سایت خبری پیام ما آنلاین | آیین سنگ زنی در روستای کَهن کرمان

آیین سنگ زنی در روستای کَهن کرمان





۱۲ مهر ۱۳۹۵، ۰:۲۷

آیین سنگ زنی
در روستای کَهن کرمان

سنگ زنی که با نام های دیگری مانند کَرب زنی(در بعضی از نقاط گیلان و مازندران) و چَق چَقی زنی (نائین و محمدیه استان یزد) به عنوان یکی از مجموعه روش های عزاداری، به شیوه ای گفته می شود که اجرا کنندگان این مراسم درحین خواندن مرثیه در سوگ امام حسین (ع) همراه با ریتم خاص نوحه، با زدن دو تکه چوب دایره ای شکل به یکدیگر همراه با حرکت های همگون و ریتمیک به عزاداری می پردازند. گر چه وجه اشتراک این مراسم در تمامی نقاط استفاده از دو تکه چوبی است که به هم می زنند. اما در اجرا و زمان آن تفاوت های قابل توجهی به چشم می خورد. فلسفه انجام این مراسم بنا به روایات شفاهی موجود در مناطق برگزار کننده، نمادی است از سنگ بر سر زدن به عزای امام حسین(ع) که به مرور زمان چوب جایگزین سنگ شده است. عده ای نیز فلسفه این کار را نمایش و اعتراض گروهی در روز عاشورا در مخالفت با شمر به قصد تاختن اسب بر پیکر امام حسین(ع) می دانند.
موضوع تعیین و تشخیص پیشینه تاریخی و خاستگاه مراسم سنگ زنی و شکل گیری آن هنوز در پرده ای از ابهام باقی مانده است. از آن جا که شیوه برگزاری این مراسم در نقاط مختلف کشور طیف گسترده ای را در بر می گیرد و سند مکتوب و مستندی در این مورد در هیچ یک از محل های برگزار کننده وجود ندارد. به ناگزیر هر یک از مردم برگزار کننده این مراسم بنا به اقوال شفاهی در پیدایش و فلسفه برگزاری آن سخن می گویند. صرف نظر از تأثیر و تأثراتی که ریشه در تاریخ فرهنگی ما دارد به احتمال قوی سنگ زنی و جوش زنی به شکلی که هم اکنون در روستای کهن مشاهده می شود یا در عصر صفوی و یا پس از آن شکل گرفته اگر چه ممکن است حرکات هماهنگ در این دو مراسم ریشه در مراسم بومی داشته باشد.
در برخی از روستاهای سمنان که مجری این آیین سنتی – مذهبی هستند این مراسم را حکایت سوگواری و عزاداری قوم بنی اسد می دانند که پس از واقعه روز عاشورا به کربلا می رسند و وقتی با پیکر های بی سر و پاره پاره امام حسین(ع) و یارانشان مواجه می شوند به نشانه عزاداری سنگ هایی را بر می دارند و به سر و صورت خود می زنند. مردم سمنان قدمت این مراسم را به تقریب تا 200 سال پیش برآورد می نمایند. در بین برگزار کنندگان مناطقی از یزد و کرمان نیز در این رابطه اتفاق نظر وجود ندارد. عده ای از برگزار کنندگان خاستگاه آن را مشهد و یا یزد می دانند و در مورد تاریخ آن نیز جز روایات شفاهی، مدرک و سند قابل اعتباری مشاهده نمی شود. مردم نایین و محمدیه یزد قدمت این آیین را 400 سال می دانند.
پیران روستای کهن هیچ یک در مورد خاستگاه و پیشینه این مراسم نظر قابل تأمل و در خور استنادی ندارند. همچنان که در دیگر مراکز برگزاری این مراسم این موضوع صدق می کند. شاید یکی از دلایل بی اطلاعی و نبود سند مکتوب، عدم توجه جدی به این مراسم و مکتوب نشدن آن حتی در کتاب های مذهبی مربوط به عزادری امام حسین (ع)باشد که موجب فقر جدی آگاهی در این زمینه شده است. استناد به اقوال شفاهی که تشتت بسیار در آن ها وجود دارد نمی تواند پشتوانه علمی داشته باشد. اما بسیاری از سالخوردگان روستای کهن از زمانی که به خاطر دارند و پدرانشان به یاد می آورده اند، شاهد برگزاری این مراسم بوده اند و برای فرزندانشان تعریف کرده اند. سالخوردگان روستا در عظمت و شکوه برگزاری مراسم سنگ زنی از گذشته تا کنون سخن ها دارند. تقریبا تمامی آن ها در 100سال گذشته از نجاری به نام مرحوم سید علی رضوی یاد می کنند که سنگ ها را خود می ساخته و نوحه های ویژه مراسم را نیز با شور و هیجان اجرا می نموده است. مراسم سنگ زنی از هفتم تا دهم محرم هر سال در حیاط مسجد اجرا می شود.
هر یک از کسانی که سنگ می زنند، در هر یک از دستان خود یک سنگ(چوب مخصوص) را گرفته و دوش به دوش هم قرار می گیرند. نوحه خوان در میان جمع، ایستاده و سنگ زنان با ضرب آهنگی تند و پر شتاب، هم آهنگ با نوحه خوان با حرکاتی سریع و پرش هایی ناگهانی دو تکه سنگ را به تناوب و به گونه ای موزون در حال پرش هنگامی که بر روی یک پا قرار گرفته و پای دیگر را اندکی از زانو خمانده اند بر هم می کوبند. هنگامی که دست راست تقریبا بر روی جلو ران قرار می گیرد، دست چپ از آرنج کاملا خمیده و سنگ میان مشت را از موازات شانه با شدت به پایین فرود آورده و بر روی سنگ دیگر می زنند. در ادامه، دست چپ بر روی ران و دست راست با شدت سنگ را بر روی سنگ دیگر می کوبد. خوردن دو سنگ بر روی هم درست همزمان با پرش و قرار گرفتن پا بر روی زمین صورت می گیرد.
پس از دو مرحله زدن سنگ در جلو، دو دست در بالای سر به صورت کاملا عمود دو سنگ را به هم می زنند. در مدت زمانی که این مراسم ادامه می یابد صدای هم آهنگ ایجاد شده از ضرب آهنگ سنگ و پا فضای تأثیر گذاری را ایجاد می نماید.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *