سایت خبری پیام ما آنلاین | پایان سرخوشی نفتی آل سعود

پایان سرخوشی نفتی آل سعود





۱۲ بهمن ۱۳۹۵، ۲۳:۲۶

پایان سرخوشی نفتی آل سعود

بسم الله خرمی

عربستان سعودی در اقدامی جدید به پیشنهاد صندوق بین المللی پول، مالیات بر ارزش افزوده را بر کالاهای خود به غیر از 100 نوع کالای اساسی وضع کرده است. صندوق بین المللی پول به کشورهای عرب حوزه خلیج فارس توصیه کرده است که برای جبران زیان های ناشی از کاهش قیمت های نفت، مالیات بر ارزش افزوده را وضع کنند.
هیئت وزیران سعودی روز دوشنبه توافقنامه واحد مالیات بر ارزش افزوده و مالیات گزینشی (مالیات بر کالاهای زیان آور) کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را تصویب کرد.
عربستان و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس 5 درصد مالیات بر ارزش افزوده را از سه ماهه اول سال 2018 میلادی روی همه کالاها به استثنای 100 کالای اساسی اعمال خواهند کرد.
نفت مایعی گرانبهاست که از زمان کشف و استخراج آن در خاورمیانه زمینه ساز بلایای زیادی بوده است، به طوری که حتی می توان علت حضور ابرقدرتها در منطقه، جنگ های پیاپی در خاورمیانه و نزاع بین دولت های غرب آسیا را نفت دانست. به دولت هایی که درآمدشان حاصل تلاش کوشش و زحمات مردم آن نیست و به نوعی از فروش یک کالا یا محصول اساسی درآمد کسب می کند و برای کسب آن هیچ گونه فعالیتی انجام نمی دهند «دولت رانتیر» می گویند. کشور عربستان از زمان بدو تاسیس، یعنی فروپاشی امپراطوری عثمانی با اکتشاف نفت توسط خارجی ها محلی برای عبور و مرور شرکت های بزرگ نفتی شد. این شرکت ها یا کارتل های بزرگ نفتی در قبال استخراج بی حد و اندازه نفتی از خاک عربستان سود اندکی را به حکومت عربستان سعودی پرداخت می کردند که امور مملکت از راه همین درآمد می گذشت.
دولت های رانتیر مضرات جبران ناپذیری به کشورها وارد می کنند که در ذیل به آنها می پردازیم: اولین ضرر رانتیر بودن دولت، استبدادزدگی و دیکتاتوری آن و عدم پاسخگویی به دولت است. دولت متکی بر پول های بادآورده رانت معمولا از یک حلقه مشخص تشکیل می شوند و مانند کرم ابریشم دور خود پیله می بندند تا کسی وارد آن نشود، به عبارتی دیگر نوعی نظام پاتریمونیالیستی یا پدر سالار را شکل می دهند. حکومت عربستان از سال 1932 که تاسیس شده است، همواره توسط خاندان سعودی اداره می شده و سایر قبایل عربستان در آن نقشی نداشته اند. رژیم آل سعود حلقه ای بسته از خاندان خود را در حکومت به وجود آورده است و تمام پست های حساس و غیر حساس را بین خود تقسیم کرده اند. در عربستان سعودی کمترین آزادی های سیاسی برای مردم وجود دارد و حتی زنان حق رانندگی ندارند مگر در برخی شرایط خاص.
دولت عربستان تا پیش از این از مردم این کشور هیچگونه مالیاتی اخذ نمی کرد و به نوعی دولت رفاه را به وجود آورده بود، یکی از ویژگی های اساسی دولت های رانتیر خصلت مصرف کنندگی مردم آن دولت هاست و مردم هیچگونه مالیاتی نمی پردازند. همه خدمات رفاهی و بهداشتی رایگان است. در نتیجه این خدمات دولت در قبال مردم، پاسخگویی آن کاهش می یابد و یا حتی به صفر می رسد و دولت خود را ملزم به پاسخگویی در قبال مردم نمی داند. به عبارتی دیگر دولت نماینده مردم نیست بلکه یک کاسب کار بزرگ است که پول های بادآورده خود را در اختیار مردم قرار می دهد. مردم در کشورهای رانتیر شهروند محسوب نمی شوند بلکه رعیت تلقی می شوند. دولتها بجای پاسخگویی به مردم، بدنبال افزایش بنیه دفاعی خود هستند، تا بتوانند خواسته ها و اعتراضات مردم را سرکوب کنند. عربستان سعودی همیشه در قبال خواسته های مردم و اعتراضات آنها همیشه از ابزار سرکوب استفاده کرده است. نمونه بارز آن را می توان از برخورد نیروهای نظامی این کشور با شیعیان دانست.
مردم عربستان در قبال پول و رانتی که از خاندان آل سعود دریافت می کنند، حق هیچگونه اعتراض و درخواست حقوق شهروندی را ندارند و باید به سیاست های حکومت آری بگویند.
اقتصاد توزیعی و اقتصاد مولد
ضرر دیگر رانتی بودن دولت ها، عدم رشد اقتصادی مثبت است. ممکن است کشورهای رانتیر تولید ناخالص بالایی داشته باشند، اما این تولید ناخالص ناشی از کارایی بخش های اقتصادی نیست بلکه حاصل از افزایش تولید محصولی خدادادی است که بدون زحمت و تلاش بدست آمده است، یا به نوعی ثروت های بادآورده است که دولت ها را دچار سرخوشی رانتی کرده است. پول هایی که بی حساب و کتاب آمده اند و دولتمردان بدون هیچ برنامه مشخصی آن ها را خرج می کند. نیروهای مولد اقتصادی عقیم می شوند و هیچگونه پویایی در عرصه اقتصادی یافت نمی شود. مردم به جای اینکه یاری گر چرخه اقتصادی باشند، مصرف کننده ثروت های بادآو.رده می شوند . چشمشان به دست دولت است. اینگونه نیز می توان بیان کرد که دولت بجای اینکه مولد اقتصادی باشد، به یک توزیع کننده بزرگ تبدیل می شود و از این خصلت خود به عنوان اهرم فشاری برای تحت فشار قرار دادن مردم استفاده می کند. دولت به صادرات توجهی ندارد و یا فقط به صادرات یک محصول خاص که باعث رانتی شدن آنها شده است می پردازد. واردات این کشورها به بالاترین حد خود می رسد و حتی ساده ترین اقلام مورد نیاز مردم هم از خارج تامین می شود.
مهمترین کالای صادراتی عربستان سعودی نفت است، بگو نه ای که فقط در ماه دسامبر 10 میلیون بشکه از این کشور به سایر نقاط دنیا صادر شده است. سایر اقلام صادراتی در عربستان یک رقمی و کمتر از انگشتان دست هستند. از لحاظ اقتصادی مردم در عربستان به دو دسته تقسیم می شوند: اولا عده ای که به چاه های نفت دسترسی دارند و صادرات این محصول فسیلی را انجام می دهند و به این طریق فربه شده اند و دوم طبقه فقیری که در پالایشگاه ها کار می کنند. بیش از 10 میلیون نفر جمعیت 27 میلیون نفری عربستان سعودی را مهاجران خارجی تشکیل می دهند که یا تکنسین پالایشگاههای نفتی هستند و یا کارگرانی که برای کار کردن در این پالایشگاه ها به عربستان آمده اند. عمده این مهاجران از کشورهای عربی همسایه عربستان هستند. استفاده از درآمدهای ارزی حاصل از نفت در کشورهای نفت‌خیز باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود که از جمله آن انتخاب بین نرخ ارز پایین با عرضه گسترده ارز نفتی در بازار، یا حفظ نرخ ارز در سطح رقابتی ولی افزایش پایه پولی و به تبع آن تورم می‌باشد و فساد اقتصادی در آنها به صورت شایعی گسترده است.
دولت ها بیشتر درآمدهای رانتی خود را در بخش های نظامی مصرف می کنند و همیشه از یک تئوری به نام تئوری توطئه رنج می برند. به این صورت که همواره در این فکر هستند که ممکن است از سوی جامعه و یا دولتی دیگر مورد حمله قرار بگیرند. به همین منطور در پی تامین منابع نظامی و تقویت قوای نطامی خود هستند و. به همین صورت بدنبال ماجراجویی در سایر مناطق جهان هستند. بر اساس امار گلوبال عربستان سعودی با داشتن جمعیتی بالغ بر 27 میلیون نفر، 235 هزار نفر نیروی خط مقدم، 25 هزار نفر نیروی ذخیره، 1210 دستگاه تانک،432 عراده توپ ، بیش از 6 هزار فروند ادوات زرهی ، 322 سامانه موشکی ، 245 فروند جنگنده، 221 هواپیمای ترابری، 204 فروند هلیکوپتر و 22 فروند هلیکوپتر تهاجمی، 40 ناوجنگی ، ناوچه و مین های جنگی و بودجه نظامی 56 میلیارد و 725 میلیون دلار در رتبه 24 جهان قرار دارد. عربستان سعودی از بزرگترین حامیان گروه های تروریستی همچون القاعده، طالبان، بوکوحرام، داعش و جبهه النصره است. همچنین این کشور از دوسال اخیر با یمن وارد جنگ شده است و حتی از بمب های شیمیایی نیز استفاده می کند.
نروژ، نفت بدون رانت
در کنار دولت های رانتیر همچون عربستان، کشورهایی نیز بوده اند که از ثروت بادآورده ای به بهترین نحو استفاده کرده اند و جزء کشورهای توسعه یافته جهان محسوب می شوند. دولت نروز با استفاده از درآمدهای نفتی توانسته است در عین پاسخگویی ، بالاترین سطح رفاه را برای مردم ایجاد کند. نروژ درآمدهای حاصل از فروش نفت خود را به سه طریق مصرف می کند: 1- عایدی مالی مستقیم دولت (SDFI) از فروش نفت: بخش عمده منابع حاصل از فروش نفت توسط دولت به ارز خارجی است و به صورت روزانه، به حساب‌های واسطه در بانک مرکزی نروژ منتقل می‌شود. درآمدهای مذکور پیش از انتقال به حساب صندوق بازنشستگی دولت- جهانی که وظیفه سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر را دارد، در این حساب‌های واسطه نگهداری (GPFG) می‌شود. شیوه تبدیل این بخش از درآمدهای ارزی حاصل از نفت به کرون و بالعکس .
2- فروش نفت توسط شرکت‌های نفتی بخش‌خصوصی: دولت نروژ حدود 78 درصد درآمد«مالیات نفتی» حاصل از فروش نفت شرکت‌های خصوصی نفتی را به عنوان مالیات دریافت می‌کند که این اقدام شش بار در سال(در ابتدای هر دوره دوماهه) انجام می‌گیرد. درآمد دولت از این محل، به‌علاوه سهم دولت از سود شرکت‌های نفتی به کرون (واحد پول نروژ) دریافت می‌شود. لذا شرکت‌های نفتی خصوصی که نفت را به ارزهای خارجی می‌فروشند، خود عهده‌دار تبدیل ارز به کرون هستند.
3- سهم سود دولت در شرکت نفتی استات‌اویل که به واحد کرون دریافت می‌شود. در نروژ، بانک مرکزی مسئولیت ثبت کلیه تراکنش های پولی (کرونی) و ارزی مربوط به انتقال مازاد GPFG و یا جبران کسری بودجه از محل بازگشت حاصل از GPFG حاصل از فعالیت‌های نفتی را برعهده دارد.
دولتهای نفتی می توانند با استفاده از تجربه نروژ خود را از رانتیر بودن دور بسازند و به سمت یک دولت سالم و مردمی حرکت کنند.
با همه این تفاسیر به نظر می رسد اخذ مالیات دولتمردان آل سعود از مردم، سرآغازی باشد برای آغاز جنبش های مردمی و مدعی شدن آنها در قبال حقوقی که از آنها محروم شده اند. ولی بعید به نظر می رسد باعث کاهش ماجراجویی و کاهش خریدهای نظامی شود و احتمالا سعودی ها به روند حمایت خود از گروه های تروریستی ادامه خواهند داد.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *