مطالعات منتشر شده در کارگروه سلامت استان آشکار کرد
نشاط اجتماعی در کرمان پایین‌تر از دیگر کلان‌شهرها

نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد نشاط اجتماعی در شهر کرمان از کلان‌شهرهایی همچون شیراز، مشهد و اصفهان پایین‌تر است. محسن مؤمنی، متخصص پزشکی اجتماعی و محقق در زمینه عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت این خبر را داده است. او که درباره سطح نشاط اجتماعی در شهر کرمان مطالعه کرده بود، در کارگروه سلامت استان کرمان گزارش این مطالعه را عنوان کرد و مسئولین حاضر در جلسه را به فکر فرو برد. به گفته این محقق، در این مطالعه که بر روی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و شهید باهنر کرمان انجام‌شده، دانشجویان سطح نشاط اجتماعی در شهر کرمان را نسبت به کلان‌شهرهایی همچون مشهد، اصفهان، شیراز و تهران پایین‌تر ارزیابی کرده‌اند. موضوعی که رییس دانشگاه علوم پزشکی کرمان هم به آن معترف است. علی‌اکبر حق‌دوست هم در این جلسه گفته «نشاط اجتماعی استان کرمان نسبت به کشور پایین است و در سطح بین‌المللی وضعیت ما مطلوب نیست.»
نشاط اجتماعی
معضلی قدیمی
این اولین بار نیست که پایین بودن نشاط اجتماعی در کرمان مورد بحث واقع می‌شود. شهریور 93، رییس علوم پزشکی کرمان پایین بودن نشاط اجتماعی را عامل بسیاری از بیماری‌های و کمبودها در استان دانست. حق‌دوست پایین بودن نشاط اجتماعی را یک خطر عنوان کرد و از پزشکان کرمانی خواست برای رفع این نقیصه تلاش کنند. آبان 94 هم او مشکل جدی و اساسی کرمان را پایین بودن نشاط اجتماعی عنوان کرد. بهمن 94، زهرا موسی پور، مدیرکل امور اجتماعی استانداری کرمان هم لب به انتقاد از وضعیت نشاط اجتماعی در استان گشود. او گفت که «اگر مسائل اجتماعی و فرهنگی به‌خوبی مدیریت شده بود، این عمق مسائل و آسیب‌های اجتماعی را شاهد نبودیم.» وی توجه به سلامت روان جامعه و ایجاد تفریحات سالم را یکی از وظایف دولت‌ها برشمرد و بیان کرد: «نبود مکان‌های تفریحی مناسب و گران بودن هزینه استفاده از فضاهای تفریحی موجود موجب جذب جوانان به مکان‌های غیرسالم می‌شود که کمکی به افزایش نشاط اجتماعی نمی‌کند.» در سال‌های اخیر در حالی به پایین بودن نشاط اجتماعی در کرمان اشاره‌شده که آمار دقیقی از اینکه نشاط اجتماعی در کرمان در مقایسه با دیگر استان‌ها چه وضعیتی دارد ارائه نشده است. بااین‌حال مطالعه‌ای که اخیراً یکی از اساتید دانشگاه علوم پزشکی در کارگروه سلامت استان نتایجش را بیان کرده، نشان می‌دهد که به دلایل متعدد نشاط اجتماعی در کرمان پایین‌تر از متوسط کشوری است.
بیکاری تا نبود
برنامه‌های شاد
در مطالعه یاد شده چندین عامل از دید جامعه مورد تحقیق به‌عنوان عوامل کاهش نشاط اجتماعی در کرمان عنوان‌شده است. آن‌طور که گفتارنو نوشته، عدم رضایت از موفقیت در قسمت‌های مختلف زندگی به خصوص در بخش شغلی، توقعات نامتناسب با امکانات و کمبود زمینه برای ایفای نقش بانوان از عوامل فردی، کمبود اعتماد اجتماعی، کمبود امنیت اجتماعی، برخورد اجتماعی نامناسب، تأکید نامتناسب بر جنبه‌های مختلف مذهب برای مثال نپرداختن به اعیاد شاد مذهبی و نامتناسب بودن مجازات و جرم‌های موجود در جامعه از عوامل اجتماعی، استفاده از رنگ‌های تیره در شهر، کمبود برنامه‌های شاد، کمبود فضای سبز و تعداد زیاد متکدیان در شهر از عوامل شهری و سطح درآمد پایین، سطح تحصیلات پایین، طلاق یا فوت همسر و زندگی به‌تنهایی، بیکاری، حاشیه‌نشینی، اعتیاد به مواد مخدر، استرس زیاد، سطح فعالیت فیزیکی پایین و سابقه بیماری مزمن از مهم‌ترین عوامل کاهش شادکامی عنوان‌شده‌اند.

رفاه عمومی و کاهش نشاط اجتماعی
کانون تفکر سلامت علوم پزشکی کرمان در رابطه با پایین بودن نشاط اجتماعی در کرمان می‌نویسد: «داشتن احساس محرومیت ناشی از بالاتر بودن خواسته‌ها از داشته‌ها، عدم انسجام بافت شهری، سرانه پایین فضای فرهنگی، فضای سبز و ورزشی و مشکلات اقتصادی از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که موجب کاهش نشاط در شهر می‌شوند. اما برای ارتقا و اصلاح، عوامل بسیاری بر ایجاد نشاط اجتماعی تأثیر دارند که مهم‌ترین آن‌ها فرصت سازی برای توسعه اقتصادی است. در واقع مادامی‌که جهت تقویت شاخص‌های مؤثر بر رفاه عمومی مانند افزایش اشتغال، کم کردن بیکاری، تقویت امنیت شغلی، برداشتن موانع ازدواج، تأمین مسکن و مواردی ازاین‌دست برنامه‌ریزی می‌کنیم، می‌توان نشاط اجتماعی را بالا برد.» مرتضی لشکری، کارشناس جامعه‌شناسی هم در رابطه با پایین بودن نشاط اجتماعی کرمانی‌ها به «پیام ما» می‌گوید:«اکثریت کرمانی‌های جزو آن گروهی از اعضای جامعه هستند که راه‌های رسیدن به شادکامی را به‌خوبی طی نمی‌کنند. تعداد پایین فضاهای سبز و مکان‌هایی تفریحی دلیلی برای اثبات این ادعا است که از یک‌جهت مربوط به کم‌کاری مسئولان می‌شود و از جهت دیگر به دلیل وجود این احساس است که مردم شهر کرمان علاقه‌ای به تفریح کردن و یا گذراندن وقت در فضاهای سبز ندارند، پس ضرورتی برای هزینه کردن در این بخش وجود ندارد. البته می‌توان یکی از دلایل این‌چنین رفتارهایی را در شخصیت خاص کرمانی‌ها هم جستجو کرد. این مردمان معمولاً درون‌گرا هستند و به دلیل جنگ‌های زیادی که در حافظه‌ی تاریخی این مرزوبوم قرار دارد، روحیه محافظه‌کارانه‌ای دارند که حتی در تفریح هم احتیاط را در نظر می‌گیرند.»

مردم ایران در دولت «روحانی» شادتر شدند
اگرچه بر اساس آخرین گزارش «جهانی شادی» که هرسال از سوی پژوهشگران سازمان ملل به انتشار می‌رسد کشور ایران از میان 157 کشور در رتبه 105 ازنظر میزان شادی است، ولی طی سه سال گذشته (از سال ۲۰۱۳ به بعد) وضعیت کشور در این شاخص بهبود یافته است. آن‌طور که روزنامه دنیای اقتصاد نوشته، این مطالعه ۶ متغیر را مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سطح نشاط عمومی در کشورهای مختلف می‌داند: «سرانه تولید ناخالص داخلی»، «حمایت اجتماعی»، «امید به زندگی سالم در بدو تولد»، «آزادی انتخاب زندگی»، «فعالیت‌های خیرخواهانه» و «ادراک فساد». بر اساس نتایج این بررسی حمایت‌های اجتماعی، آزادی انتخاب زندگی، درک فساد، فعالیت‌های خیرخواهانه، تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی در بدو تولد، به ترتیب دارای بیشترین تأثیر بر سطح نشاط عمومی در کشورهای مختلف بودند. بنابراین به نظر می‌رسد، برداشت عمومی از واقعیات و پدیده‌های اجتماعی مانند فساد، نسبت به وضعیت اقتصادی و بهبود در متغیرهای اقتصادی تأثیر بیشتری روی سطح نشاط عمومی دارد. بر مبنای گزارش جهانی شادی، ایران از لحاظ شاخص‌های نشاط عمومی در میان ۱۵۷ کشور موردبررسی در رتبه ۱۰۵ قرار دارد. بر مبنای این گزارش هرچند ایران در وضعیت مناسبی از لحاظ شاخص‌های معرف نشاط عمومی قرار ندارد، اما در سال‌های اخیر سطح نشاط عمومی در کشور افزایش‌یافته است. بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در این گزارش شاخص نشاط عمومی در ایران بر میانگین شاخص نشاط عمومی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا منطبق است. در میان کشورهای منطقه نیز بهترین رتبه به کشورهای امارات متحده عربی و عمان اختصاص داده‌شده ‌است.