حسین سبزه صادقی، شاعر و مدیرمسئول نشر «فرهنگ عامه» در گفت و گوی اختصاصی با بردیا امیرتیموری از پیام ما:
توزیع، بزرگ ترین چالش کتاب در ایران است
حسین صادقی معروف به حسین سبزه صادقی، از شاعران، روزنامه نگاران و پژوهشگران مطرح کرمان است. از او که کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دارد تاکنون، مجموعه شعر «اشتباه قشنگ بین دو بی نهایت» و دو کتاب «هشت مقاله رضوی» و «جرات پروانه شدن» منتشر شده است.
سبزه صادقی که سابقه سردبیری نشریات فردوس کویر و رودبارزمین را در کارنامه خود دارد و دو دوره هم عضو شورای مرکزی خانه مطبوعات بوده، در حال حاضر مدیرمسئول نشر «فرهنگ عامه» است. با وی در ارتباط با مصائب و مشکلات نشر کتاب به صحبت نشستیم که در زیر می خوانید:
کار یک ناشر بومی تا چه میزان با ناشری که در تهران فعالیت می کند تفاوت دارد؟
ما صرفا یک ناشر بومی نیستیم. دفتر مرکزی ما در تهران است و ملی هم کار می کنیم.
اما تمرکز اصلی شما روی کرمان است. با توجه به کارهایی که منتشر کرده اید می گویم.
درست است. 60 درصد چاپ کتاب های نشر «فرهنگ عامه» مربوط به کرمان است.
مخاطبان عادی ما شاید چندان با کلمه نشر آشنا نباشند. نشر چه تعریفی دارد؟
چرخه تولید، توزیع و مصرف کتاب. ناشر در این مثلث جا می گیرد. کار ناشر تولید، توزیع و پشتیبانی برای مصرف کتاب است. ناشرهای جهانی هم همین کار را می کنند. مثلا برای پشتیبانی به جهت مصرف کتاب مراسم هایی مثل جشن امضا، نقد و بررسی کتاب را برگزار می کنند.
آیا ناشران کتاب هم سفارش می دهند؟ مثلا به فلان نویسنده بگویند کتابی با این خصوصیات را می خواهیم.
بله. ناشران حرفه ای با توجه به نیاز جامعه در حوزه هایی که کار می کنند سفارش کتاب می دهند. در ایران البته با کتاب سازی روبرو هستیم و متاسفانه مولفه های حرفه ای در ایران کمتر است. مثلا در ایران بیشتر ناشران سفارش ترجمه می دهند و سعی می کنند نیاز مخاطب را با ترجمه کتاب های خوب دنیا برطرف کنند.
اخیرا نشر «فرهنگ عامه» به مدیریت شما کتاب ضرب المثل های جنوب کرمان را منتشر کرده است. این گونه کتاب ها سال ها به تحقیق و صرف زمان نیاز دارد. این کتاب هم سفارشی بود؟ یعنی شما به نویسنده سفارش دادید که چنین کتابی می خواهید؟
نشر فرهنگ عامه اگرچه یک نشر جوان است اما با یک ایده حرفه ای و خاص کار خود را شروع کرده و همانطور که از نامش پیداست به دنبال کار کردن روی فرهنگ عامه اقوام ایرانی است. ایران تنوع فرهنگی زیادی دارد که این تنوع حاصل همزیستی اقوام مختلف است. اقوام کرد، لر، آذری، فارس، گیلک، عرب و بلوچ. برخورد خرده فرهنگ های این اقوام فرهنگ واحد ایرانی را شکل داده است و در شرایطی که کشور ما در حال گذار از سنت به مدرنیته هست، بهترین صادرات، فرهنگ عامه خواهد بود. با نشر فرهنگ عامه می توانیم بهترین صادرات را داشته باشیم. با نشر فرهنگ عامه اعتبار فرهنگی کشور بالا می رود. در همین راستا هم ما پروژه هایی تعریف کردیم. پروژه شعر اقوام ایرانی را سفارش دادیم. این پروژه در چندین جلد منتشر خواهد شد. تاکنون 2 جلد از این مجموعه چاپ شده که یکی به شعرهای محلی جنوب کرمان اختصاص دارد و با عنوان «شروگ ماه» چاپ شده. برای انتشار این مجموعه، آثار برگزیده 30 شاعر را جمع آوری کردیم و با ترجمه زبان معیار، شعر فارسی، گویش رودبار جنوب منتشر شد. کار بعدی ما که در دست انتشار است به شعرهای آذری اختصاص دارد. آثار حدود 130 شاعر آذری زبان را جمع آوری کردیم و کتابی با عنوان «روشنایی در بیات ترک» در 600 صفحه منتشر خواهد شد. شعر کردی و بلوچی را هم سفارش دادیم. در حوزه افسانه ها هم این کار را ادامه می دهیم.
این کارها بیشتر جمع آوری و پژوهشی است و می توان آن ها را صرفا پژوهشی دانست. آیا نشر فرهنگ عامه سرمایه گذاری هم می کند؟
دقیقا ما سرمایه گذاری هم می کنیم. با نویسنده قرارداد می بندیم و درصدی را تحت عنوان حق مولف به وی می دهیم. برای پشتیبانی مصرف کتاب، در همایش ها و مراسم ها این کتاب ها را رونمایی می کنیم. دقت کنید که خرده فرهنگ ها و گویش ها می توانند به تقویت زبان فارسی کمک کنند.از طرف دیگر هم در بحث تهاجم فرهنگی می تواند موثر باشد. ما باید داشته های بومی خود را تقویت کنیم تا با تهاجم فرهنگی مقابله کنیم. مثلا موسیقی کولی های اسپانیا «جیپسی کینگ» تقویت شده که در تمام دنیا شنیده می شود. پس چرا لیکوهای بلوچی نتواند جهانی شود؟ موسیقی بومی ما می تواند تقویت شود. ایده ما کار کردن روی فرهنگ عامه با نشر عناصر فرهنگ عامه است. مثلا غذاهای محلی ایرانی. ما چند جلد کتاب چند زبانه از غذاهای محلی ایرانی را می توانیم چاپ و به دنیا معرفی کنیم. یا بازی های محلی. در کل ما باید فرهنگ شفاهی را مکتوب کرده و در داخل و خارج از کشور و به زبان های مختلف منتشر کنیم.
فکر می کنید چه چالش هایی پیش روی شما است؟
حوزه نشر، یک بیزینس دیربازده است. وقتی روی کتاب سرمایه گذاری می کنید در حالی که نرخ مطالعه در ایران پایین است، پس سرمایه ریسک زیادی دارد. حوزه های دیگر اقتصادی ترند و از این نظر کار ما مشکل است. اما مشکل اصلی و چالش اصلی بخش کتاب، توزیع و پخش است. مثلا ما در کشورمان 3 هزار ناشر فعال داریم اما فقط 20 پخش کننده در کشور فعال هستند. ببینید با این وضعیت چه تعداد کتاب در چرخه توزیع قرار نمی گیرند. هزینه بالای پخش کتاب را هم به این مشکل اضافه کنید. به نظر من توزیع، بزرگ ترین چالش کتاب در ایران است و نیازمند حمایت ملی و دولتی است.
امروز ما کانال هایی در تلگرام داریم که کتاب خانه اند. کتاب ها اکثرا PDF هستند. حتی امروز روزنامه ها را بیشتر در فضای مجازی می خوانند. قشر روزنامه نگار هم این کار را انجام می دهد. آینده کتاب کاغذی چیست؟ آیا با این وضعیت کتاب کاغذی نابود نمی شود؟
ببینید طبیعتا ما هم به سمت نشرهای الکترونیک حرکت کرده ایم و اکثر ناشران حرفه ای ما به این سمت می روند و رفته اند. اما این را در نظر بگیرید لذتی که در خواندن کتاب کاغذی است، باعث می شود کتاب کاغذی بماند. اگرچه که این ها با هم جلو می روند و ناشران هم به سمت نشر الکترونیک می روند.
در حال حاضر خیلی از روزنامه ها دیگر چاپ کاغذی ندارند. روزنامه های مطرحی مثل دیلی تلگراف.
مهم محتوا است نه شکل آن.
خب اگر به سمت نشر الکترونیک برویم، چالش کپی رایت در فضای مجازی بیشتر نمی شود؟
ما اگر بخواهیم با دنیا تعامل داشته باشیم، مجبوریم قوانین کپی رایت را بپذیریم و بالاخره خواهیم پذیرفت.
نه. می گویم با این وضع، حفاظت از حقوق نویسنده سخت تر نمی شود؟
نه. من اینطور فکر نمی کنم. همزمان با رشد فضای مجازی، ما شاهد رشد فکری مردم هم بوده ایم. امروز احترام به حقوق مولف و ناشر بیشتر شده است و فکر نمی کنم ناشران دچار چالش جدی در این بخش شوند.
برنامه های نشر «فرهنگ عامه» برای آینده چیست؟
ما به دنبال این هستیم که بخش عمده نشر ما نشر فرهنگ عامه باشد. مثلا حتی اگر در روانشناسی هم وارد شویم، تم فرهنگ عامه داشته باشد. حتی رمان هایی را چاپ کنیم که تم فرهنگ عامه داشته باشند. مثلا ما در حوزه روانشناسی کتابی با عنوان «اسرار رومی» را به یک مترجم برای ترجمه سفارش داده ایم. این کتاب جزو کتاب های پرفروش در زمینه خود در جهان است. نویسنده، بحث های روانشناسی را با توجه به افکار و اندیشه های مولانا نوشته است. ما این کتاب را برای ترجمه سفارش دادیم و می بینید که تم آن، فرهنگ عامه است.
حرف خاصی اگر دارید، بگویید.
تشکر می کنم از روزنامه پیام ما که جزو رسانه های حرفه ای است. من روزگاری روزنامه نگار بودم و آرزو داشتم روزنامه ای 8 صفحه ای در استان کرمان شکل دهم. خوشحالم که اینچنین روزنامه ای در استان کرمان منتشر می شود.