گفتگوی اختصاصی «پیام ما »با دکتر «ندا نعیمی» در رابطه با فشار خون
قاتلی در رگ‌ها

بیماری فشار خون، مهمان ناخوانده‌ای ست که می تواند سال ها در بدن هر انسانی زندگی کند و هیچ سر و صدایی راه نیندازد و به آرامی سلامت میزبانش را بدزدد. قاتل خاموشی، که خطرناک؛ ولی قابل کنترل است.۲۷ اردیبهشت روز جهانی فشارخون است. بیماری ای که احتمال ابتلای آن برای هر کسی وجود دارد.به این بهانه با «دکتر ندا نعیمی» پزشک بیمارستان شفا کرمان به گفت و گو نشسته ایم.
تعریف فشار خون و بالطبع فشار خون بالا چیست؟
فشار خون شامل فشار سیستولی یا دیا سیستولی می باشد که عامه به آن ها، به ترتیب فشار بالا یا پایین و یا ماکسیمم و مینیمم می گویند . فشار خون نرمال برای بزرگسالان فشار کمتر از۱۲۰/۸۰ می باشد.
فشار بین ۱۲۰/۸۰ تا ۱۴۰/۹۰ قبل از فشار خون بالا (pere hypertention) نامیده می شود. فشارخون بالا تر از ۱۴۰/۹۰ فشار خون بالا محسوب می شود. فشار خون بالا افزایش فشار وارده از جریان خون به دیواره ی رگ های خونی است، که امکان دارد تا مراحل انتهایی بدون علامت و خاموش باشد، البته باید در شرایط استاندارد و در چند نوبت اندازه گیری شود، تا بتوان نظر دقیق و درستی داد.
فشار خون بالا چه گروه های سنی را بیشتر درگیر خود می کند؟
فشار خون بالا در همه ی گروه های سنی و در هر دو جنس ممکن است وجود داشته باشد؛ ولی شیوع بیشتر آن در مردان ابتدای بزرگسالی است و در سنین بالاتر؛ در خانم ها از ۶۰ سالگی به بعد شیوع بیشتری دارد. به طور کلی با افزایش سن، خطر ابتلا به فشار خون افزایش پیدا می کند.
چه عواملی در بروز فشار خون تاثیر دارند؟
عوامل محیطی و ژنتیکی در ایجاد فشار خون بالا بی تاثیر نیستند. عوامل ژنتیکی که به ارث می رسند امکان دارد که زمینه ساز فشار خون بالا شوند. با مبتلا بودن یکی از والدین و یا هر دو آن ها به فشار خون بالا، احتمال ابتلای فرد افزایش پیدا می کند و متاسفانه در بعضی مواقع، فرد بدون توجه شرایط ژنتیکی خود و به دلیل این که علامت خاص بیمار گونه ای نداشته است، فشار خون خود را کنترل نکرده و دچار عوارض ناشی از آن شده است.به طور کلی اندازه گیری فشار خون باید در برنامه ی سلامت هر فرد وجود داشته باشد. بعضی از عوامل محیطی زمینه ساز، شامل موارد زیر است: چاقی و اضافه وزن، مصرف زیاد نمک طعام، دریافت کم کلسیم و پتاسیم و مصرف الکل و استرس . گاهی اوقات هم بعضی از بیماری ها و شرایط فرد زمینه ساز فشار خون بالا است؛ به طور مثال در بیماران کلیوی، فشار خون بالا احتمال ایجاد مشکل کلیوی را بالا برده و فرد را دچار عوارض ناشی از آن می کند. البته بعضی از فشار خون ها، مثل فشار خون بالا در نیمه ی دوم حاملگی به صورت مقطعی به وجود می آیند، که معمولا اگر به نحو صحیحی کنترل شود، بعد از زایمان از بین می رود و مشکل جدی و خاصی ایجاد نمی کند.
عوارض بیماری فشار خون چیست؟
عوارض فشار خون بسیار زیاد است؛ اما مهمترین آن ها شامل موارد زیر است:
– عوارض قلبی: که شایع ترین علت مرگ مبتلایان به هایپرتنشن. ( فشار خون بالا) می باشد. عوارض قلبی شامل نارسایی قلبی، سکته های قلبی و بی نظمی در ضربان خون است.
-عوارض مغزی: دومین علت مرگ در دنیا، سکته ی مغزی ناشی از فشار خون بالا است.
_ عوارض کلیوی: به صورت نارسایی کلیوی و دفع پروتئین در ادرار می باشد.
_ بیماری های شریان محیطی: به صورت درد در اندام های تحتانی است و در هنگام راه رفتن بروز می کند.
فشار خون بالا اگر زود تشخیص داده شود، بسیاری از این عوارض قابل کنترل می شوند.
برای کنترل و پیشگیری از فشار خون چه باید کرد؟
با اندازه گیری منظم فشار خون به صورت دوره ای، می توان جلوی بروز فشار خون بالا را گرفت و در صورت ایجاد فشار خون بالا با مصرف منظم داروها از عوارض مهم فشار خون جلوگیری کرد.خوشبختانه فشار خون بالا را به راحتی می توان تشخیص داد و با تشخیص به موقع، فرد می تواند با کمک گرفتن از پزشک، این مشکل را کنترل کند.مهم ترین اصل در پیشگیری و کنترل فشار خون بالا، اصلاح سبک زندگی می باشد که شامل موارد زیر است :کم کردن وزن ،کاهش مصرف نمک به حداکثر ۶ گرم در روز، مصرف زیاد میوه ها وسبزی ها ، مصرف لبنیات کم چرب، محدود کردن و یا قطع مصرف الکل ،ورزش منظم به مدت۳۰ دقیقه در روز و کاستن استرس. با رعایت کردن همه ی این موارد حتی در صورت ابتلا، فرد می تواند زندگی سالمی داشته باشد و منجر به کنترل و پیشگیری از عوارض ناشی از فشارخون گردد.
چه طور باید از نداشتن یا داشتن فشار خون بالا مطمئن شد؟
سیسستم های عصبی مختلفی همراه با مدیاتور های(انتقال دهنده های عصبی) متعددی در تنظیم فشار خون در بدن نقش دارند؛ که عدم تعادل این سیستم ها و مدیاتورها می تواند در افت یا افزایش فشار خون تاثیر گذار باشند.به طور طبیعی در بدن، به دنبال هیجان و استرس یا فعالیت های بدنی، با افزایش یک سری از سیستم ها، فشار خون افزایش می یابد؛ اما فردی که دچار فشار خون بالا است در حالت عادی و استراحت هم، فشار بالایی دارد.
بیشترین افزایش فشار خون به صورت آنی می باشد که اگر طولانی و مزمن گردد، در تعریف فشار خون بالا قرار می گیرد. در بسیاری از موارد، فردی که فشار خون بالا دارد علامت خاصی ندارد و حتی احساس بیماری نمی کند؛ ولی در مواردی که فشار خون خیلی بالا می رود، احتمال دارد فرد دچار سر درد، تنگی نفس و یا حتی خونریزی از بینی شود. تنها راه اطمینان از میزان فشار خون اندازگیری آن است.
آیا افت فشار خون هم باید مورد توجه قرار گیرد؟
افت فشار خون خطرناک است و باعث کاهش خون‌رسانی به ارگان های حیاتی از جمله مغز، قلب و کلیه ها می شود که می تواند این ارگان ها را به سرعت دچار آسیب دایمی کند و عوارض جبران ناپذیری، از جمله سکته های قلبی و مغزی و نارسایی کلیوی ، را به وجود آورد.
آیا تغذیه و داشتن تحرک در امکان ابتلا به فشار خون موثر است؟
یکی از عوامل مهم و بسیار موثر در ایجاد فشار خون بالا ،عدم تحرک کافی و رژیم های غذایی نامناسب است. بی تحرکی و رژیم غذایی نامناسب، نتیجه ای به جز چاقی نخواهند داشت و به طور کلی چاقی، افزایش فشارخون را به دنبال دارد. متاسفانه زندگی ماشینی و مصرف زیاد فست فود و غذاهای پرکالری، با ایجاد چاقی و اضافه وزن، از عوامل ابتلا به فشار خون گشته اند. الگوی تغذیه ای نامناسب شامل مصرف زیاد نمک طعام، مصرف کم لبنیات و آنچه که گفته شد در ابتلا به فشار خون بسیار موثر است .برای جلوگیری از ابتلا به فشار خون بالا باید مصرف نمک کمتر از ۶ گرم در روز باشد.یکی از بهترین راهکارها برای رسیدن به این منظور، این است که نمک از سفره حذف شود. می توان ذائقه را تغییر داد و یا حتی فرد را از کودکی به شیوه‌ای پرورش داد که تمایلی به مصرف غذاهای شور و یا اضافه کردن نمک به غذا نداشته باشد. داشتن الگوی تغذیه ای سالم فرد را از ابتلا به بسیاری از بیماری ها مصون می کند.