تحریریه پیام ما

براساس یک مطالعۀ جدید حفظ ۱.۲ درصد از سطح زمین، می‌تواند به جلوگیری از انقراض گونه‌های در معرض خطر منجر شود

الگوی جلوگیری از انقراض

کشورها از یک الگوریتم انتخاب معکوس استفاده و مناطق کم‌اهمیت‌تر را برای اضافه‌کردن به مناطق حفاظت‌شده انتخاب می‌‌کنند

۸ تیر ۱۴۰۳، ۲۱:۰۶

|پیام ما| مطالعه‌ای که در ۱۶ هزار و ۸۲۵ منطقه انجام شده نشان می‌‌دهد که اولویت دادن به حفاظت می‌تواند جلوی انقراض هزاران گونه منحصر به فرد را بگیرد. تحلیل منتشر شده در مجله علمی «Frontiers in Science» نشان می‌دهد که گسترش هدفمند مناطق حفاظت شده در زمین کافی است تا مانع از دست رفتن هزاران گونه از پستانداران‌، پرندگان‌، دوزیستان و گیاهانی که در معرض خطر انقراض هستند،‌ شود.

به‌گزارش «گاردین»، از آرژانتین تا پرو و گینه‌نو، تیـمی از محـققان، ۱۶ هزار و ۸۲۵ مـنطقه را شناسایی کردند که باید در ۵ سـال آتـی برای حفاظت در اولویت قرار بگـیرند. تنها در این صورت است که می‌توان از انقراض قریب‌الوقوع گونه‌های گیاهی و جانوری که بومی این منطقه بوده و در هیچ‌جای دیگری در جهان یافت نمی‌شوند،‌ جلوگیری کرد.

«دکتر اریک داینرشتاین» نویسندۀ اصلی این مطالعه و عضو مؤسسۀ محیط‌زیست «رزالو»، بیان کرد که تیم در تلاش است تا گونه‌های نادر که زیستگاه‌های محدودی دارند را شناسایی کند. یکی از مثال‌های آن‌ها گونه‌ای از کاکتوس است که دایرۀ پراکنش آن تنها به بخش‌های کـوچـکی از صـحـرای «Chihuahuan» در آمریـکای شـمالی محدود می‌شـود. «بیـشتر گونه‌هـای روز زمین نادر هسـتند؛ ایـن بـدان معناست که این گونه‌ها دایرۀ پراکنش محدودی دارند یا از تراکم کمی برخوردارند و یا هر دو مورد در کنار هم وجود دارد.»

دولت‌ها معمولاً در حفاظت از مناطقی که تنوع‌زیستی آن‌ها نیاز به حفاظت فوری دارد،‌ شکست می‌خورند. یکی از آن‌ها را می‌توان معیار انتخاب سایت‌ها برای حفاظت دانست

این مطالعه همچنین روی جلوگیری از انقراض قریب‌الوقوع تمرکز دارد. دانشمندان می‌گویند برای جلوگیری از تخریب تنوع‌زیستی و اکوسیستم‌هایی که برای جوامع انسانی حیاتی هستند، نیاز داریم که مناطق حفاظت‌شده را گسترش دهیم. در سال ۲۰۲۰ محققان نیمی از سطح زمین را شناسایی کردند که با حفاظت از آن‌ها، انقراض تنوع‌زیستی روند عکس را طی می‌کند و ترسیب کربن اتفاق می‌افتد.

سی‌وهـشت درصـد از سـایت‌های شناسایی شده‌ای که نویسـندگان این پژوهش آن‌ها را برای حفـاظت ضـروری می‌دانند، در فاصلۀ یک‌ونیم مایلی (۲.۵ کیلومتری) از یک منطقۀ حفاظت‌شده هستند که ملحق‌شدن آن‌ها به این مناطق، می‌تواند به حفاظت از تنوع‌زیستی منجر شود. بیش از نیمی از این سایت‌ها در فیلیپین،‌ برزیل،‌ اندونزی، ماداگاسکار و کلمبیا قرار دارند.

در سال ۲۰۲۲ دولت‌ها متعهد شدند که از ۳۰ درصد از سیارۀ زمین به‌عنوان بخشی از اهداف تنوع‌زیستی سازمان ملل متحد حفاظت کنند. این اقدام بـاعث مـی‌شود تـا پایان این دهه، ازدست‌رفتن افسارگسیختۀ گونه‌ها در سراسر جهان متوقف شود. براساس گزارش‌ سازمان ملل، درحال‌حاضر ۱۶.۶ درصد از سطح زمین و آب‌های داخلی در جهان محافظت می‌شود و بسیاری از دولت‌ها به‌دنبال گرفتن این تصمیم هستند که مناطق حفاظت‌شدۀ خود را گسترش دهند. بااین‌حال، این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که دولت‌ها معمولاً در حفاظت از مناطقی که تنوع‌زیستی آن‌ها نیاز به حفاظت فوری دارد،‌ شکسـت مـی‌خورند. یـکی از آن‌ها را می‌توان معیار انتخاب سایت‌ها برای حفاظت دانست. نویسندگان این پژوهش تخمین زده‌اند که تنها ۷ درصـد از سـایت‌ها در منـاطق حفاظت‌شدۀ جـدید، یـعنی در فـاصلـۀ ۲۰۱۸ تـا ۲۰۲۳، زیستگاه‌‌های گونه‌های در معرض تهدید بودند.

دست‌یابی به پوشش ۳۰ درصدی مناطق حفاظت‌شده در سطح جهانی به‌تنهایی کافی نیست‌، بلکه باید موقعیت، کیفیت و اثربخشی این مناطق حفاظت را هم در نظر گرفت

«داینرشتاین» در همین رابطه معتقد است که علی‌رغم صحبت‌هایی که دربارۀ انقراض،‌ بحران تنوع‌زیستی و کاری که برای حفاظت از آن انجام دهیم، صورت گرفته، اما تنها ۷ درصد از مناطق حفاظت‌شده با سایت‌هایی که نیازمند حفاظت فوری و ضروری هستند هم‌پوشانی دارند. «گویی کشورها از یک الگوریتم انتخاب معکوس استفاده و مناطق کم‌اهمیت‌تر را برای اضـافه‌کردن به مـناطق حفاظت‌شده انتخاب می‌‌کنـند. این مـقاله هـشداری بـرای چـنین انتخاب‌هایی است که تا ۵ سال آینده، به‌شکل بهتری این اقدام را انجام دهیم.»

بنا به گفتۀ محققان، حفاظت از مناطق کلیدی که توسط آن‌ها شناسایی شده است،‌ به سرمایه‌گذاری بین ۲۹ تا ۴۶ میلیارد دلار طی ۵ سال نیاز دارد. وسعت مناطقی که آن‌ها از آن صحبت می‌کنند، به ۱.۶ میلیون کیلومترمربع می‌رسد و شامل اقداماتی نظیر خرید زمین، افزوده‌شدن مناطق حفاظت‌شده‌ای که جزو اراضی ملی هستند اما ردۀ حفاظتی ندارند،‌ گسترش قرق‌‌های بومی و… است.

این مطالعه همچنین داده‌های جهانی دربارۀ وضـعیت پـستانداران،‌ پـرندگان،‌ خـزندگان، دوزیستان و گیاهان را با مناطق حفاظت‌شدۀ موجـود بـررسی کـرده اسـت. در اـین بررسی داده‌هـای مـاهــواره‌ای بـرای شـنـاسـایـی زیستگاه‌های باقی‌مانده برای گونه‌های در معرض خطر مقایسه شده است. براین‌اساس، اغلب مناطق شناسایی‌شده برای حفاظت فوری در مناطق استوایی بودند‌. البته در کنار آن‌ها زیستگاه‌هایی نظیر جنگل‌های پهن‌برگ معتدل و توندرا و علفزارها نیز شناسایی شده‌اند.

«پروفسور نیل برگس» دانشمند ارشد در مرکز نظارت بر حفاظت محیط‌زیست جهانی برنامۀ محیط‌زیست ملل متحد که مسئولیت نظارت بر پیـشرفت جـهـانی در گسـتـرش منـاطـق حفاظت‌شده را دارد، می‌گوید که این تحقیق پیشـنهاد مفیـدی بـرای اقـدام فـوری دربـارۀ انقراض را به ما می‌دهد.

به‌گفتۀ برگس، این مقاله یک یادآوری مهم به همراه دارد. «دست‌یابی به پوشش ۳۰ درصدی مناطق حفاظت‌شده در سطح جهانی به‌تنهایی کافی نیست‌، بلکه باید موقعیت، کیفیت و اثربخـشی ایـن مناطق حـفاظت را هم در نظر گرفت. فاکتور دوم است که تعیین می‌کند آن‌ها قادرند نقش خود را در کاهش ازدست‌دادن تنوع‌زیستی ایفا کنند یا نه؟!»

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:

اراضی ملی، اکوسیستم، محیط‌زیست