سایت خبری پیام ما آنلاین | «جوان» رو به مرگ

«جوان» رو به مرگ





۲۷ آذر ۱۳۹۹، ۹:۰۶

دریاچه‌ای که بعد از هزار سال در کویر لوت متولد شد، خشک می‌شود

«جوان» رو به مرگ

معاون پژوهشکده علوم زمین: برای احیا یا افزایش طول عمر  دریاچه به جز ترسالی راه دیگری وجود ندارد.

مرضیه قاضی زاده | دریاچه‌ای که بهار پارسال میان کلوت‌ها متولد شد، در حال مردن است. گرمای آفتاب و نمک‌های کف از یک طرف به جانش افتاده و زباله‌های گردشگران از یک طرف. تیرماه امسال قرار بود این آبگیر کوچک در کویر بزرگ که آن را «جوان» نامیده‌اند، در فهرست تالاب‌های رسمی کشور ثبت شود اما نشد و حالا پرس‌وجو از کارشناسان سازمان زمین‌شناسی نشان می‌دهد اگر باران نبارد، عمر کوتاه دریاچه لوت به سر خواهد آمد.

تولدش یک معجزه بود. طغیان رودخانه شور و سیلاب دست به دست هم داد تا در دل کویر زیستگاهی آبی شکل بگیرد و نام این گود نمک‌سر را «جوان» بگذارند. یک سال و 9 ماه گذشته و حالا آب دریاچه تا عمق نیم متر هم در برخی از مناطق کاهش یافته و جاده شهداد-نهبندان که در آغاز پیدایش این دریاچه زیر آب رفته بود، بیرون آمده و دریاچه را به دو نیم شکافته است. با درست شدن جاده، راه دسترسی به دریاچه و کویر لوت باز شد. تولد یک دریاچه در دل کویر چنان شگفت‌آور بوده که گردشگران را از هر سو به این منطقه می‌کشاند اما گردشگری بی‌ضابطه و بی‌رویه در این محدوده که ثبت جهانی است، خطرساز شده است.

 جوان در لیست تالاب‌های کشور ثبت می‌شود

قرار بود که دریاچه زاده‌شده در لوت را به فهرست تالاب‌های کشور راه بدهند اما پنج ماه گذشته و هنوز این اتفاق نیفتاده است. ژاله امینی، رییس گروه برنامه‌ریزی و مدیریت تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط‌زیست  به «پیام‌ما» می‌گوید آخرین مراحل ثبت در حال طی‌شدن است. «آخرین مراحل ثبت نام این زیستگاه در فهرست تالاب‌ها در حال انجام است و خیلی زود اتفاق می‌افتد. مکاتبات با وزارت نیرو هم انجام شده و آن‌ها هم تایید کردند.»

اما حمید نظری، معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین و سازمان زمین‌شناسی به زندگی این دریاچه امیدی ندارد. او در گفت‌وگو با «پیام ما» از آخرین بازدید لوت و دریاچه‌اش می‌گوید: «چند هفته پیش آنجا بودم. این دریاچه مراحل آخر عمرش را طی می‌کند و در حال خشک‌شدن است. خشکیدنش از دو مسیر اتفاق افتاده؛ تبخیر و رشد و تبلور بلورهای نمکی که از کف بستر دریاچه بالا می‌آیند.» به گفته او «جوان» خیلی زود خواهد مرد مگر این‌که در بارندگی‌های شدیدی امسال دوباره احیا شود.» نظری علت پیدایش این دریاچه را سیلاب و تغییر بارندگی سال گذشته می‌داند. موضوعی که اصغر طیبیان، کارشناس آب‌های زیرسطحی، در گفت‌و‌گو با «پیام‌ما» این گونه تشریح می‌کند: «آبی که به اینجا آمده ماحصل یک حوضه آبریز وسیع در کویر لوت است. این اضافه آب‌زهکشی است که از بخش بیرجند، طبس و راور آمده و در نهایت در کمترین ارتفاع منطقه ساکن شده است.» او هم معتقد است که هیچ راهی برای احیا یا افزایش طول عمر این دریاچه وجود ندارد مگر ترسالی. «آن چه در گذشته اتفاق افتاده ماحصل بارندگی‌های خوبی است که در سطح کشور و همین‌طور جنوب شرق رخ داده. نمی‌توانیم هیچ کاری برای حفظ این دریاچه کنیم، مگر این‌که برگردیم به دوره‌های ترسالی.» 

تا ده هزار سال کویر لوت دریاچه بود

این دریاچه اگر چه هنگام پیدایش یک شگفتی بود اما آن‌طور که نظری، معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین می‌گوید، هزاران سال پیش کل کویر لوت یک دریاچه بوده است: «در محدوده مرکزی از جمله لوت، از چند ده هزار سال پیش دریاچه وجود داشته و رسوبات کنونی‌اش، رسوبات دریاچه‌ای است. گزارشات تاریخ و باستان‌شناسی نشان می‌دهد که حتی تا هزار سال پیش آنجا دریاچه بوده است.» تمام بستر لوت رسوبات دریاچه‌ای است، حتی کلوت‌هایش. «آنجا دریاچه‌ای بوده که عمر طولانی داشته و بعد با تغییرات اقلیمی که در 6 هزار سال پیش اتفاق افتاده، خشک شده است. جریان‌های آبی که از شمال حرکت کردند، به دلیل اختلاف سطح بیش از 120متر میان شمال و جنوب، به این سمت آمده و بعد از خشک شدن آب، کلوت‌ها را تشکیل دادند.»

اگرچه هیچ راهی به جز بارندگی برای احیای این دریاچه وجود ندارد اما رییس گروه برنامه‌ریزی و مدیریت تالاب‌ها می‌گوید تشکیل این دریاچه حتی بعد از خشک شدن نیز دور از ذهن نیست: «دریاچه‌های کویری همه انتهای حوضه آبریزند. درست است که این آبگیری که حالا شاهدیم، خشک می‌شود اما با یک بارندگی دیگر آب در همین منطقه یا در نقطه بالاتری جمع می‌شود.»

این مسئله مورد تایید معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین هم هست. نظری می‌گوید که تمام آبگیرهای ایجاد شده در منطقه در همان نقاطی ایجاد شده‌اند که هزاران سال پیش بوده‌اند، حتی همین دریاچه جوان :«آبگیرها و دریاچه‌ها در همان محل دریاچه‌های قبلی ایجاد شدند. دقیقا در همان محل و در همان تراز ارتفاعی.»

 روزانه بیش از 600 ماشین روانه لوت می‌شوند

آبگیر جوان تنها از شوری و خشکسالی زخم نمی‌خورد، مشکل اصلی ورود بی‌ضابطه گردشگران است. مسئله‌ای که دامن‌گیر تمام کویر لوت شده است و حتی کرونا هم نتوانسته آن را کنترل کند. معین افضلی، مدیر محوطه ثبت جهانی بیابان لوت و شهداد به «پیام‌ما» می‌گوید: «متاسفانه در حوزه گردشگری میراث طبیعی‌مان کارها استاندارد انجام نمی‌شود. هر هفته در اطراف دریاچه بین 2 تا 5 هزار نفر بازدیدکننده داریم. و حتی در روزهای تعطیلات کرونا و همین‌طور اربعین هر روز بین 600 تا 650 ماشین به این‌جا آمده است.»

دور تا دور دریاچه را زباله گرفته. قوطی‌های حلبی، پاکت سیگار، آب معدنی و پلاستیک. این منظره در تمام منطقه جهانی کویر لوت دیده می‌شود و حوالی دریاچه بیشتر. هر یک‌شنبه برنامه پاک‌سازی کویر و دریاچه جوان انجام می‌شود اما آخر هفته که می‌شود روز از نو و روزی از نو.

 مدیر محوطه ثبت جهانی بیابان لوت و شهداد می‌گوید: «بعد از این‌که تصاویری از وضعیت زباله در این منطقه منتشر شد، یکی، دو برنامه پاک‌سازی برگزار کردیم. یک‌شنبه هر هفته هم این پاک‌سازی در دریاچه و باقی کویر لوت انجام می‌شود اما نیازمند کمک دستگاه‌ها هستیم. زباله‌هایی که آنجا می‌ریزند به قدری زیاد است که جمع کردنش در توان ما نیست. این منطقه وسیع است و فاصله‌ آن تا آبادی زیاد است و طوفان زباله‌ها را پخش می‌کند. میراث‌فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند کار را پیش ببرد. ما نیازمند کمک منابع طبیعی، محیط‌زیست ، جوامع محلی، طبیعت‌گردان و سازمان‌های مردم‌نهاد هستیم.»

پارکینگ‌ساختن در کویر

در روزهای گذشته علی زینی‌وند، استاندار جدید کرمان هم به شهداد رفت و گفت که «به زودی کل کویر منطقه شهداد کرمان زیر ذره‌بین نیروهای امنیتی قرار خواهد گرفت اما برای منطقه دریاچه جوان دستور داده‌ام تا محدوده گردشگری و ورودی آن ظرف چند ماه آینده مشخص شود.» او البته به قصد بازدید از طرح‌های اقتصادی به این منطقه رفته بود. «شرکت‌های گردشگری و فرماندار کرمان به‌سرعت طرحی ارائه کنند که حداقل امکانات به منطقه بیاید و این فرایند در استان نیز پیگیری می‌شود. از نظر امنیتی و بهداشتی و رفاهی باید سایتی با ورودی ویژه تعریف شود که سرویس‌بهداشتی و سایر موارد مورد‌نیاز گردشگران را داشته باشد.» قرار است یک سایت گردشگری در 15 کیلومتری عمق تپه‌های تخم مرغی ایجاد شود. مدیر محوطه ثبت جهانی بیابان لوت و شهداد می‌گوید: «روال اداری بررسی این طرح سرمایه‌گذاری در کمیته شورای فنی پایگاه جهانی در حال طی شدن است و تا دو هفته دیگر به مرحله اجرا می‌رسد.»

دریاچه جوان شامل این طرح نمی‌شود اما برای آن هم خواب‌هایی دیده‌اند و می‌خواهند در محدوده آن پارکینگ بزنند. «در حال تهیه طرح جامعی در خصوص کویر لوت هستیم. یک سری پارکینگ در کل منطقه ایجاد می‌کنیم و با گیت ورودی و پایش تصویری کل منطقه را از کرمان پایش می‌کنیم. قرار است طی اجرای این طرح دو پارکینگ هم برای محدوده دریاچه جوان ایجاد شود و اعتباری بالغ بر 300 میلیون تومان برای ساخت گیت ورودی به کویر‌لوت در نظر گرفته شود» این طرح اما هنوز نهایی و تایید نشده است. افضلی می‌گوید: «با توجه به این‌که گردشگران آخر هفته می‌روند با اعتبار 300 میلیون تومان گیت کنترلی آخر دوراهی شفیع‌آباد دایر می‌کنیم که پلاک گردشگرانی که وارد منطقه می‌شوند یادداشت شود و برای نظارت بیشتر گشت‌های موتوری را در کل منطقه در نظر می‌گیریم.»

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

مطالب مرتبط

بارش برف و باران امروز ادامه دارد

بارش برف و باران امروز ادامه دارد

انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان

۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه می‌کنند

انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان

با همین شرایط تا چند دهه آینده دریای خزر خشک می‌شود

وزیر کشور

با همین شرایط تا چند دهه آینده دریای خزر خشک می‌شود

بیانیه دوباره روسیه با کشورهای عربی در مورد جزایر سه‌گانه و محکومیت ایران

بیانیه دوباره روسیه با کشورهای عربی در مورد جزایر سه‌گانه و محکومیت ایران

اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسب‌وکاری مردم و نوآوران

گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوری‌های نوین در صنایع خلاق

اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسب‌وکاری مردم و نوآوران

مسافران قطار مرگ

گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر می‌اندازند

مسافران قطار مرگ

چتر سیاه بر آسمان اهواز

دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد

چتر سیاه بر آسمان اهواز

مداخلهٔ بی‌نتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک

کشمکش‌ بین ارگان‌های دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد

مداخلهٔ بی‌نتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک

موضع‌گیری دوگانه  دربارهٔ حقابهٔ هیرمند

وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیس‌الوزرای طالبان دیدار کردند

موضع‌گیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند

میراث «غزه» زیر بمباران

فعالان جهانی هشدار می‌دهند

میراث «غزه» زیر بمباران

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *