مقایسه حق پخش تلویزیونی در لیگ‌های بزرگ جهان
در کشورهایی که در فوتبال جهان پیشرو هستند، حقوق پخش تلویزیونی مسابقات یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها محسوب می‌شود. در واقع «محصول ورزشی» که مسابقه در یک لیگ یا تورنمنت است، پایه و اساس «نمایش تلویزیونی» است. فوتبال در این کشورها یک محرک کلیدی بینندگان تلویزیونی است و تلویزیون نیز در سوی مقابل، عامل کلیدی درآمد در فوتبال است. در برخی از کشورها حقوق پخش تلویزیونی به صورت متمرکز فروخته می‌شود و برگزارکننده لیگ یا تورنمنت درآمد حاصله را براساس معیارهایی میان اعضای خود توزیع می‌کنند. اما در بازاریابی غیرمتمرکز این حقوق، هر باشگاه خودش حقوق پخش مسابقاتش را باید بفروشد. در این کشورها در مورد اینکه این حقوق به شبکه‌های عمومی و آ‌زاد یا شبکه‌های پولی فروخته شود نیز سیاست‌های متفاوتی وجود دارد. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایبی دارد که در نگاه‌مان به نحوه فروش حقوق پخش تلویزیونی در پنج لیگ بزرگ فوتبال جهان یعنی انگلیس،‌ اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و همچنین دو کشور ترکیه و ژاپن آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
انگلیس
لیگ برتر انگلیس از محل فروش حقوق تلویزیونی سالانه 3/1 میلیارد یورو درآمد کسب می‌کند. در انگلیس فروش حقوق پخش به صورت متمرکز صورت می‌گیرد. مخالفین بازاریابی متمرکز همواره درآمد بالاتر برای باشگاه‌ها را به عنوان دلیل اصلی برتری بازاریابی غیرمتمرکز مطرح می‌کنند. اما لیگ‌برتر انگلیس با وجود فروش متمرکز، بالاترین درآمد را در جهان دارد. شبکه پولی bsky B برای خریداری حق پخش مستقیم 92 بازی لیگ‌برتر، 580 میلیون یورو در هر فصل پرداخت می‌کند. این شبکه به رغم بازار کوچکتر نسبت به برخی از رقبایش، 5/8 میلیون مشتری دارد که تعداد قابل توجهی به شمار می‌آید.انگلیس در فروش حقوق پخش تلویزیونی در خارج نیز پیشرو است. لیگ برتر حقوق پخش مسابقات را در خارج از بریتانیا برای سه سال به مبلغ 825 میلیون یورو فروخته است، که سهم هر باشگاه از این محل تا سال 2010 سالانه حدود 60 میلیون یورو می‌شود. یکی از دلایل اینکه هر هفته لیگ برتر در شش ساعت متفاوت برگزار می‌شود، توجه به پخش بازی‌ها در کشورهای مختلف به خصوص در شرق دور است. یکی از علت‌هایی که لیگ برتر انگلیس درآمد بسیار بالایی از محل فروش حقوق پخش تلویزیونی کسب می‌کند، فروش انحصاری به شبکه‌ای پولی است. در واقع بازی‌های لیگ‌برتر تازه از ساعت 22 روز شنبه در شبکه‌های عمومی قابل دیدن است. این به شبکه bskyB این امکان را می‌دهد که مشتریان بیشتری را جذب کند.
اسپانیا
با لغو بازاریابی نامتمرکز در ایتالیا، اسپانیا از تابستان 2010 تنها بازار فوتبال بزرگ در اروپا خواهد بود که در آن حقوق رسانه‌ای به صورت نامتمرکز توسط خود باشگاه‌ها فروخته خواهد شد. در حال حاضر این حقوق به دو آژانس Audiovisualsport (شبکه کانال پلوس)Mediapro (شبکه لاسکستا) فروخته شده است. شرکت کاتالانی «مدیا پرو» در حال حاضر با اف‌ث بارسلونا (تا 2013 سالانه 144 میلیون یورو) و رئال مادرید (تا 2013 سالانه 157 میلیون یورو) قرارداد دارد. از سال 2009 نیز 38 باشگاه از 42 باشگاه حاضر در دسته اول و دوم، با «مدیاپرو» قرارداد می‌بندند. البته ماه‌هاست که میان این دو شرکت رقیب دعواست، که بعضا به دادگاه و گاهی نیز به پخش تصاویر سیاه کشیده شده است. به خاطر همین هم نشریه اقتصادی «اسپانسرس» نوشته است که به سختی می‌توان مسیر تحول بازار فوتبال و تلویزیون اسپانیا را پیش‌بینی کرد. در لالیگای اسپانیا، هر هفته در پنج زمان مختلف بازی‌ها برگزار می‌شوند. یک بازی را نیز هر شنبه می‌توان به طور مستقیم در شبکه‌های عمومی دید. در کل 26/113 ساعت از مسابقات لالیگا در تلویزیون عمومی قابل تماشاست. به دلیل فروش غیرمتمرکز حقوق پخش تلویزیون،‌51درصد کل درآمد باشگاه‌های اسپانیا از فروش حقوق پخش بازی‌ها حاصل می‌شود و سهم درآمد حاصل از اسپانسرینگ و فروش اقلام تجاری تنها 25 درصد است.
ایتالیا
سری A ایتالیا، از طریق فروش غیرمتمرکز بازی‌ها به وسیله خود باشگاه‌ها، 750 میلیون یورو در سال درآمد دارد. ویژگی بازاریابی نامتمرکز و انفرادی حقوق پخش در ایتالیا این است که باشگاه‌های سری B، از آنجایی که در این فصل هیچ شبکه‌ تلویزیونی‌ حقوق پخش بازی‌های آنها را نخرید، از باشگاه‌های سری A حدود 105 میلیون یورو به عنوان یارانه دریافت می‌کنند، اما این فروش نامتمرکز در ایتالیا، در سال‌های گذشته یک وضعیت شدیدا نامتعادل را به وجود آورده که موجب شکل‌گیری یک «جامعه دو طبقه‌ای» شده است. به همین دلیل از فصل 2011-2010 یک تحول بزرگ در لیگ ایتالیا اتفاق می‌افتد. سال گذشته سری A تصمیم گرفت که همانند انگلیس، در ایتالیا نیز شنبه‌ها تازه از ساعت 22 بازی‌ها در تلویزیون عمومی قابل دیدن هستند. در کل با 22/197 ساعت پخش مسابقات در تلویزیون عمومی، سریA از این لحاظ پس از بوندس‌لیگا قرار دارد. در سیستم قبلی 56 درصد درآمد کل باشگاه‌های ایتالیایی از محل فروش حقوق پخش تلویزیونی بوده است و 25 درصد نیز از محل اسپانسرینگ و فروش اقلام تجاری، با متمرکز شدن بازاریابی حقوق پخش تلویزیونی، این درصدها به احتمال زیاد به هم نزدیک‌تر خواهند شد.
فرانسه
حقوق رسانه‌ای لیگ دسته اول فرانسه نیز به صورت متمرکز توسط سازمان لیگ بازاریابی می‌شود، اما سیاست بازاریابی لیگ فرانسه این است که میزان بسیار کمی از بازی‌ها به شبکه‌های عمومی تلویزیون فروخته می‌شود. در فصل 2005-2004 تنها 51/37 ساعت از کل بازی‌ها در تلویزیون عمومی پخش شد. به همین خاطر هم 56 درصد از درآمد کل باشگاه‌ها از همین محل بوده است. تازه از فصل 2009-2008 لیگ فرانسه تنها برای افرادی که به شبکه‌های پولی تلویزیونی، اینترنتی و تلفن همراه صاحب حقوق پخش مسابقات حق عضویت می‌دهند، قابل مشاهده است. در تلویزیون عمومی تنها یکشنبه‌ها خلاصه‌ای از بازی‌ها پخش خواهد شد. شبکه‌های پولی «کانال پلوس» (بیش از هشت میلیون مشتری) و «اورنج» به خاطر همین حقوق انحصاری‌ که لیگ فرانسه برای آنها تضمین می‌کند،‌تا سال 2011 هر فصل در مجموع 668 میلیون یورو می‌پردازند. در خلاصه‌ بازی‌ها که در تلویزیون عمومی پخش می‌شود، مسابقه‌ای که روز یکشنبه پخش می‌شود در نظر گرفته نمی‌شود. هر هفته لیگ یک فرانسه در چهار زمان متفاوت برگزار می‌شود.
ژاپن
«جی لیگ» ژاپن در سال 1993 راه‌اندازی شد و در سال 1999 به سیستم دو دسته‌ای درآمد. دسته برتر، جی- لیگ یک ، 18 باشگاه دارد و جی – لیگ دو 12 باشگاه، در جی- لیگ‌ یک 306 بازی در 34 هفته برگزار می‌شود و در جی – لیگ دو 264 بازی که در آن 12 تیم هر یک چهار بار با هم بازی می‌کنند. هر فصل جی- لیگ همانند اغلب لیگ‌های شرق آسیا از ماه مارس تا دسامبر برگزار می‌شود. بازاریابی حقوق پخش بازی‌های جی- لیگ ژاپن نیز به صورت متمرکز توسط سازمان لیگ انجام می‌گیرد حقوق پخش دو دسته با هم فروخته می‌شود.
ترکیه
«سوپر لیگ» ترکیه نیز حقوق پخش تلویزیونی مسابقاتش را به صورت متمرکز فروخته و میان باشگاه‌ها توزیع می‌کند. در ترکیه شبکه پولی «دیجی ترک» حقوق پخش بازی‌ها را سالانه به ازای 123 میلیون دلار می‌خرد. 94 میلیون دلار از آن میان باشگاه‌ها توزیع می‌شود و 29 میلیون دلار باقیمانده نیز به حساب فدراسیون می‌رود. 94 میلیون دلار پرداختی به باشگاه‌ها به این صورت توزیع می‌شود که هر باشگاه برای شرکت در هر فصل مبلغ 8/1 میلیون دلار دریافت می‌کند، چهار باشگاه محبوب کشور یعنی گالاتاسارای، فنر باغچه، بشیکتاش و ترابوزان اسپور نیز هر یک در هر فصل 3/3 میلیون دلار می‌گیرند. از حساب 4/41 میلیون دلاری باقیمانده هم هر باشگاه با توجه به مقامش سهمی را دریافت می‌کند.باشگاه‌هایی که در شش رده اول قرار می‌گیرند نیز یک پاداش 1/1 میلیون دلاری در پایان فصل می‌گیرند.