مطالعه
تا آخرین لحظه های عمر
احمد بهمنیار (۱۲۶۲-۱۳۳۴) روزنامه‌نگار، شاعر، محقق ایرانی و عضو پیوسته فرهنگستان ایران بود.
بهمنیار در ۹ بهمن ۱۲۶۲ خورشیدی برابر با ۲۹ ربیع‌الاول ۱۳۰۱ قمری برابر با ۲۸ ژانویه ۱۸۸۴ میلادی در خانواده‌ای مذهبی در کرمان چشم به جهان گشود. احمد بهمنیار، تحصیلات ابتدایی را نزد پدر خود، آقا محمدعلی، معروف به معلم که مردی ادیب و فاضل بود و در علوم عربی و ادب، ریاضی و نجوم مهارت بسزا داشت، فراگرفت. احمد بهمنیار از سن شانزده‌سالگی شروع به تدریس کرد و پس از مرگ پدر، حوزه علمیه وی را به عهده گرفت و به کمک برادر بزرگ‌ترش، محمدجواد آن را اداره کرد. در سال ۱۳۲۶ هجری قمری روش تدریس جدید را برگزید و در همان مدرسه پدر، مدرسه‌ای چهارکلاسه به نام «تربیت» تأسیس کرد که بعدها به نام مدرسه «سعادت» نامگذاری شد. چندی بعد در بم نیز مدرسه‌ای به نام «اسلامیه» که پس از چندی به «عمادیه» تغییر نام داد، احداث نمود.
فعالیت‌های سیاسی
احمد بهمنیار از پیشگامان جنبش مشروطیت به‌شمار می‌رفت و در انتشار روزنامه «کرمان» همکاری می‌کرد. وی تا سن سی‌سالگی معمم بود و حجره‌ای در مدرسه داشت و به تجددخواهی معروف بود و در همان روزنامه مقاله می‌نوشت. در سال ۱۳۲۹ هجری قمری برابر با ۱۹۱۱ میلادی روزنامه «دهقان» را تأسیس نمود و زان پس به نام احمد دهقان معروف شد. پس از فتح تهران و شکست محمدعلی شاه، در تهران دو حزب دمکرات عامیون و اعتدالیون تأسیس شد و کرمانی‌ها که سال‌ها زیر سلطه خوانین قاجار و ستم خاندان وکیل‌الملک و انگلیسی‌ها بودند، پرچم حزب دمکرات را بالا بردند. بهمنیار یکی از معروف‌ترین کسانی است که در تقویت این حزب مؤثر بود. اعضای این حزب در تاریخ ۲۴ جمادی‌الاول ۱۳۳۴ هجری قمری برابر با ماه مه ۱۹۱۶ میلادی دستگیر و تعدادی از آن‌ها منجمله احمد بهمنیار و زندانیان آلمانی به سوی فارس فرستاده شدند که به مدت یکسال و دو ماه و هفت روز در زندان کریم‌خانی شیراز در بند بود. احمد بهمنیار در همین مدت زبان ترکی عثمانی را آموخت و صرف و نحوی بر زبان ترکی نوشت و اشعاری را از این زبان به فارسی ترجمه کرد. در همین زندان از یک نفر، احتمالاً زرتشتی به نام بهرام، علم نجوم را هم آموخت. چند بیت از قصیده‌ای که در زندان سروده به این شرح است:
مرا جان بفرسود ازین زندگانی
که در وی ندیدم دمی شادمانی
چه شادی توان یافت در آن حیاتی
که بر جان کند بار ننگش گرانی
حیاتی سراسر همه رنج و اندوه
محیطش محاط هوان و نوانی
من ای زندگانی بسی آزمودم
که آن چیز کز هرچه بدتر همانی
حکیم از گلستان دنیا نچیند
بجز خار اندوه و نامهربانی
هنرمند بی سیم و زر گر به دانش
شود ابن سینا و بونصر ثانی
گریزند از او خلق ز انسان که شیطان
گریزد همی زآیه‌های قرانی
چه آسایشی خیزد از مرز و بومی
که جلاد بر وی کند مرزبانی
فعالیت‌های فرهنگی
بهمنیار پس از آزادی از زندان و انتصاب به ریاست اداره تحدید در خراسان و سپس اقامت در مشهد، در تاریخ ۲۹ جوزا (خرداد) ۱۳۰۱ خورشیدی برابر با رمضان ۱۳۴۰ قمری، برابر با ۱۹۲۲ میلادی، روزنامه «فکر آزاد» را منتشر نمود. از یک سال پیش از انتشار این روزنامه از خدمات دولتی استعفا داده و در سال ۱۳۰۳ خورشیدی رهسپار تهران شد. او «فکر آزاد» را دوبار در هفته منتشر می‌ساخت. پس از تعطیلی روزنامه به صلاحدید خود، به استخدام اداره معارف و سپس به همکاری در عدلیه (وزارت دادگستری)دعوت شد. بهمنیار در سال ۱۳۰۸ خورشیدی برابر با ۱۹۲۹ میلادی به استخدام وزارت معارف درآمد. پس از تدریس در مدارس «امیرکبیر»، «ثروت»، «شرف»، «علمیه» و سپس در «دارالفنون» و «دارالمعلمین» که به «دانشسرای عالی» تغییر نام داد، به عنوان استاد تاریخ ادبیات در دانشکده معقول و منقول به تدریس مشغول شد. (۱۳۱۲ هـ. ش. -۱۹۳۴ م.) در همین سال قانون تأسیس دانشگاه به تصویب رسیده بود و مدرسان دانشگاه برای کسب درجه استادی مجبور به داشتن مدرک دکترا بودند. بهمنیار کتابی در شرح احوال و آثار «صاحب بن عباد» به عنوان «رساله» نوشت تا میزان تحصیلات او در حد دکترا شناخته شود تا بتواند استحقاق تدریس در دانشگاه و رتبه استادی پیدا کند. در هفتمین جلسه شورای دانشگاه که به ریاست وزیر فرهنگ وقت علی‌اصغر حکمت تشکیل شد، موضوع رسالات احمد بهمنیار و تعدادی از دیگر استادان نامی، مانند: حسین گل گلاب، بدیع‌الزمان فروزانفر، سعید نفیسی، عباس اقبال آشتیانی و… تصویب گردید. بهمنیار در سال ۱۳۲۱ خورشیدی به عضویت پیوسته فرهنگستان ایران انتخاب شد.
آثار ادبی
بهمنیار علاوه بر مقالاتی که در جراید نگاشته، رسالات آموزشی متعددی را منتشر کرده‌است. گفتنی است که از سال ۱۳۱۸ با علامه علی‌اکبر دهخدا در تنظیم لغت‌نامه همکاری داشته‌است. حاصل پنجاه و دوسال کار مداوم در عمر هفتاد و چهارساله احمد بهمنیار، آثار و تألیفاتی است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
تصحیح اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید، تصحیح التوسل الی الترسل، تصحیح تاریخ بیهق،ترجمه زیدهالتواریخ در تاریخ آل سلجوق،شرح حال صاحب ابن عباد، تصحیح الأبنیه عن الحقایق الادویه، مجمع‌الامثال فارس – داستان‌نامه بهمنیاری، تاریخ ادبیات عربی در سه جلد و…
احمد بهمنیار علی رغم بیماری و ضعف شدید تا آخرین لحظات توانایی، درس را ترک نگفت. سرانجام در روز جمعه ۱۲ آبان ۱۳۳۴ خورشیدی، برابر با ۱۹ ربیع‌الاول ۱۳۷۵ هجری قمری و ۶ نوامبر ۱۹۵۵ میلادی در منزل شخصی خود در تهران در خیابان عین الدوله درگذشت. پیکر احمد بهمنیار طبق وصیت وی به کربلا حمل و در وادی ایمن به خاک سپرده شد.