بعد از کسب مقام دوم دوپینگ ایران در فوتبال جهان/ فرار به سوی سراب

از سال 1354 تا کنون موارد زیادی از دوپینگ فوتبالیست ها دیده شده که از آن می توان به نعیم سعداوی،حمید شفیعی،فرشاد فلاحت زاده، علی مولایی، سعید بیات و حامد کاویانپور در سالهای دورتر اشاره کرد. در سالهای اخیر گرایش ورزشکاران ایرانی به سمت دوپینگ به طرز عجیبی در حال پیشرفت است و متاسفانه بر اساس آمار وادا در سال 2014 رتبه دوم دوپینگ درفوتبال دنیا پس از برزیل به فدراسیون فوتبال ایران رسیده و در این بین زنان ایران اول شدند. یعنی ایران مقام دوم پس از برزیل در فوتبال مردان در نمونه های مثبت را به خود اختصاص داده داشته و مقام اول دنیا در نمونه های مثبت بانوان فوتبالی را نیز کسب کرده است. از مجموع 80 مورد نقض مقررات ضددوپینگ مربوط به فوتبال در سال 2014، 10 مورد آن مربوط به ایرانی ها بوده است( هفت مرد و سه زن) که با سه مورد کمتر از برزیل در رده دوم جدول است. این آمار نگران کننده در حالی منتشر شد که کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال هیچگاه حاضر به قبول واگذاری مسئولیت کامل مبارزه با دوپینگ به نادو نشد و این اختلافات و عدم همکاری این ارگانها را شاید بتوان عامل بروز این آمار دانست.بر همین اساس بر آن شدیم تا نگاهی گذرا داشته باشیم به معضل دوپینگ در ایران. اما ابتدا بدانیم دوپینگ چیست و اصولاً چرا علی رغم آنکه دوپینگ با افزایش کارآیی ورزشکاران همراه است با آن مخالفت می شود؟
طبق تعریف جدید کمیته بین المللی المپیک دوپینگ عبارتست از تجویز یا استفاده از هر ماده خارجی و یا هر ماده فیزیولوژیک خود بدن ، با مقادیر غیرعادی یا راههای استعمال غیرطبیعی ، توسط ورزشکار مسابقه دهنده با هدف انحصاری افزایش کارآیی در مسابقه بطور مصنوعی.
چون در ورزش، احترام به اخلاق پزشکی و ورزشی، محافظت از سلامت ورزشکاران و فراهم آوردن محیطی برابر برای تمامی ورزشکاران از اصول اخلاقی و انسانی محسوب می شود، مبارزه با دوپینگ لازم و غیر قابل انکار است.
اصولا ورزشکار دوپینگی به کسی اطلاق می شود که یکی از موارد زیر را بکار برده باشد:
الف)داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی: از این رده میتوان آمفتامین، کوکائین، افدرین، پسودو افدرین، فلیل پروپانولامین و …را نام برد.
ب)داروهای مخدر: از این داروها میتوان از هروئین، مورفین، متادون و … نام برد.
ج) استروئیدهای آنابولیک: داروهایی نظیر ناندرولون، تستوسترون، اکسی متولون، استانوزولول و … در این گروه جای میگیرند.
د)داروهای ادرارآور: در این گروه میتوان از فوروسماید، تیازید، اسپیرونالاکتون و … نام برد.
ه) هورمونهای پپتیدی وگلیکوپروتئینی و آنالوگهای آنها: داروهایی مثل هورمون رشد اریتروپویتین و … در این دسته جای می گیرند.
با این حال برخی از داروها نیز موجودند که مصرف آنها تا حد خاصی بلامانع است ولی استفاده بیش از حد مجاز و مفرط آنها می تواند دوپینگ تلقی می شود.از این میان می توان از الکل، چای، قهوه، کوکا کولا، ماری جوآنا(حشیش)، داروهای بی‌حس کننده موضعی،کورتیکوستروئیدها و بتابلوکرها نام برد. این افراد در صورت استفاده از استروئیدهای آنابولیک،داروهای ادرارآور، هورمونهای پپتیدی وگلیکوپروتئینی و آنالوگهای آنها یا دستکاری فیزیکی، شیمیایی یا دارویی ادرار محرومیت های زیر اعمال میگردد:
در اولین ارتکاب جرم: 4-2 سال تعلیق
در دومین ارتکاب جرم: تعلیق مادام العمر
در صورت استفاده از مواد و روش‌های غیر مجاز بجز مواردی که در بالا ذکر شد:
در اولین ارتکاب جرم به مدت3-6 ماه
در دومین بار به مدت 2سال
در سومین ارتکاب به صورت مادام العمر محروم می شود.
به هنگام استفاده از مواد محدود شده حکم محرومیت بر حسب مورد صادر خواهد شد.در نهایت فدراسیون ملی هر کشور مسوول شرکت سالم و عاری از دوپینگ ورزشکاران در مسابقات است.به همین جهت در صورت احراز دوپینگ توسط ورزشکار مجازاتها و جریمه هایی نیز برای فدراسیون مربوطه در نظر گرفته می شود.استفاده از این موارد ممنوعه، علاوه بر اینکه باعث محرومیت و کاهش محبوبیت عمومی ورزشکار میشود،دارای عوارض جانبی بسیاری هستند که برخی از آنها برگشت پذیر و بعضی دیگر غیرقابل برگشت می باشند از جمله میتوان موارد ذیل را نام برد
الف)عوارض قلبی و عروقی:احتباس آب و نمک، افزایش حجم خون، ازدیاد فشار خون، افزایش چربی های خون، بی نظمی ریتم قلب، تغییر ابعاد قلب، انفارکتوس فلبی و سکته مغزی
ب)عوارض کبدی: اختلال کبدی، اختلال در عملکرد کبدی، افزایش آنزیم های کبدی، یرقان و سرطان کبد.
ج)عوارض جانبی خاص مردان: کاهش تعداد اسپرم ها، تحلیل رفتن بیضه ها، عقیمی، بزرگ شدن پستان ها، احساس دفع فوری و مکرر ادرار، کاهش توانایی جنسی.
د) عوارض جانبی خاص زنان: اختلال در قاعدگی، هیرسوتیسم (رشد زیاد مو در نواحی غیر طبیعی مثلاً در صورت خانم ها)، تاسی،کلفت شدن صدا، تحلیل پستانها، سرکوب شیردهی، پوست چرب و آکنه.
ه)عوارض جانبی در پسران نابالغ: بسته شدن زودرس غضروف های رشد و توقف رشد قدی، رشد غیرطبیعی مو، تیرگی پوست
و) عوارض روانی: افسردگی، هیجان بیش از حد، پرخاشگری، بی ثباتی عاطفی، حالت تهاجمی و خشونت،بی خوابی، اضطراب، اختلالات شخصیت و وابستگی روانی به دارو.
همه اینها را گفتیم تا با اصول کلی و ماهیت دوپینگ و مضرات اجتماعی و فردی آن برای ورزشکار آگاه شویم.اما چرا و به چه دلیل این معضل شوم در ایران رونق پیدا کرده را باید از نظر روانشناسی مورد نگرش قرار داد . اگر به دوپینگ به عنوان یک تقلب نگاه کنیم، باید بگوییم که افراد به این دلیل تقلب می کنند که یا به سودی دست یابند و یا اینکه از مجازاتی می ترسند و می خواهند از آن ایمن باشند. همین طور زمانی که چیزی بیشتر از حق خود می خواهند، تقلب می کنند که در این صورت افراد شخصیت سلطه گر و زورگو دارند.
دکتر «مهناز حق شعار» روانشناس و کارشناس مشاوره نگاه خاصی به دوپینگ دارد و به این شرح به دلایل ورزشکاران برای دوپینگ اشاره می کند: دوپینگ یک تقلب است. اگر به دوپینگ به عنوان یک تقلب نگاه کنیم، باید بگوییم که افراد به این دلیل تقلب می کنند که 1) یا به سودی دست یابند و یا اینکه از مجازاتی می ترسند و می خواهند از آن ایمن باشند. همین طور زمانی که چیزی بیشتر از حق خود می خواهند، تقلب می کنند که در این صورت افراد شخصیت سلطه گر. گر و زور گرا هستند
۲) دوپینگ یک رهاورد علم است3) دوپینگ یک پدیده اجتماعی فراگیر است.4) دوپینگ وسیله ای برای چهره پردازی است 5)دوپینگ تیری در تاریکی است. 6) دوپینگ راهی برای تثبیت و ماندگاری. بنابراین دوپینگ ره آورد علمی است که جایگاه استفاده از آن و نیز عوارضش هنوز برای مردم مشخص نیست و بنابراین از آن استفاده می کنند.
استراتژیک کمیته پزشکی جهت مبارزه
با دوپینگ در کشور
دکتر توحید سیف برقی، رییس کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال درباره گزارش آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ مبنی بر اینکه فوتبالیست های ایرانی در سال 2014 آمار بالایی بر موارد مثبت دوپینگ داشته اند،می گوید: روند کنترل دوپینگ به صورت جدی برای ما از سال 2009 آغاز شد. ما تا سال 2013 اکثر نمونه گیری هایی که انجام می شد، به صورت تصادفی بود(بر اساس توصیه فیفا)در فاصله 5 ساله موجود توانستیم تجربه های علمی و خوبی را رد این زمینه پیدا کنیم که در سال 2014 این تجارب به کارمان آمد.
رییس کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال صحبت هایش را اینطور ادامه می دهد: ما آرام آرام تست های هدفمند را به جمع نمونه گیری های خود اضافه کردیم. به طوری که در سال 2014 ، 10 نمونه مثبت شد که از این تعداد 50 درصد از طریق نمونه گیری های هدفمند حاصل شده بود. نمونه گیری های هدفمند را نیز بر اساس تجارب کمیته پزشکی، تحقیقات و مطالعات، حضور پزشک در تیم ها، تیم های با تعداد موارد مثبت دوپینگ بیشتر، بررسی گزارش های ارائه شده به سازمان لیگ، بازدید های بدون اطلاع به باشگاه ها و افزایش تجربه افسران کنترل دوپینگ در تشخیص بازیکنان دوپینگی با آموزش های پیشرفته به آنها حاصل شد. نتیجه این اقدامات باعث شد در سال 2014 اکثر نمونه های تصادفی ما منفی شد اما 50 درصد از نمونه های مثبت شده به تست های هدفمند ربط پیدا می کرد.
وی ادامه می دهد: کار مداوم در طول 5 سال در زمینه مبارزه با دوپینگ، تجربیات خوبی به ما داد و همه این تجربیات را در سال 2014 به کار گرفتیم. کارهای آموزشی را نیز در لیگ های مختلف و حتی بعضی از تیم هایی که پزشک ندارند، انجام دادیم. به آنها تاکید شد تست های دوپینگ در سال 2014 با جدیت بالا انجام می شود می گیریم اما برخی جدی نگرفتند و متاسفانه تست شان مثبت و نتیجه اش این بود که 2 بازیکن در فوتبال بانوان، دو بازیکن در فوتسال، دو بازیکن در لیگ یک و دو و 4 بازیکن در لیگ برتر دوپینگ شان مثبت شد. یکی از همین لیگ برتری ها با تست هدفمند دوپینگی بودنش روشن شد. با وجود اظهارات سیف برقی، اینکه نام ایران به عنوان رکورددار دوپینگ در سال 2014 مطرح شده، به مذاق خیلی ها خوش نمی آید. رییس کمیته پزشکی فدراسیون در این باره می گوید: ما باید تکلیف خودمان را بدانیم و استراتژی خود را مشخص کنیم که برای بحث پاک کردن فوتبال زیر نظر استانداردهای فیفا چه کارهایی انجام می دهیم. تعداد تست های هدفمند ما 3 برابر شده و نتیجه گرفتیم. با اینکه در سال 2014 ایران رکورددار شده اما می بینید که اقدامات ما در این سال باعث شده در سال 2015 آمار ها بسیار پایین باشد. این مساله نتیجه اقدامات ما در سال قبل است.
سیف برقی درباره اینکه گفته می شود این آمارهای دوپینگ مربوط به مکمل Jack 3d است که شائبه های زیادی ایجاد کرده بود، عنوان می کند: هرگز اینطور نیست. در فوتسال نمونه های ما مورفین و دگزامتازون مصرف کرده بودند. یکی از آقایان هورمون پپتید استفاده کرده بود و سایرین از جمله بانوان هم با استفاده از آنابولیک ها تست شان مثبت شده بود. به هیچ عنوان مثبت شدن نمونه های سال 2014 ربطی به Jack 3d ندارد.