دغدغه هایی پیرامون واگذاری پارک ملی «خبر»

محمدرضا فرح بخش

افتتاح پروژه اکوتوریسم در پارک ملی خبر شهرستان بافت باعث ایجاد مباحثی درباره این موضوع شده و موافقین و مخالفین هر یک دلایلی را می آورند. اکوتوریسم در طی سالهای گذشته رونق زیادی گرفته اما در این یادداشت به بعد اجتماعی توجه خواهد شد و امور تخصصی زیست محیطی کارشناسان باید اظهار نظر کنند.
اما برای این موضوع ذکر چند نکته و سوال می تواند در نتیجه گیری، مثمرثمر بوده و به درک بهتری از پروژه به ما بدهد.
نکات:
1- در انتقادات بجای اینکه به محتوا توجه شود به حاشیه ها پرداخته می شود برای مثال مجری طرح مهم تر از اصل موضوع شده است ،اینکه به مجری پروژه انتقاداتی وارد است چه ارتباطی با سرمایه گذاری در رابطه با این پروژه دارد و تعمیمم دادن پروژه به مجری ناشایست است و شاید بهتر باشد هر موضوعی در چارچوپ یا contex خودش بحث شود و موج سواری بر روی موضوعات دیگر به دور از اخلاق است.
2- همواره از ایجاد اشتغال صحبت می کنیم و میدانیم که اشتغال بدون سرمایه گذاری به دست نخواهد امد و خیلی از موارد کشورهایی چنین پروژه هایی را در اختیار شرکت چند ملیتی قرار میدهند و حال اینکه یک شرکت داخلی و بومی پای کار است جای بسی خوشحالی دارد.

3- سازمان محیط زیست همواره از نادیده گرفته شدن پیوست های محیط زیستی صحبت کرده است اما در این پروژه رئیس سازمان محیط زیست افتتاح کننده بوده است که نشان از رضایت این دستگاه دارد.
4-پروژه گردشگری خبر با مجوز کمیته ملی طبیعت گردی و با دو هدف، حفاظت و مدیریت پارک ملی خبر و تنوع زیستی آن با مشارکت بخش خصوصی و جوامع محلی از یک طرف و از طرف دیگر ایجاد و استقرار نظام مدیریت مشارکتی و بهره مندی مردم از منافع تفرجی و گردشگری منطقه که در نتیجه آن انس و الفت مردم با طببعت بیشتر شده و مردم خود به عنوان صاحب منافع طبیعت از آن حفاظت خواهند نمود به اجرا در خواهد آمد.
در این طرح مردم و جوامع محلی منافع پایدار خود را در حفاظت از پارک ملی جستجو می کنند.
اجرای طرح گردشگری پارک ملی خبر به عنوان اولین طرح سازمان محیط زیست کشور است که انتفاع و بهره مندی از مناطق حفاظت شده را با مشارکت بخش خصوصی و جوامع محلی به اجرا خواهد گذاشت.
در توافقنامه طرح پارک ملی خبر تمامی جوانب احتیاط زیست محیطی بطور دقیق و حساب شده و با ضمانت های اجرایی و تعهد آور از نگاه کارشناسان و حقوق دانان سازمان محیط زیست پیش بینی گردیده است.
بنابراین این ساده لوحانه است که تصور شود مالکیت پارک ملی خبر به بخش خصوصی واگذار گردیده است در حالی که قانون گذار چنین اجازه ای نداده است . و از طرفی در این طرح نه تنها اجازه احداث هیچگونه بنای سازه ای در پارک ملی بلکه در اراضی ملی هم به سرمایه گذار داده نشده است و الزاما سرمایه گذار بایستی ساختمان و بناهای مورد نیاز خود را در مستثنیات اراضی که مالکیت آن متعلق به مردم است و بایستی خریداری شود احداث نماید و الزام دیگر آن بکار گیری جوامع محلی و ایجاد اشتغال در منطقه است.
5- تحقیقات میدانی مجری طرح و سازمان حفاظت از محیط زیست در این طرح در بازه زمانی قبل از تصویب طرح نیز از مزیت های این طرح است.
6- سرمایه گذاری که در جهت توسعه پایدار است اعلاترین نوع سرمایه گذاری است سرمایه گذاری که در به صورت نادر شاهد ان بوده ایم و معمولا یکی از اضلاع توسعه پایدار نادیده گرفته میشده ولی در این طرح رکن محیط زیستی و توجه به ان قابل ذکر است.
7- وقتی قرار داد مابین محیط زیست و مجری طرح است می توان به قرار داد و مفاد ان خوشبین بود زیرا سازمان محیط زیست و متخصصان ان بهترین مرجع برای ایفاد قرار داد می تواند باشد لازم به ذکر است که مفاد قرار داد در اختیار مردم منطقه نیز به عنوان ذینعفان قرار گیرد.
اما پرسش چند سوال از منتقدین نیز می تواند راهگشا باشد:
1- بعضی دوستان فقط تحلیل می کنند و از دیکته نا نوشته که غلط می گیرند. دوستان به جز این طرح چه جایگزین و الترناتیوی دارند؟
اگر طرح جایگزین دارند ارائه دهند در غیر اینصورت ظن تنگ نظری دوستان خواهد رفت.
2- ایا مقایسه طرح با طرحهایی همانند کوه شاه و سایر طرح هایی که هیچ توجهی به مردم منطقه، محیط زیست و… نمی کند یکسان است؟
این قیاس های مع الفارق به جز منحرف کردن ذهن مردم پام دیگری دارد؟
3- وضع مدیریت فعلی پارک چگونه است؟منابع مالی ان کافی است؟
بخش خصوصی «همراه با نظارت» در مدیریت موفق تر عمل خواهد کرد یا بخش دولتی که ثمره ان را اکنون می بینیم؟
4- سرمایه گذار جهت سود دهی خود نیز مجبور به مدیریت بهتر نیست؟
امیدوارم همگی به نکات توجه و به پرسش ها و پاسخ های ان توجه کنیم اما در هر صورت هیچ عملی بدون نقص نیست و نخواهد بود اما راههای جهت کم کردن این نقص ها وجود دارد که دو عامل مهم در جهت بهتر انجام شدن طرح و طبق انچه بهتر خواهد بود 1- اگاهی جامعه بومی و نظارت انها 2- تشکیل سمن های جهت نظارت دقیق بر عملکرد سرمایه گذار و بهترین کار برای منتقدین کمک به انجام این دو عمل باشد تا اینکه انتقادهای که به جز منحرف کردن ذهن ها هیچ سودی ندارد.
مردم منطقه و نظارت از روی اگاهی بهترین دیدبان است.
و امیدواریم که طبیعت، سرمایه گذار و مردم هرسه نهایت نفع را از این پروژه بزرگ داشته باشند و قطعا سرمایه گذاری در چنین اموری مرهمی برای بیکاری جوانان، منطقه، استان و کشور خواهد بود.