چه شد که هفته پیش در جنوب کرمان سیل جاری شد؟
بررسی رد پای پدیده «النینو» در کرمان

در پی هشدارهای مکرر هواشناسی در خصوص احتمال بروز بارندگی در جنوب کرمان، هفته گذشته سیلاب برخی از مناطق جنوبی استان را در برگرفت و موجب بروز خسارت‌های گسترده در بخشهایی زیر بنایی شد. آنطور که مهر نوشته استان کرمان طی هفده سال گذشته با خشکسالی و بی‌آبی شدید مواجه بوده است و این روند در سال گذشته و سال جاری نیز ادامه داشته در چنین شرایطی استفاده بهینه از هر منبع آبی در دسترس برای تأمین نیاز آبی استان امری جدی و ضروری محسوب می‌شود.
استان کرمان مطابق اعلام سازمان هواشناسی در منطقه نیمه‌خشک و بیابانی قرار گرفته است و کمربند خشکسالی از این استان می‌گذرد و به دلیل کاهش بارندگی در سال‌های اخیر بسیاری از رودخانه‌ها و منابع آبی کرمان خشیده اند و سدهای استان به‌ندرت به‌صورت کامل آبگیری شده‌اند.
مصیبت بارندگی و خشکسالی
خشکسالی بسیاری از کشاورزان را بیکار و مجبور به مهاجرت کرده است بطوریکه حتی آب خوردن در نزدیک به هزار روستا در کرمان وجود ندارد و با تانکر آب‌رسانی می‌شوند. زمین هم به دلیل از بین رفتن ذخایر آب زیرزمینی نشست کرده و هر سال با افت ارتفاع زمین مواجه هستیم و از سوی دیگر ارتفاع آب‌های زیرزمینی هم در بسیاری از شهرستان‌ها هرسال بیش از یک متر کاهش می‌یابد بطوریکه چاه‌ها به سنگ‌بستر زمین‌خورده‌اند و آبی برای برداشت وجود ندارد این تصور از وضعیت منابع آبی کرمان در حالی در ذهن نقش می‌بندد که از سوی دیگر بارندگی‌های گاه‌وبیگاه در استان کرمان موجب بروز سیلاب و خسارت جبران‌ناپذیر به منابع زیر بنایی و کشاورزی در استان می‌شود طی هفته گذشته دقیقاً همین مسئله در شهرستان‌های جنوبی استان کرمان در قالب بروز بارش‌های شدید در قالب باران و تگرگ نمایان و موجب آب‌گرفتگی مزارع و زیر ساخته‌های منطقه شد. این خسارت‌های به بخشهای مسکونی، راه‌ها و مزارع خسارت زده است که ناشی از ناپایداری‌های جوی طی ابتدای هفته گذشته بوده است و شهرستان‌های جیرفت، قلعه گنج، عنبرآباد، فهرج و رودبار جنوب را در برمی‌گیرد.
بررسی رد پای «النینو» در کرمان
محمد کمالی، استاد دانشگاه اقتصاد در استان کرمان در این خصوص اظهار داشت: پدیده النینو که طی نامه‌ای به استان‌های مختلف کشور هشدار داده‌شده است پدیده‌ای قاره‌ای و ناشی از تغییرات امواج میانی زمین در اقیانوس آرام است که ایران را نیز شامل می‌شود اما اینکه بگوییم سیل اخیر استان کرمان شامل همان هشداری است که داده شد نمی‌تواند قابل‌قبول باشد.
وی تصریح کرد: برخی اعتقاددارند که النینو می‌تواند خشکسالی را در کرمان پایان دهد اما باید به این نکته اشاره کرد که این پدیده ناشی از تحولات غیرقابل‌پیش‌بینی و ناگهانی هوا است که بارندگی‌های ناشی از آن بیشتر مخرب و سیل‌آسا هستند به همین دلیل باید برای مقابله با چنین پدیده‌ای آمادگی لازم را داشته باشیم. وی افزود: متأسفانه خشکسالی‌های متوالی در هفده سال گذشته در استان کرمان همراه با تغییراتی در اقلیم استان بوده یعنی تعداد روزهای گرم سال افزایش‌یافته و میزان درجه هوا نیز رشد یافته است درواقع امسال نیز همین روند ادامه خواهد یافت و انتظار وضعیت دیگری وجود ندارد. کمالی ادامه داد: سیلی که ابتدای هفته گذشته در جنوب کرمان آغاز شد ناشی از فعالیت یک جبهه کم‌فشار در استان بود که سبب بارش‌های ناگهانی و پرحجم در مقطع زمانی اندک بود که در سال‌های گذشته نیز در چنین ایامی از سال مشاهده می‌شد.
النینو خشکسالی را در کرمان غافلگیر می کند
وی گفت: خشکسالی در کرمان سبب شده بسیاری از مردم اقدام به کشت و زرع در بستر رودخانه‌های خشک‌شده کنند و حتی شاهد ساخت‌وساز در این قسمت‌ها هستیم باید به کشاورزان هشدار داده شود که در صورت بروز پدیده‌هایی مانند النینو بستر رودخانه‌ها به یکباره فعال می‌شود و خسارات متعددی بر جای می‌گذارد. وی ادامه داد: از سوی دیگر کمبود باران سبب شده است بسیاری از سیل بندهای استان در سال‌های اخیر رها شوند و دچار فرسودگی و خسارات جبران‌ناپذیر شوند در نهایت سیل بندها و سدهای کوچک که برای آبخیزداری ساخته‌شده‌اند نمی‌توانند آب را استحصال کنند. این استاد دانشگاه افزود: بسیاری از مخازن آب‌های زیرزمینی نیز به دلیل برداشت‌های بی‌رویه و نشست زمین از بین رفته و زمین قادر به جذب آب نیست و در نهایت شاهد بروز سیلاب خواهیم بود.
وی همچنین اظهار کرد: در بارش‌های ناگهانی باران در مناطقی می‌بارد که سابقه بارندگی نداشته‌اند در واقع الگوی بارش نیز تغییر می‌کند و این روند بر حجم مشکلات می‌افزاید پس باید از هم‌اکنون به فکر روزهای آینده در جنوب کرمان و مناطق دیگر باشیم که با سیلاب غافلگیر نشویم.
حمیده حبیبی رئیس مرکز پیش‌بینی هواشناسی استان کرمان نیز در خصوص وضعیت بارندگی در استان کرمان گفت: ما طبق نقشه‌های هواشناسی از هشدارهای لازم در خصوص جاری شدن سیل در جنوب کرمان را داده بودیم. وی تصریح کرد: سیستم کم‌فشاری از اواخر هفته گذشته در این مناطق مستقر شده بود که جنوب استان کرمان را نیز در برمی‌گرفت و موجب بارندگی‌های ناگهانی شد.
وی در خصوص پدیده النینو نیز گفت: در استان احتمالاً شاهد رخدادهای حدی ناشی از النینو خواهیم بود اما پیش‌بینی ما از قبل هم برای استان افزایش دمای هوا نسبت به سال‌های گذشته است و بارندگی نیز در زمستان و پاییز نرمال خواهد بود.
این در حالی است که بارندگی های اخیر در جنوب استان کرمان در رودبار جنوب خسارت‌هایی را برجای گذاشت و به گفته فرماندار این شهرستان راههای روستایی، مزارع و واحدهای مسکونی به دلیل طوفان شدید و سیلاب خسارت دیده‌اند.
خسارت‌های سیل در کرمان
عطالله ناوکی در این خصوص گفت: نکته قابل‌توجه این بود به همراه طوفان و بارش‌های ناگهانی ریز گردها نیز پدیده غالب شده بود. وی افزود: این سیلاب‌ها خسارت جانی نداشت و با کمک ماموران پنج سرنشین یک خودرو که در میان سیلاب گرفتار شده بودند نیز نجات یافتند. در جیرفت نیز سیلاب منجر به آبگرفتگی و مسدود شدن برخی راههای این شهرستان شده بود که با تلاش صورت گرفته همه راه‌ها هم‌اکنون باز است.
اما در شهرستان عنبرآباد برآوردهای اولیه از بروز 80 میلیارد ریال خسارات خبر می‌دهد. فرماندار این شهرستان افزود: بیشترین خسارت‌های سیل در بخش کشاورزی، راه، برق و واحدهای مسکونی به‌جای مانده است. محمد حجتی از استقرار گروه‌های امدادی در مناطق سیل‌زده خبر داد و افزود: به سیل‌زدگان در کوتاه‌ترین زمان ممکن خدمات‌رسانی شد.
خشکسالی در حالی گریبان مردم کرمان را گرفته است که بارندگی‌های مقطعی نیز به دلیل عدم استحصال آب و یا تغییرات ناگهانی هوا منجر به سیلاب و خسارت به کشاورزی مردم محروم استان می‌شود.