 درصد مردم با گشت ارشاد موافق هستند.

***

نتایج تحقیقات مختلف که در گزارش مرکز پژوهش‌ها آمده نشان می‌دهد هرچه میزان تحصیلات زنان بیشتر شود، پوشش آن‌ها به سمت  کم‌حجابی میل می‌کند.  برخلاف انتظار تاهل هم تاثیر زیادی بر محجبه شدن زنان ندارد و صرفا 10 درصد زنان پس از ازدواج به چادر و یا مانتو و مقنعه روی می‌آورند. در همین حال نوع پوشش در کلانشهرها و شهرهای کوچک چندان تفاوتی ندارد  و حتی در شهرهای زیر 20 هزار نفر، بدحجابی بیشتر است. براساس گزارش یاد شده، سه شغلی که زنان در آن کمترین بدحجابی را داشته‌اند به‌ترتیب، معلمی، نیروهای مسلح و استادان دانشگاه و پژوهشگران هستند و بالاترین میزان بدحجابی به محصل‌ها، کارمندان متخصص بخش خصوصی، فعالان رسانه‌ای و بیکارها اختصاص دارد.