درباره‌ی زیستن و مرگ در دنیای مجازی
خودکشی مجازی

خودکشی اشکال و زمینه‌های مختلفی دارد در مدخل فارسی ویکی‌پدیا درباره‌ی این عمل چنین نوشته‌اند:
خودکشی (لاتین suicidium، از ریشه sui caedere ، «کشتن خود») عملی عمدی است که باعث مرگ فرد شود. خودکشی اغلب به علت یأس صورت می‌گیرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت داده می‌شود. اغلب، عوامل استرس‌زا مانند مشکلات مالی و یا مشکلات ارتباط بین فردی در این میان نقش دارند. تلاش برای جلوگیری از خودکشی شامل موارد زیر است: محدود کردن دسترسی به سلاح گرم، درمان بیماری‌های روانی و سوء مصرف دارو و بهبود وضعیت اقتصادی.
سالانه حدود ۸۰۰،۰۰۰ تا یک میلیون نفر بر اثر خودکشی می‌میرند، و این امر دهمین علت اصلی مرگ در سراسر جهان است.میزان این کار در مردان بالاتر از زنان بوده و احتمال خودکشی مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است. تخمین زده می‌شود که هر سال ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی غیرکشنده رخ می‌دهد. اقدام به این کار در جوانان و زنان شایع‌تر است.
قبلاً خودکشی و اقدام به خودکشی جرم محسوب می‌شد و مجازات در پی داشت، اما اکنون دیگر در اکثر کشورهای غربی چنین نیست. این کار همچنان در بسیاری از کشورهای اسلامی جرم محسوب می‌شود. در قرن بیستم و بیست و یکم، از خودکشی به شکل قربانی کردن خود به‌عنوان روشی برای اعتراض استفاده می‌شود، و کامیکازی و بمب‌گذاری‌های انتحاری به‌عنوان تاکتیک‌های نظامی یا تروریستی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی مردم صاحب دو زندگی موازی هستند، یکی زندگی فیزیکی و واقعی‌شان که همه روزه بیدار می‌شوند و به کارهای روز‌مره‌شان مشغول می‌شوند و یکی هم زندگی مجازی‌شان که در آن گویا همیشه بیدار هستند و همیشه شاد و خرم و غیره که بماند موضوع ما دروغ در شبکه‌های مجازی نیست بلکه زیستن و مرگ در دنیای مجازی است. اما گاهی برخی افراد دانسته یا ندانسته کارهایی انجام می‌دهند که در زبان انگلیسی به آن‌ها social suicide یا همان خودکشی اجتماعی می‌گویند. خودکشی اجتماعی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد با عملی یا تصمیمی که اتخاذ می‌کند رسما تمام جامعه‌ی اطراف خود را از خود می‌رنجاند و می‌راند و تبدیل به مرده‌ای در جامعه‌ی اطرافیانش می‌شود چرا که تقریبا تمامی اطرافیان و آشنایان و کسانی که جامعه‌ی حاشیه‌ی آن فرد را تشکیل می‌دهند به این نتیجه می‌رسند که این فرد برای ما دیگر وجود خارجی ندارد و او برای ما مرده‌است و یا گاهی اوقات خود فرد چنان در لاک خود فرو می‌رود و از دیگران دوری می‌کند(به واسطه‌ی افسردگی یا مسائل دیگر) که بعد از اندک زمانی دیگران حتی به یاد نمی‌آورند، چه شد که دیگر فلانی را ندیدند؟
اما در شبکه‌های اجتماعی این خودکشی به راحتی اتفاق می‌افتد و معمولا هم شخصی که اقدام به خودکشی دیجیتال می‌کند قصد چنان کاری را ندارد، بسیاری از ما شاهد مواردی بوده‌ایم که در گروه‌های تلگرام و یا دیگر نرم‌افزارها در حین یک بحث کاملا جدی و داغ که طرفین با حفظ ادب و احترام مشغول گفت و شنود درباره‌ی مساله‌ای خاص هستند ناگهان تصویری و یا علامتی ناشایست به‌خاطر سهل‌انگاری و یا معمولا به خاطر انگشت‌های درشت آقایان و کیبوردهای مجازی، حساس و کوچک گوشی‌های تلفن‌همراه به گروه فرستاده می‌شود و به قول معروف در این موارد بازآمدنت نیست، چو رفتی رفتی، و دیگر نمی‌شود آن را پاک کرد و آب ریخته به جوی باز نمی‌گردد و فقط می‌توان به فکرباز مخاطب امید داشت و با یک عذرخواهی جدی بحث را ادامه داد، هرچند گاهی اوقات آن تصویر و یا کلمات آنچنان تاثیر مخربی دارد که سوژه‌ی این اشتباه در سطح کشور مشهور می‌شود و ترک کردن گروه‌هم دردی را درمان نمی‌کند. نکته خوب ماجرا این است اما جهان اینترنت با سرعت دیوانه‌واری حرکت می‌کند و هیچ‌کس یک خبر را دوبار نمی‌خواند و حتی بدترین فیلم‌ها و تصاویر و مضحک‌ترین اشتباهات به زودی و به راحتی از یادها می‌روند و مخاطبانی که به‌دنبال لبخند ساده‌ای می‌گشتند به سرعت سوژه‌ی قبلی را فراموش می‌کنند و سوژه‌ی بعدی را دستمایه‌ی سرگرمی خود می‌کنند و این ماجرا گاهی آنچنان سریع اتفاق می‌افتد که خود شخصی که سوژّ‌ی این شوخی‌ها و یا حتی تجاوز به حریم شخصی‌اش قرار گرفته باورش نمی‌شود که چطور با این سرعت همه فراموش کردند که او چه کرده بود و به قول انگلیسی‌ها تبدیل به اخبار دیروز شد و دیگر هیچ‌کس علاقه‌ای به مطالعه‌ی آن ندارد.
اما آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که وقتی که شرکت‌هایی مثل اپل اجازه‌ی استفاده از محصولات‌شان را فقط به خریدار می‌دهند، پس از فوت آن خریداربرای مثال چه بر سر آن آیپد و یا آیفون می‌آید؟
برای مثال، شخصی که عضو شبکه اجتماعی Google Plus است پیش از فوت خود وارد سرویس Google Will می شود و در آن فرمی را پر می کند تا براساس اطلاعات آن، اگر فرد برای دوره های زمانی سه ماه، شش ماه یا یک سال سراغ حساب کاربری خود نرفت، گوگل آن را غیرفعال کند. با این کار گوگل می تواند از زنده بودن یا نبود افراد اطمینان حاصل کند و در صورت تایید قبلی، اطلاعات حساب کاربری را در اختیار بازماندگان بگذارد. دیگر شبکه های اجتماعی نیز هرکدام تا اندازه ای این قابلیت ها را در اختیار مشترکان خود قرار می دهند و دسترسی محدود یا کامل برای وارثان دیجیتالی فراهم می آورند.
شبکه های اجتماعی مختلف قوانین متفاوتی را در این زمینه وضع کرده اند و با اجرای سیاست های خود مشخص می کنند که اموال دیجیتالی فرد پس از فوت چگونه مدیریت می شود. برای مثال، توییتر در سیاست های اصلی خود اعلام کرده است که امکان دسترسی به پروفایل شخصی مرحوم وجود ندارد و بازماندگان نمی توانند وارد حساب شخصی او شوند. این شبکه اجتماعی پس از فوت هرشخص حساب کاربری او را غیرفعال می کند و براساس قراردادی که با بسیاری از دولت ها منعقد کرده است، فهرست افرادی که فوت می کنند برای آنها ارسال می شود تا به این صورت زندگی او در توییتر هم به پایان برسد.
در فیس بوک شرایط به صورت متفاوت دنبال می شود. اگر صحت هویت اعضای خانواده فردی که از دنیا رفته است تایید شود، فیس بوک به آنها امکان می دهد صفحه شخصی وی را غیرفعال کنند. در این شرایط شما می توانید با ارسال گواهی فوت مرگ او را تایید کند و مجوز لازم برای غیرفعال کردن صفحه او را در اختیار بگیرید. فیس بوک همچنین این امکان را فراهم می کند تا پروفایل افراد مرحوم به عنوان یک فضای یادبود مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس پس از تایید گزارش فوت، می توانید در لینک ویژه ای که ارایه شده است آگهی ترحیم را روی صفحه شخصی وی منتشر کنید.
شبکه های اجتماعی انواع اطلاعات را در خود جا داده اند و از عکس های شخصی گرفته تا متن گفت و گوهای اینترنتی، بیت کوین، رمز عبور و نوشته ها در آن موجود است. بعضی افراد در شوخی های روزمره خود می گویند وقتی از دنیا رفتند، بهتر است اطلاعات آنها در شبکه های اجتماعی به طور کامل از بین برود تا اطرافیان متوجه نشوند او چه اقداماتی انجام داده است.*
بخش جدی تر قضیه زمانی مطرح می شود که کاربر اطلاعات بانکی یا داده هایی که با زندگی آفلاین او در ارتباط است را در شبکه اجتماعی ذخیره می کند و قرار است که قانون برای واگذاری آنها به بازماندگان تصمیم بگیرد. براین اساس باید توجه داشت که اجازه دسترسی به حساب کاربری در شبکه های اجتماعی به معنی اختیار تام برای ورود به حساب بانکی یا دیگر سرویس ها نیست و به همین دلیل باید قوانین و ضوابط مشخص تر و دقیق تر وضع شود.
*روزنامه عصر ارتباط